Bebeklerde Algısal Gelişim...

Erken Algısal Gelişim

Bebekler için yemeklerini kendi başlarına yemek ve kaşıklarını isabetli bir şekilde ağızlarına götürmek kolay bir iş değildir Zira kaşığı eliyle kavrayabilmek, el ve kollarıyla hareket ettirip ağzına götürmek motor beceri gerektirir


Motor beceriler hâlâ tek başına yeterli değildir Çocuk, algısal bilgisini yaygın olarak kullanır Kaşığı elinde hisseder, ağzından uzaklığını tahmin eder, bunu yaparken tüm görsel ve kinestetik bilgisini gözden geçirir, ihtiyaç duyarsa hedefini değiştirir

Karmaşık Algısal Beceriler: Öncelikler, Ayırt Etmeler, Kalıplar

İncelediğimizde, özellikle küçük bebeklerin yetenekleri göze çarpmaktadır Çok küçük bebekler ses, ışık arasındaki ayrımı dikkate değer biçimde fark eder, dikkatini çeker ve tepki verirler ancak henüz olayları bireyselleştiremezler

Derinlik Algısı

Küçük çocuklar, basit görevleri yerine getirebilmek, nesnenin uzakta olup olmadığına karar verebilmek için derinlik algısına gereksinim duyar, böylece onu inceler ya da yerde, uzakta ise (yatağın kenarına emekleyerek onu almayı biliyorsa) yakalamaya çalışırlar

Bu, derinlik algısının erken kazanılması için yararlıdır Anne, bebeğini uçurumun kenarına gelmesi için kandırmayı dener Ancak bebek, bu yaşta derinliği algılayabileceğinden, eğer anneye doğru giderse düşeceğini düşünür, bu yüzden olduğu yerde kalır, endişeli biçimde bakar

Anneyi Diğer İnsanlardan Ayırt Etme

Bir yüzü diğerinden ayırabilme yeteneği tamamen karmaşık bir algısal beceridir Yaşamın ilk bir iki ayına kadar bebekler annelerinin yüzünü tanıyamazlar, dört beş ayın altında özel durumlar dışında bu durum görülmez

Oyuncağın önüne bir paravan konulduğunda bebek aramayı keser, oyuncağın hâlâ orada olduğunu düşünemez Bebekler, basit olanlardansa yüksek tezatlık içeren figürlere bakmayı tercih ederler Yaşamın ilk aylarında bebeklerin görme gücü hızla iyileşir

Nesne Algısı

Dokuz aylıktan küçük bebekler sadece yüzeysel bilgiler kullanarak nesne sınırlarını keşfedemezler Eğer onlar sabit kalanların yanı sıra hareketli bir nesne görürlerse, iki farklı nesne olduğuna karar verirler Hareket dikkatlerini çeker Önemli ipuçları oluşturmak için ön ve arkalarındaki nesneleri fark edip etmediklerini anlamalarına yardımcı olunur

Derin ipuçları, birkaç aylık bebekler için dikkat çekicidir Bir iki aylıktan küçük bebekler, bu ipuçlarının herhangi birini kullanamaz, temelde farklı objeler gibi nesnelerin görünen bölümlerini algılayabilirler

Nesne bütünlüğü kararını vermeleri için hareket ipuçlarından yararlanmamaları şaşırtıcıdır çünkü yeni doğanların harekete duyarlı olduğu bilinmektedir Hareketi fark etmelerine rağmen 2 aylıktan daha küçük bebekler hareket eden iki nesnenin yönüne ya da hareketlerinin eş zamanlılığına dikkat etmezler

2 aydan büyük bebekler, özellikle 3-5 ay aralığındakilerin, nesne devamlılığı kararları nesne parçaları yakınken daha iyidir, hareket ipuçlarından yararlanabilirler 6 aylığa kadar bebekler, eğer iki nesne ileri ve geri hareketinde birlikte hareket ediyorsa, hareket bilgisini kullanabilirler 6 ayın altındakiler, parçaların aynı nesneye ait olduğunu algılayamazlar

Yedi aylığa kadar bebekler, nesnenin iki parçalı uzamsal yönlendirilmesi hakkındaki bilgiyi kullanabilirler 9 aylık bebekler, yüzeysel nitelikteki bilgiyi kullanabilirler Bilim adamları bunu görsel korteksin bazı bölümlerinin olgunlaşması ya da deneyimle ilgili olup olmadığına karar verememişlerdir

Yaşamın ilk birkaç ayındaki sınırlandırmalara rağmen, 2 aylık bebekler dünyalarını kuşatan çok farklı nesneleri algılamaya başlarlar Yüzeysel ve uzamsal bilgileri kullanmadan önce hareket ipuçlarını kullanırlar Bebeklerin nesne algısı ve bütünlüğünü araştırma yetenekleri 6 aydan sonra büyük ölçüde iyileşir çünkü bu zamanlarda çoklu kaynakları kullanmaya başlarlar

Yüz Algısı

Bebeklerin insan yüzü algısı, uzun zamandır hem ebeveynlerin hem de bilim adamlarının ilgisini çekmiştir Çoğu araştırma bebeklerin yüzleri, özellikle annelerinin yüzünü ne zaman öğrendiklerini araştırmaya yoğunlaşmıştır Çünkü yüz, duygular hakkında önemli bir bilgi kaynağıdır

Değişik yüz ifadelerini ayırt etme yeteneği, bize bebeklerin bunları tanıyabildiğini gösterir Bebekler, ilk yılın sonlarında ebeveynlerin ifadelerini anlamaya başlarlar Anladıklarına dair delil, bazı tehditler taşıyan ya da yeni durumlarda ifadeleri anlamak için ebeveynlerin yüzüne bakma süreçleridir Sosyal sinyaller 9 ayda başlar Çoğu ebeveyn ve araştırmacı daha büyük bebeklerin yüz ve sesleri fark ettiğini düşünürler

Görme Gücü

Yeni doğan bebekler nesneleri görürler Başkalarına bakmaktansa model ve nesnelere bakmaktan hoşlanırlar Yeni doğanlar insan yüzlerine bakmayı seçer, tanıyamaz ama dikkatle bakabilirler

İzleme ve gözden geçirme, dünyayı tanımada bebeği destekleyen iki önemli yetenektir İzleme, hareket eden nesneyi gözle takip etme yeteneğidir Yeni doğanlar başlarını oynatma girişiminde bulunurlar, 6 aydan sonra izleme daha düzgün ve somuttur, kültüre göre değişir Gözden geçirme görsel bir yetenektir Bebekler bir uyaranın sadece bir özelliğine bakarlar, üçüncü ayda bu durum daha somuttur

Bebeklerin başka bir yeteneği de derinlik algısıdır En son çalışmalarda 10-12 aylık bebeklerin derinlik algısı konusunda, oldukça karmaşık uzaklık algısına sahip olduklarını göstermektedir

- Bebeklerin büyüklük ve biçim tutarlılığı vardır
- Bilim adamları derinlik algısının doğuştan olmadığını, ilk birkaç ay içinde geliştirildiğini söylerler
- Bir aylık bebekler nesnenin sadece kenarlarına, iki aylık bebekler ise nesnenin içine bakabilirler
- Yeni doğan ve bir aylık bebeklerin yüz kavramı yoktur, iç özelliklerini gözleyemez, basitçe dışına bakarlar Üç aylık bebekler normal olarak yüze ait özellikleri seçerler, yüz kavramları vardır
- Annelerinin yüzünü diğer insanlara tercih ederler
- Bebekler 4-7 aylarda birkaç yüz ifadesini ayırt etmeye başlarlar İlk yılın sonlarına kadar değişik yüz ifadelerinin anlamını kavrayamazlar

Genetik rahatsızlıklar, doğumdan önce ve doğum sırasında bebeğin motor ve algısal gelişimini ters yönde etkileyebilir Görme ve duyma bozukluğu ve pek çok hastalık, algısal ve motor gelişimi engelleyecektir Erken müdahale bir yere kadar etkili olur, yapılan bir çalışmada 12 ay boyunca bebeklerin sadece sekiz aylık bir kazanımı başardıkları ortaya konulmuştur

Algısal becerileri öğretmede ilk teknik, bebeklere basit biçimde iki resim ya da nesnenin gösterildiği tekniktir Bebeğin hangi nesneye ne sırayla ne kadar baktığı izlenir İki-üç aylık bebekler görüş alanında olmasa bile nesnenin türlü hareketlerinin farkındadırlar Bazı yeteneklerin doğuştan olduğunu bazılarının ise deneyimle öğrenildiğini savunurlar

Bebekler başta nesne fonksiyonları hakkında temel hipotezler geliştirir, sonra bunlar hızla değişir, nesne yaşantılarına temellendirilir 5 aylıkken bu temel hipotez sınırlandırılır