Paradigma-T.Kuhn

Kuhn'un bilimsellik görüşünde iki önemli kavram vardırBunlar paradigma ve bunalım kavramlarıdır

Kuhn'un felsefe etkinliği üç aşamalıdır

İlki normal (olağan bilim etkinliği) ikincisi olağan üstü bilim etkinliği ve sonuncusu bunalımdır Olağan bilim, bir paradigma var olduğu zamanki dönemdir Paradigma iki yanlıdır

İlk olarak yeni gelenek başlatır Eski geleneğe inananları kendine bağlar Diğeri ise örnek sorunlar ve çözümler sunmasıdır Gelecek nesillere yeni soru ve sorunlar bırakacak kadar geniş uçludur Büyük başarıyı temsil eden,ilişkin olduğu alanda nesneyi başarılı olarak açıklayabilen, bilimsel gelişmelere açık olan, gelecek kuşaklara çözülecek problem bırakan yapıtlar paradigma oluştururlar
Doğa yasalarını andıran ona sığmayan birtakım sanılardan oluşan çerçevelere paradigma denir


Bir bilim topluluğunda bir paradigma oldugunu düşünelim Bu bir süre iş görür Bir süre sonra bir yerde kuramla olgu arasında uyuşmazlık çıkar Bunu ele almak bunalıma yol acar Paradigmanın çözemeyeceği bir durum olduğunda bunalım derinleşir Bu paradigmanın işe yaramadığını gösterir Yeni paradigmaya yemin hazırlar Yalnız, aykırı tek bir örnekten ötürü paradigma yanlıslandı diye kenara bırakılamaz

Paradigmanın güvenli olmadığı durumlarda,yeni açıklayamadığı bir şey olduğu durumlarda bunalım yaratmak gerekir Eski paradigmaya inanan bilginler kopsun diye yapılır bu Böylece olağan üstü bilim etkinliği dönemi gelir Bu yeni paradigma ortaya çıkana dek sürer Olağan üstü bilim etkinliği iki paradigma arasındaki bir geçiş dönemidir Bu geçiş birikimsel değil, devrimseldir
Kuhn bilimin bu işleyisini bilim tarhine bakarak bildiğini söyler

Bilimin iki türlü boyutu vardır:

SOSYOLOJİK BOYUT: Bilgi saf toplumda yaşamaz Mutlaka çevre etkisi vardır Topluluk onları belirler Bu nedenle birtakım paradigmalar olmak zorundadır
PSİKOLOJİK BOYUT: Yeni paradigma oluştururken ki durumdur Eski paradigmadan yeni paradigmaya bağlanmak zordur Kuhn bunu din değiştirmeye benzetir

KUHN'LA GELEN TUTUM DEĞİŞİKLİKLERİ
Bilim tarihini hesaba kattı Geçmişte bilimsel başarılar ortaya koyarken bilginler nasıl yol izledi? Bilim tarihine bakarız ve "nesnellik ve saf deneyci tutumun" olmadığını görürüz

Sosyolojik boyutu hesaba kattı Önceden bilginler yalıtık varlıklarmış gibi davranıyorlardı Buluş bağlamı sırasında bilgin tüm kabulerden bağımsız olmalı gibi bir düşünce vardı

Psikolojik boyutu hesaba kattı Bilginler yeni paradigmayı kabul ettirebilmek için us dışı yöntem (ikna etme) kullanırlar Eski paradigmayla iş gören toplumlar kendi inançlarını sürdürmekte israrlı olurlar

*

Paradigmayı tanımlarken dikkat edilmesi gereken bir diğer unsur da paradigmanın aslında bir kısmilik ve öznellik unsuru taşıyor olmasıdır
Fizik bilimcileri ele alarak örneklendirecek olursak, diyelim ki bugün bu camiadaki her kişiye kuantum mekaniğine ilişkin yasalar mutlak suretle öğretiliyor Bu durumda bu camianın üyelerinin her biri aynı derecede bu yasaları bilmeyecek ve benimsemeyeceklerdir Zira her biri bu yasaların aynı uygulamalarını öğrenmedikleri için kuantum mekaniğinde meydana gelen değişikliklerden aynı ölçüde etkilenmeyeceklerdir

Mesleki uzmanlığa giden yol çok daha farklı alt dallara spesifik bir biçimde inebildiğinden bazı fizikçiler kuantum mekaniğine ilişkin sadece temel ilkeler ile karşılaşacaklardır Kısaca kuantum mekaniği diğer alt fizik dalları için devrimsel bir nitelik teşkil ederken diğerleri için etmeyecektir

Bilim tarihinde de Newton dinamiği veya elektromanyetik kuramı gibi kuramlar pek çokları için paradigma olarak kabul edilmesine karşın bazıları için aynı paradigma olarak kabul edilmemektedir Diğer bir deyişle paradigmanın içselleştirilmesi, bir öznellik ve kısmilik içermektedir

Ancak dikkat edilmelidir ki, burada kastedilen paradigmaların öznel olgular olduğu değildir Zira paradigma ve bununla ilişkili olarak normal bilim, oldukça nesnel bakan ve öznelliği dışlayan bir yapı içerisindedir Bu paragrafta bahsi geçen öznellik daha çok paradigmadan pay alırken ortaya çıkan bir kısmiliği vurgulamak amacıyla kullanılmıştır

*
Alıntı