Esma-Ül Hüsna'nın Kısımları

Esma-Ül Hüsna'nın Kısımları

Bil ki, Allahu Teâlâ'nın güzel isimlerinin hepsi on kısımda toplanır
1- Bazı isimler sadece yüce zâtı tanıtır Allah ismi böyledir Buna yakın bir isim de "Hak Teala"dır Bu isimle, varlığı vacip olan Allah'ın zâtı kastediliyorsa, o da Allah ismi gibi zâta has bir isimdir

2- Bazı isimler yüce zâtı tanıtmanın yanında O'nu noksan sıfatlardan uzak tutma mânası da taşırlar, el-Kuddûs, es-selâm, el-ganî, el-ahad ve benzeri isimler gibiel-Kuddûs, akla gelen ve hayal edilen bütün noksan, bozuk, ayıplı şeylerden uzak ve temiz demektir
es-Selâm, bütün ayıp ve kusurlardan temiz, uzak demektirel-Ganî, hiç kimseye muhtaç olmayan demektir el-Ahad, hiçbir ortağı ve benzeri olmayan demektir

3- Bazı isimler yüce zâtı tanıtmanın yanında ayrı bir sıfat mânası da taşırlar el-Alî,el-Azîm, el-Evvel, el-Âhir, ez-Zâhir, el-Bâtın ve benzerleri gibiel-Alî, derece olarak diğer bütün zâtların üzerinde olan zât demektir Bu isim, yüce zâtı tanıttığı gibi, O'nun ayrı bir sıfatını da tanıtmaktadır
el-Azîm, idrak ve akıl hudutlarını aşan yüce zât demektir
el-Evvel, bütün mevcut olan varlıklardan önce var olan demektir
el-Âhir, bütün mevcudatın sonuçta döneceği zât demektir
ez-Zâhir, varlığı akıl yoluyla bilinecek zât demektir
el-Bâtın, varlığı içteki hislerle (kalple) bilenecek zât demektir

4- Bazı isimler yüce zâtı tanıtmanın yanında O'nu noksan sıfatlardan uzak tutma ve ayrı bir sıfat mânası da taşırlar; el-Melik, el-Azîz gibi
eİ-Melik, hiçbir şeye ihtiyacı olmayan, her şeyin kendisine muhtaç olduğu zât demektir
el-Azîz, benzeri olmayan, kendisine her an şiddetle ihtiyaç duyulan ve kendisine ulaşılması çok zor olan zât demektir

5- Bazı isimler yüce zâtı tanıtmanın yanında sübûtî yani başka varlıklarda da bulunması caiz olan sıfat mânası da taşırlar el-Hay (diri), el-Alîm (bilen), el-Kadir (gücü yeten), el-Mürid (dileyen), es-Semi' (işiten), el-Basîr (gören), el-Mütekellim (konuşan) gibi

6- Bazı isimler, ilim ve sıfat mânası taşırlar; el-Ha-kim, el-Habîr, eş-Şehîd, el-Muhsî gibi
el-Hakîm, en kıymetli ve şerefli ilimlere sahip demektir
el-Habîr, açık gizli bütün şeylerden haberi olan demektir
eş-Şehid, görülen ve görülmeyen bütün âlemlere şahit olan demektir
el-Muhsî; büyük küçük, her şeyi ilmi ile kuşatan demektir

7- Bazı isimler kudretle birlikte sıfat mânası taşır; el-Kavî, el-metîn, el-kahhâr gibi
Kuvvet, her şeye gücü yetmektir Metanet, şiddetli kuvvet demektir Kahr, kudreti
her şeye hâkim ve galip olmaktır

8- Bazı isimler iradeyle birlikte fiil mânası taşırlar, er-Rahmân, er-Rahîm, er-Raûf,el-Vedûd gibi
Rahmet, irade edip zayıf ve muhtaç kimsenin ihtiyacını gidermektir
Re'fet (şefkat); ileri derecede acımak ve merhamet etmektir
el-Vedûd, irade ve istekle sevdiklerine ihsan eden, nimet veren demektir
Rahmet fiili, karşısında bir muhtaç kimse ister; sevmek ise istemez; onda doğrudan
sevgi ve ihsan vardır

9- Bazı isimler yüce zâtı tanıtmanın yanında ayrı bir sıfat mânası da taşırlar el-Hâlik, el-Bârî, el-Musavvir, el-Vehhâb, er-Rezzâk, el-Fettâh, el-Bâsıt, el-Kabız, el-Hâfid, er-Râfi', el-Muiz, el-Müzil, el-Adl, el-Mukıt, el-Mu-gîs, el-Mücîb, el-Vâsi', el-Bâis; el-Mübdi, el-Muhyî, el-Mümît, el-Mukaddim, el-Muahhir, el-Velî, el-Ber, et-Tevvâb, el-Müntakım, el-Muksidu, el-Câmi', el-Mu'tî, el-Mâ-ni', el-Muğnî, el-Hâdî ve benzerleri gibi

10- Bazı isimler fiil mânası yanında ayrı bir sıfat mânası da taşırlar el-Mecîd, elkerîm
ve el-latîf gibi el-Mecîd, şerefli yüce zât mânası yanında, bol ikram ve ihsan mânası da taşır; el-Kerim de aynı şekildedir
el-Latîf, yumuşaklıkla iş yapandır

Yukarıda saydıklarımız ve diğer bütün isimler, bu on kısmın dışına çıkmaz Sen burada zikrettiklerimize zikretmediklerimizi kıyas et Zaten diğer bütün sıfatlar, mâna itibariyle, burada zikrettiğimiz meşhur sıfat ve isimlere dahil olmaktadır

Allahu Teâlâ en iyisini bilir

kaynak:İmam-ı Gazali -Hak Yolun Esasları

Alinti