Bir Yaş ve Öncesi Çocuklarda Beslenmede Nelere Dikkat Edilmeli?

Bir Yaş ve Öncesi Çocuklarda Beslenmede Nelere Dikkat Edilmeli?





Beslenme büyüme ve gelişme için gerekli besin öğelerinin dengeli olarak alınabilmesi ve kullanılabilmesidir Beslenme ile sağlık durumu arasında karşılıklı bir etkileşim vardır

Beslenmesi iyi olmayan çocukta bağışıklık sistemi etkilenmekte, hastalıklara karşı yatkınlık oluşmakta, her hastalık sonrasında beslenme biraz daha bozulabilmekte, büyüme ve gelişme beklenilen düzeyde olmamaktadır Anne sütü yeterli ise ilk 6 ayda bebeğin tüm ihtiyaçlarını tek başına karşılayabilmektedir

Anne sütü yeterliliği nasıl anlaşılır?
Bebeğin doyduğunun en iyi göstergesi yeterli kilo almasıdır İlk 6 ay içinde 150-200gr yada her ay 600-800gr kilo alımı anne sütünün yeterli olduğunu gösterir Bunun dışında bebeğin günde 5-6 kez altını ıslatması, günde 1-2 kez kakasını yapması anne sütünün yeterliliği konusunda bize fikir verir Diğer yandan anne sütünün yetersiz olduğu durumlarda , bebek aç kaldığında kan şekeri düzeyinin düşmesine bağlı olarak bebek uyuklayabilir ve ağlamayabilir Bu sakin görünüm yanlışlıkla bebeğin doyduğu izlenimini verebilir Bu nedenle bebeğin kilo alımı ilk 1 yaşta yakından izlenmelidir

Anne sütünün bol olması için neler yapılmalıdır?
Anne sütünün salgılanmasına etki eden 3 ana faktör vardır

1- bebeğin sık sık emzirilmesi
2- annenin beslenmesi ve sıvı alımı
3- annenin ruhsal durumu

Sütün bol olmasını sağlayan en önemli faktör bebeğin emmesidir Bebek doğumdan sonra en kısa sürede( en geç yarım saat içerisinde) emzirilmeye başlanmalıdır Bebeğin emmeye en istekli olduğu bu dönem geçirilirse bebek uzunca bir süre emmeye isteksizlik gösterecek ve ilk emzirme gecikecektir Süt gelmese bile erkenden emzirilmelidir Bu, refleksin oluşmasını ve sütün salgılanmasını başlatacaktır Takip eden süreçte ise bebek anne memesini her aradığında gece ve gündüz sık sık emzirilmelidir Annenin emzirme döneminde estetik kaygı ile yada kilo verme amacıyla diyet uygulaması süt oluşumunu azaltacaktır Anneden bu dönemde beklenen aşırı beslenme olmayıp, günlük ihtiyaçlarının biraz üzerinde beslenmesidir Halk arasında süt salgısını arttırdığı savunulan bir çok besin maddesinin böyle bir etkisi bilinmemektedir Bu nedenle anne, emzirme döneminde diyet yapmamalı, her gün tüm besin gruplarından düzenli olarak yemeli, ortalama 4 litre kadar sıvı tüketmeli, aşırı miktarda çay ve kahve tüketmemeli, sigara kullanmamalıdır Diğer önemli faktör annenin ruhsal durumudur Stres, tartışma, yorgunluk anne sütünü olumsuz etkilemektedir

Anne sütünün emzirme süreleri ve aralıkları nasıl olmalıdır?
Bebekler bir öğünde alacakları anne sütünün %50’sini ilk 1-2 dakikada, %90’nını ise ilk 5 dakikada emerler Ortalama emzirme süresi 15-30 dakika arasındadır Bebek sabit zaman aralıkları ile değil, istedikçe emzirmeye çalışılmalıdır Bu süre 30 dakika ile 3 saat arasında değişmekte olup beslenme aralıklarının 3 saati aşmamasına özen gösterilmelidir

Anne sütünü nasıl saklayabilirim?
Özellikle çalışan anneler el veya pompa yardımı ile sağdıkları sütü steril kaplara aktararak evde olmadığı saatlerde bebeklerine verilmesini sağlayabilir Bu amaçla sağılan anne sütü:

Oda sıcaklığında : 4-6 saat
Buzdolabında : 24 saat
Buzdolabının buzluğunda : 4 hafta
Derin dondurucuda : 6 ay saklanabilir

Ek gıdaların verilme sırası nasıl olmalıdır?
Anne sütü yeterli ise 6 aya kadar ek gıda verilmemelidir Anne sütü yeterli değil yada yok ise 4aydan sonra hekim önerisi doğrultusunda ek gıdalara başlanabilir

EK BESİN TAKVİMİ

4-6 AY MEYVE SUYU- PÜRESİ YOĞURT, SEBZE ÇORBALARI VE PÜRELERİ, MUHALLEBİ, KAŞIK VE KAVANOZ MAMALARI
6-7 AY ek olarak KAHVALTI BAKLAGİLLER VE TAHILLAR ETLİ SEBZELER TAVUKLU SEBZELER
7-9 AY ek olarak KÖFTE, TAVUK, BALIK VE DOLMALAR
9-12 AY ek olarak MAKARNA, PİLAV,SOFRA GIDALARI

EK BESİN HAZIRLANMASINA ÖRNEKLER

ELMA yıkanır, kaynar sudan geçirilir, soyulur, cam rendede püre olarak yedirilir

ŞEFTALİ yıkanır, kaynar sudan geçirilir, kabuğu soyulur dilimlere ayrılır, çatalla püre haline getirilir, yedirilir

MUZ çatalla püre haline getirilir, yedirilir

PORTAKAL suyu sıkılarak verilir Meyve suyu mümkünse evde hazırlanmalıdır, günde iki kez ile başlanılır, hazırlandıktan sonra yarım saat içinde tüketilmelidir Mikser kullanmaktan mümkünse kaçınılmalıdır

YOĞURT: 60Kcal, 3grprotein =100cc süt, 1 çay kaşığı yoğurt mayası
Süt kaynatılır, elin dokunabileceği sıcaklığa gelinceye kadar soğutulur 1 çay kaşığı yoğurt(mayası) ilave edilir Kımıldatmadan üzeri örtülerek 3-4 saat bekletilir Yedirilirken içine meyve ve bisküvi konulabilir

SEBZE ÇORBASI: 300Kcal, 3,5 gr protein: 2 porsiyon; 1 küçük havuç, 1 orta boy patates, 1 yemek kaşığı pirinç, 1 yemek kaşığı zeytinyağı
Pişirildikten sonra tel süzgeçten geçirilir ve bebeğe yedirilir Her seferinde yeni bir sebze eklenerek çeşitlendirilebilir Daha sonraki aylarda bir çorba kaşığı kıyma yada tavuk eti de katılabilir

MUHALLEBİ: 200Kcal, 5-6 gr protein:2 porsiyon; 200ml su, 1 silme yemek kaşığı pirinç unu, 6 ölçek endüstriyel mama
Soğuk suya pirinç unu ilave edilip, ezilir Yavaş ateşte karıştırılarak pişirilir Ocaktan indirildikten sonra ılık halde iken mama ilave edilir ve yedirilir

KAHVALTI: 210 Kcal, 6-7 gr protein:2 porsiyon;1 yumurta sarısı, 1kibrit kutusu peynir, 1 tatlı kaşığı pekmez, ekmek içi yada bisküvi
Yumurta, ¼ Yumurta sarısı katı olarak başlanır Her 2-3 günde bir miktar arttırılıp, 8-10 günde bir bütüne ulaşılır Peynir tuzsuz ve orta yağlı olmalı, gerekirse akşamdan su içine konulmalıdır Kahvaltı ürünleri ayrı ayrı veya anne sütü, mama, bitkisel çaylar içinde verilebilir

IZGARA KÖFTE: 70Kcal, 6gr protein:1 porsiyon; 30 gr yağsız dana kıyma çok az ekmek içi, çok az maydanoz
Ekmek içi az ıslatılır, maydanoz ve kıyma yoğurulur, ısıtılmış fırında veya yağsız tavada pişirilir ve yedirilir Ekmek yerine pirinç konularak sulu köfte olarak da verilebilir



Ek Besin Verilirken Dikkat Edilecek Konular

• Bebeğin sindirim sistemi henüz katı gıdaları öğütebilecek düzeyde gelişmediğinden en erken 4 ayda başlanır
• Yeni gıdalara annenin ve bebeğin yorgun olmadığı keyifli bir zamanda başlanır
• Besinler hazırlanmadan ve bebeğin yorgun olmadığı keyifli bir zamanında başlanmalıdır
• Besinler hazırlanmadan ve bebek beslenmeden önce eller mutlaka yıkanmalıdır Kullanılacak araç ve gerecin temiz olmasına dikkat edilmelidir
• Her yeni gıdaya tek tek en az 3-5 gün aralarla az miktarlarda başlanmalıdır, giderek miktarı arttırılmalıdır Böylece istenmeyen bir reaksiyon oluştuğunda hangi yiyecekten olduğu kolayca saptanabilir
• İlk kez verilecek gıdalar bebek açken denenmelidir
• Bebeğe verilecek her türlü gıda doğal ve taze hazırlanmış olmalıdır
• Beslenmede yumuşak kıvamlı gıdalardan daha katılara aşamalı olarak geçilmelidir
• Bebek yeni gıdaya başladığında tadını değişik bulup reddedebilir Bebek ısrarla yemek istemediğinde zorlanmamalı, 1-2 hafta aradan sonra tekrar denemelidir
• Öğünlerde yiyeceği gıda miktarı bebeğe bırakılmalıdır, yemek istemediği takdirde ısrar edilmemelidir
• Hazırlanan gıdalar oda ısısında 2 saatten fazla bekletilmemelidir
• Her yeni gıdadan sonra kakada bazı değişiklikler olabileceği bilinerek telaşlanılmamalıdır
• Yutmasını kolaylaştırmak ve gıdanın akciğere kaçmasını engellemek için ek gıdalar bebek dik pozisyonda yada mama sandalyesine oturtularak beslenmelidir

İlk Bir Yaşta Önerilmeyen Gıdalar

• İnek sütü
• Yumurta akı
• Bal
• Şeker
• Tuz
• Çay
• Katı yağlar
• Pastırma, sucuk, salam, sosis
• Beyin, böbrek gibi sakatatlar
• Yemek suyu, kemik suyu( beleyici değeri yok)
• Hazır meyve suları, kolalı içecekler
• İçine boya, tatlandırıcı veya aroma katılmış besinler
• Acılı, baharatlı, çiğ veya iyi pişmemiş veya mangalda pişmiş et yemekleri ve köfteler
• Fındık, fıstık, çekirdek gibi küçük kuru yemişler

7-9 Aylık Bebekte Örnek Beslenme Programı

SABAH ÖĞÜNÜ Anne sütü Ve/veya kahvaltı
ARA ÖĞÜN Meyve suyu veya püresi
ÖĞLE ÖĞÜNÜ Anne sütü
Sebze maması veya çorbası
Et ürünleri veya tahıllar, baklagiller
İKİNDİ ÖĞÜNÜ Yoğurt
AKŞAM ÖĞÜNÜ Anne sütü Ve/veya muhallebi Ve/veya kaşık, kavanoz mamaları
UYKU ÖNCESİ ve/veya GECE UYANIRSA Anne sütü veya mama

ANNE SÜTÜ ÖĞÜNLERE BAĞLI OLMAKSIZIN SIK OLARAK VERİLEBİLİR

Emzirme Ve Anne Sütü

Emzirmek beslenmenin doğal yolu, sizin sütünüzde bebeğinizin en ideal besinidir İlk 48 saat içinde emzirmek sütün yeterliliği açısından önem taşır Çünkü süt siz emzirdikçe artarak gelmeye devam eder Anne sütünün besleyici içeriği, sütün dönemine göre, anneden anneye, günden güne ve beslenmeden beslenmeye değişir Emzirme esnasında rahatsız edilmemelisiniz

Nasıl emzireceksiniz?
Bebeğinizi kucağınıza yatırın, göğsünüzü elinizle desteklerken , göğüs ucunuzla bebeğinizin yanağını okşayın Bebeğiniz ağzı açık olarak, göğüs ucunuzu ve halkanın çoğunu tutmak için çevirecektir Tüm kırmızı kısmını bebeğinizin ağzına vermelisiniz Göğsünüzün önce birini sonra diğerini bebeğinizin istediği sürede verin Emmeyi sonlandırmak yada ara vermek için parmağınızı nazikçe göğüs ucunuzla bebeğinizin ağzı arasına itin
Emzirme işlemi sonunda dik pozisyonda mutlaka gazını çıkartın Emzirme sonunda göğüs uçlarını bir miktar kendi sütünüz ile birlikte bırakın Günde bir kez sabunlu su ile yıkayın

Anne Sütünün Üstün Özellikleri

1 Bebeğin ilk 6 ayında tüm ihtiyaçlarını tek başına karşılayabilmektedir
2 Bebeğin yaşına ve fizyolojik özelliklerine göre değişme özelliği gösterebilen en uygun besleyicidir
3 Anne ve çocuk arasında ruhsal gelişme için olumlu bir faktördür
4 Sterildir,her ortamda her koşulda verilebilir, kirlenme ve bozulma problemi yoktur
5 Alerjen değildir, anne sütü alan bebeklerde alerjik hastalıkların görülme oranı düşüktür
6 Ekonomiktir
7 Bebeği hastalıklardan koruyan bir çok madde içerir
8 Başta beyin dokusu olmak üzere bebeğin tüm organ ve sistemlerinin büyümesini düzenleyen büyüme faktörleri içermektedir
9 Anne sütü alan bebeklerde ileriki yaşlarda obezite, koroner kalp hastalıkları daha az görülmedikçe, çene ve ağız gelişimine ait bozukluklar, diş çürükleri seyrek olmaktadır
10 Annede meme kanseri görülme riskini azaltmaktadır
11 Teknolojik olarak anne sütüne eşdeğer bir mama yapılamamaktadır