Dört halife döneminden sonra islam devletinin devamı hangi devlet tarafından sağlanmıştır ?

Hz Ali'nin öldürülmesi, Emevilerin hilafeti elde etmesi için bir engel kalmadığını gösteriyordu Ali'nin oğlu Hasan'ın çekilmesi ve küçük oğlu Hüseyin'in Kerbela'da öldürülmesi ile iktidar tamamen Muvaiye ve Emevi ailesine geçmişti Fakat, muhalefeti yok edememişlerdi, başta Irak ve Horasan olmak üzere birçok yerde Muaviye'nin hilafetini meşru bulmayanlar vardı

Muaviye ile birlikte hilafet, Roma geleneğine dayalı bir veraset anlayışına dayandırıldı Böylece Hilafet, bir saltanat halini aldı

Emeviler döneminde Arap-İslam Toplumu, Arap İmparatorluğu biçimini aldı Devlet örgütlenmesi, Bizans ve İran modellerinden etkilenerek yapıldı ve başarılı, etkili bir bürokrasi kuruldu Bu dönemde hilafet, tamamiyle siyasi önderlik biçimini aldı ve Abbasiler iktidara gelinceye kadar ruhani önderlik niteliğine sahip olmadı

Emeviler iktidara kanlı çıkmıştı, inişleri de benzer şekilde oldu Emevi karşıtı Şii ve Harici750 yılında Abbasilere yenilen Emeviler, İslam dünyasının önderliğini Abbasilere kaptırsalar da, Emevi hanedanı İspanya'ya kaçarak orada devam edecekti

Abbasiler döneminde hilafet, hem siyâsî, hem de ruhani önderlik biçimini aldı Ama siyâsî otorite hızla kaybedilecek ve halife ruhani önder olarak kalacaktı
Abbasiler döneminde orduyu oluşturan Türkler devlet yönetiminde etkili oldular ve uzun vadede halifenin siyasi otoritesinin çöküşünü hazırladılar 10 yüzyıla gelindiğinde Abbasi halifesi, Irak dışındaki topraklarda yönetimi, çoğu Türk kökenli yerel komutanlara ve valilere kaptırmıştı 945'te Şii Büveyhioğulları'nın Bağdat'ı ele geçirmesi, halifelik makamının siyâsî otoritesinin sonunu getirdi Bu tarihten sonra halife sadece ruhani önder olarak devam etti Halife'nin tek siyâsî gücü, menşur vererek Müslüman liderlerin hükümdarlığını onaylamaktı

Moğollar'ın 1258 yılında Bağdat'ı alması, halifenin Mısır'a, Memluk himayesine kaçmasına yol açtı Aslında, Moğol Hanı Hulagu'nun tek yaptığı, çoktan işlevini yitirmiş bir kurumu ortadan kaldırmak oldu


Memluk Himayesi Dönemi

Hilafet, Bağdat'ın düşmesinden (13yy) Osmanlılar'ın Mısır'ı ele geçirmesine (16yy) kadar Mısır'da Memluk Himayesinde yaşadı Bu dönemde halife, hiçbir siyasi yetkiye sahip değildir Dini törenlerde protokolde bulunmasının yanında hiçbir etkisi olmamıştır

Osmanlı Himayesi Dönemi

Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim'in 16 yy başında Mısırı alıp Memluklara son vermesiyle son Abbasi Halifesi 3 Mütevekkil Osmanlı'nın başkenti Kostantiniye (İstanbul) şehrine gelmiştir O dönemde Safevilerle yapılan mezhep mücadelesinde Osmanlıya güç kazandırmak için halifeliği de Osmanlıya kazandırmak isteyen Yavuz Sultan Selim, son Abbasi Halifesini himayesi altına almıştır Osmanlı İmparatorluğu son Abbasi halifesinin ölümünden sonra Abbasi hanedanından yeni bir halife çıkmasını engellemiş ve halifeliğin kendisine geçmesini sağlamıştır Batılı kaynaklar özellikle 19 yy'da 2 Abdülhamit dönemindeki Osmanlı dış politikasının meşruluğunu zedelemek için Osmanlının hilafet makamına sahip olmadığından bahsetmişlerse de bu durum tamamen dönemin koşullarından dolayı ortaya atılmış bi yanıltmadır Ayrıca Osmanlı Padişahları sahip oldukları halifelik makamından 19 yy'a kadar yararlanmamaları, haliifeliğin kendilerinde olmamasından değil, Osmanlının padişahlık makamını daha önemli görmesidir