Animizm-latincede Anima,"ruh"

ANİMİZM

Animizm,( Latincede anima,"ruh"),kabile ya da ilkel toplulukların insan ilişkilerinde etkili olabileceği inancı,İnsanlarda ve öbür canlılarda var olduğu kabul edilen ruhun fiziksel evrene de atfedilmesi anlamına gelen dünya ruhu ile animizm arasında bir bağlantı kurulabilirDünyada böyle bir tinsel ilkenin ya da zihnin varlığı düşüncesi Batı"da ilk kez Platon"un ( İÖ 5yy) ve Plotinos"un (İS 3yy) yazılarında klasik ifadesini bulmuşturBu kavram Doğu"da Hint felsefesinin atman "ben" ya da "töz" kavramıyla da bağlantılıdır

Animizm konusunda ilk yeterli araştırmayı 19yüzyılın sonlarında Sir Edward Burnett Tylor yapmıştırTylor Büyük yapıtı Primitive Culnure"ı (1871,ilkel kültür) dinin animizm ile başladığını kanıtlamak için yazmıştırOnun görüşüne göre animizmcanlılara ve cansız nesnelere bir ruh ya da tinin atfedilmesidirTam gelişmiş animizm anlayışında cansız hiçbir şey yokturetken olsun yada olmasın her şeyin canlılığını sağlayan bir tin vardırDahası,Tylor,bireylerin yalnız yaşam tinine sahip olmadıklarını aynı zamanda başkalarının düşlerinde görünen bir hayalet ile de donatılmış olduklarının kabul edildiği gözlediHem yaşam hem de hayalet bedenden ayrılabiliyorduyaşam ayrıldığında bedeni duygusuz ya da ölü bırakıyorhayalet ayrıldığında uzaktaki insanlara görünüyorduTylor"ın "eski vahşi filozoflar"ı bundan sonra yaşam ve hayaleti birleştirerek " herkesin iyi bildiği o görülebilen ruh hayalet -ruh kavramına" ulaştılarTylor ,bu usavurma zinciri daha da ileri götürüldüğünde ,hayalet,-ruhun hayvanların bitkilerin ve nesnelerin ( örnsilahlar,giysileryiyecekler) içine girdiğinin ,onlara sahip olduğunun ve eylemde bulunduğunun düşünüldüğünü savundu


Tylor"a göre dinilk insanın kendisininkine benzeyen bir ruhu ,canlı varlığın her türüne ve çevresindeki her nesneye atfetmesinden doğmuşturDin,insanın kendisiyle doğaya "sahip olduğuna ,yayıldığına ,onu doldurduğuna " inandığı ruhlar arasında kurduğu bir ilişkidir



Kaynak:AnaBritannica cilt 2 frmsinsinet için derlenmiştir

Tylor"ın kuramının ussal yanları antropologlar arasında etkili olmuşsa da ,ölümü ve düşü açıklama kuramları geliştiren "eski vahşi filozoflar " tasarımı ,fazlaca düşünsel bulunarak eleştirilmiştirAyrıca ilkel insanın tüm nesneleri canlı kabul ettiği görüşünden hareket edildiğinde ,olguların yanlış yorumlanabileceği izlenimi de zamanla yayılmaya başladıDaha basit inançlarda da kutsal şeylerin dinsel korku uyandırdığını saptayan daha sonraki bilim adamları bu konudaki delilleri yorumlanarak bir "animizm öncesi evre"nin olabileceği tartışmaya başladılarİngiliz antropolog RRMarett,özellikleThe Thereshold of Religion (1914,Dinin Başlangıcı) adlı kitabında kavramını,ya görünüşleri ya da "davranışları"ile özel dikkat çeken nesnelerle sınırladıAyrıca bu tür nesnelere atfedilen gücün ya da canlılığın zorunlu olarak ruh ya da tinin karşılığı olması gerekmediğini öne sürdüMarett kuramının kanıtını Melanezya"nın birtürk "aktarılabilir güç" olarak yorumlanan mana kavramında buldu


Fransız sosyolog Emile Durkheim Les formes elementaires de la vie religieuse ( 1912 ,Din Hayatının İptidai Şekilleri ,1923),adlı yapıtında dinin kaynağının totemcilik olduğunu ,totemciliğin de insanın toplumdan umduğu güvenlikten doğduğunu ileri sürdüDurkheim,totemciliği animist kültlerden biri olarak görmediği için eleştirilmiştirBu dönemin başka kuramcıları,özellikle Sir James GFrazer The Golden Bough (1890-1915,Altın Dal ) adlı kitabında ,dinin,insanın ilkel büyüler aracılığıyla doğayı denetim altına alma girişimlerinin sonuçsuz kalmasından kaynaklandığını ileri sürdü

Çağdaş antropolojideki biçimiyle animizm terimi,yalnızca tek bir inanç ya da öğreti anlamına gelmez,pek çoğu daha karmaşık ve hiyerarşik dinlerde varlığını sürdüren dinsel inançlar ve uygulamalarla uyumlu bir dünya görüşünü de ifade eder



Kaynak:AnaBritannica cilt 2 frmsinsinet için derlenmiştir