12-20-2012
|
#1
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Petrol Nedir?
Doğal olarak bulunan hidrokarbonlar karışımıdır Genellikle sıvı hâlde "ham petrol" olarak bulunur Kimi zaman doğal gaz da bu terimin kapsamına alınır Petrolün organik artıklardan oluştuğu sanılmaktadır Bu artıklar esas olarak oksitlenmeye elverişsiz tuzlu su (deniz) koşullarında ince taneli tortulara kısa sürede gömülen planktonlar ve basit bitkilerdir Gömülmeyi izleyen biyolojik bozunmadan sonra sıcaklık ve basınç artışı krakinge yol açarak petrolün oluşmasını sağlar Petrole kaynaklık eden kayacın ince taneli oluşundan ötürü petrol ve su, yavaş yavaş sızarak gözenekli rezervuar kayaçlara (başlıca kumtaşı ya da kireçtaşı) göç eder Daha sonra rezervuar içinde ikinci bir göç meydana gelir ve petrol genellikle geçirgen olmayan tabakalarca örtülü bir havuz içinde birikir Petrol kimi zaman yeryüzüne sızar Eski zamanlarda, örneğin Mezopotamya uygarlıklarında bu tür petrolün kullanıldığı bilinmektedir İlk petrol kuyusu ABD'de açılmıştır (1859) Böylece başlayan petrol sanayii hızla ilerlemiş ve günümüzde dünya çapında tüketilen enerjinin yarısı petrolden sağlanır olmuştur Petrol, petrokimya sanayiinin de hammadde kaynağıdır Çağdaş teknolojiyle 5000 metre derinliğe inen petrol kuyusu açılabilmektedir Denizlerde de 150 metrelik sığ sularda derin kuyular açılmıştır Kuyu açımında genellikle elmas uçlu matkaplarla sondaj işlemi yapılır ve basınçlı bir çamur, delme artıklarını yüzeye taşır Sondaj işleminden sonra petrol kendi basıncıyla yüzeye fışkırır Çoğu zaman bunun için pompalama da gereklidir Petrol başlıca Basra Körfezi, ABD, Rusya, Azerbaycan, Kuzey ve Batı Afrika'da ve Venezuela'da bulunur ve çıkarılır Petrol çıkarıldıktan sonra içindeki tuz ve su uzaklaştırılarak rafinerilerde arıtılır Bunun için ayrımsal damıtma yöntemi uygulanır Böylece gazyağı, benzin, dizel yakıtı, fuel-oil, yağlama yağları ve asfalt elde edilir İstenmeyen bileşikler uygun çözücülerle, sülfürik asitle muamele yoluyla vb ortamdan uzaklaştırılır Daha az değerli olan bileşenler kraking, alkilleme ve polimerleştirme gibi yöntemlerle daha değerli bileşenlere dönüştürülür Ham petrolün bileşiminde esas olarak alkanlar, doymuş aliçiklik ve aromatik bileşikler, ayrıca kimi kükürt ve oksijen bileşikleriyle azot ve tuz bulunur Türkiye'de petrol ilk kez Raman bölgesinde bulundu (1940) Bunu izleyen yıllarda Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yeni kuyular açıldı ve ham petrol üretimi 3 milyon tona kadar çıktı Yapılan hesaplara göre Türkiye'nin petrol rezervi 2 milyar ton dolayındadır Son yıllarda petrol arama çalışmaları, karasuları da dahil olmak üzere Türkiye çapında yaygınlaştırılmaktadır
|
|
|