Dünyadaki Ünlü Yanardağlar

Püskürmenin saldığı akkor halindeki lav par*çacıklarından oluşan bir akıntı da, yolu üze*rindeki her şeyi silip süpürerek vadinin sonu*na ulaştı ve buradaki ağaçları odunkömürüne dönüştürdü Ertesi gün vadinin başındaki Katmai Dağı patladı, üç zirveden oluşan karla kaplı doruğu parçalandı ve bunun yerini 4 km çapında bir krater aldı Bu püskürme sonu*cunda, 160 km uzaktaki Kodiak Adası da 30 cm kalınlığında bir kül katmanıyla kaplandı Bu büyük püskürmede hiç kimse ölmedi Va*di üç yıl sonra keşfedildi ve vadi tabanından milyonlarca buhar püskürtüsünün yükseldiği görüldü Bugün de aynı vadide pek çok püskürtü görülebilir Ama bunlar duman değil, buhardır ABD'de Washington eyaletinin güneybatı*sındaki Kaskad Dağlarında yer alan St Helen's Dağı'nda 1980'de gerçekleşen püs*kürme, bugüne kadar Kuzey Amerika'da kaydedilmiş olan püskürmelerin en büyüğüy*dü Püskürme öncesinde bir yer sarsıntısı oldu ve yanardağın kuzey yamacında bir çatlak açıldı Sonra bu yamaç şişti ve bir çığ halinde yuvarlandı Bunu, döküntülerini 20 km öteye taşıyan ve 260 km2'lik orman alanını yok eden bir patlama izledi Püskürme sırasında 66 kişi öldü ya da kayboldu İtalya'da Napoli Körfezi'nde yer alan Vezüv, patlamalı yanardağ türünün tipik bir örneği ve Avrupa kara parçasının tek etkin yanardağıdır Kraterinde hemen hemen her zaman belirli bir etkinliğin sürdüğü Vezüv'ün genellikle bir baca gibi tüttüğü görülür Ve*züv'ün püskürmeleri St Helen's Dağındakiyle aynı türdendir

Vezüv zaman zaman şiddetle püskürür Bunlardan biri, yüzyıllar süren bir sessizlik döneminden sonra İS 79'da gerçekleşti Orta*da hiçbir işaret yokken yanardağın tepesi birdenbire patladı ve çevredeki düzlüklerin üstüne tonlarca kül indi Pompei bu küllerin altında kaldı; Herculaneum ise, küllerin ça*mura dönüşüp lav gibi akmasına neden olan şiddetli bir boran sonrasında çamurların altı*na gömüldü Çok sayıda insan öldü; bazıları*nın vücutları Pompei'nin külleri arasında yüz*yıllarca hiç bozulmadan kaldı Bugün kent, caddelerinde yürünebilecek ve İS 79'daki hali az çok görülebilecek kadar temizlenmiş du*rumdadır Sözü edilen püskürmeden sonra 1631'e kadar Vezüv'de yalnızca ara sıra bazı ani patlamalar görüldü Ama daha sonra Vezüv hep etkin kaldı ve en son 1944'te şiddetle püskürdü Akdeniz'de Sicilya Adası'ndaki Etna Ya*nardağı Avrupa'nın en büyük ve Vezüv'den sonraki ikinci ünlü yanardağıdır Krateri Vezüvünki gibi genellikle dumanlıdır Sicilya'nın kuzeyindeki Lipari Adaları'nda yer alan Stromboli de bir başka etkin yanardağdır Ateşleri gece her zaman görülebildiği için "Akdeniz feneri" olarak anılır Lipari Adaları arasında bulunan Vulcano Adası'nda da 1888'de bir püskürme gerçekleşmiştir İzlanda bir yanardağlar adaşıdır; bunların arasında en ünlüleri Hekla Yanardağı ile açıklardaki volkanik Surtsey Adası'dır Ama bunların hiçbirinin sürekli bir etkinliği yoktur ve pek çoğu tepeleri buz ve karlarla kaplana*cak kadar uzun bir süre sessiz kalır Bir püskürme olduğunda da bu kar ve buzlar ısının etkisiyle erir ve bir sel halinde aşağı iner

Yeni Zelanda'nın Kuzey Adası'nda, sön*müş, sessiz ve etkin pek çok yanardağ vardır Bunlardan Taravvera Dağı 1886'da, 12 km uzunluğundaki bir yarıkla ikiye ayrılmış ve yaklaşık 10000 km2'lik bir alanı küller kapla*mıştı Bu bölgede, İzlanda'da olduğu gibi pek çok sıcak su kaynağı ve gayzer yer almaktadır Hawaii'de iki etkin yanardağ vardır: Mau*na Loa ve Kilauea Mauna Loa pek şiddetli püskürmez, ama başka herhangi bir yanar*dağdan daha çok lav çıkarır Bu yanardağın 1950'de püskürttüğü lav miktarı, o güne kadar kaydedilmiş olanların en büyüğüydü 1935'te Hilo kenti, Mauna Loa'dan gelen ve günde 2 kilometrelik bir hızla ilerleyen bir lav akıntısının tehdidi altında kaldı ABD Deniz Kuvvetleri'ne bağlı uçaklar lavı bombaladılar ve böylece açılan yeni kanallardan akan lavlar Hilo'dan uzaklaştı Lavını genellikle sessizce akıtan Kilauea 1924'te şiddetle patlamıştı Bu yanardağın 10,7 km2 yüzölçümündeki kraterinin tabanı, soğumuş ve katılaşmış lavlarla kaplıdır Ama gene de yıllık aralıklarla sıvı lav gölleri ve fıskiyeleri oluşur ve akkor sıcaklığındaki lav*lar dağ yamacını yarıp denize doğru akar