Ramazan Sözlüğü ..

Ramazan Sözlüğü

Fitre nedir?

Ramazan Bayramına kavuşan ve dinen zengin sayılan Müslümanların, kendileri ve bakmakla yükümlü oldukları kişiler için fakirlere vermeleri gereken belli miktarda mal ya da paradır Halk arasında fitre denilen sadaka-i fıtır, insan fıtratındaki yardımlaşma ve dayanışmanın bir gereği olarak insan varlığının zekatı kabul edilmiştir Bu nedenle sadaka-i fıtıra, “can sadakası” veya “beden sadakası” da denilmektedir Diğer taraftan fitre, yoksulların ihtiyaçlarının giderilmesinde, bayram gününün neşesinden onların da istifade etmelerinde önemli bir rol oynar Verilecek miktarı her yıl Diyanet teşkilatı duyurmaktadır

İmsak Nedir?
Oruç niyetiyle yeme, içme ve cinsel ilişkiden uzak durmaktır

Mukâbele nedir?
Kuran-ı Kerimi, birinin yüzünden veya ezbere okuması, diğerlerinin de onu takip etmesidir

Kaza ne demektir?
Vaktinde tutulamayan oruçların daha sonra gününe gün olarak tutulmasıdır

Orucun kefareti nedir?
Ramazanda mazeretsiz olarak kasten orucu bozmanın cezası olarak peş peşe tutulan altmış günlük oruçtur Buna bozulan orucu da eklersek 61 gün olur

İtikaf nedir?
Ramazan ayının son on gününde, cuma namazı kılınan bir mescitte gece gündüz kalıp ibadet etmeye itikaf denir

Teravih namazı nedir?
Sözlükte rahatlatmak, dinlendirmek anlamlarına gelen tervîha kelimesinin çoğulu olan terâvih, dinî bir kavram olarak, Ramazan ayında, yatsı namazı ile vitir namazı arasında kılınan nafile namaza verilen isimdir Terâvih namazı, erkek ve kadınlar için sünnet-i müekkededir

Zekât Sözlükte artma, çoğalma, temizlik, bereket, iyi hal ve övgü gibi anlamlara sahip olan zekât, İslami bir terim olarak belirli bir malın bir kısmının Allah rızası için belirli kişilere verilmesi demektir Kur'an-ı Kerim'de birçok yerde namazla birlikte emredilen bir ibadet olan zekât, "varlıklı insanların malında, ihtiyaç sahiplerinin bir hakkı" olarak değerlendirilmiştir (Mearic 24-25) Zekât, borcundan ve temel ihtiyaçlarından fazla olarak, kazanç sağlayacak mülke sahip olan her akıllı ve hür Müslüman'ın yerine getirmekle yükümlü olduğu bir ibadettir Başka bir ifadeyle zekât, varlıklı Müslümanların, ihtiyaç fazlası mal veya paralarının kırkta birini fakirlere verme yükümlülüğüdür Tevbe Suresi'nin 60 ayetine göre zekât verilecek kişiler şunlardır: Yoksullar, hiçbir şeyi bulunmayanlar, zekât toplamakla görevli memurlar, kalpleri İslam'a ısındırılacak olanlar, köleler, tutsaklar, borçlular, Allah yolunda savaşanlar ve yolda kalmış kişiler

Fitre (fıtır sadakası) Fitre, Ramazan Bayramı'na kavuşan ve temel ihtiyaçlarının dışında belli bir miktar mala sahip olan Müslümanların, kendileri ve bakmakla yükümlü oldukları her bir kişi için vermeleri gereken bir sadakadır Fitre, oruç tutan Müslümanın, oruçluya yakışmayan davranışlarla zedelenen ibadetinin eksiklerini tamamlar Aynı zamanda fakirlerin bayram sevincine katılmasını sağlar Fitre, kişiyi en azından bir gün için doyuracak bir miktarda olmalıdır Hz Peygamber fitrenin, Ramazan Bayramı'nın birinci günü sabah namazıyla bayram namazı arasında verilmesini tavsiye etmiş ve kendi uygulaması da bu yönde olmuştur Bunun yanında fitre, Ramazan ayının girmesinden itibaren herhangi bir gün de verilebilir Bu yılki fitre miktarı, Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından en az 6,5 TL olarak belirlenmiş; kişinin, alt sınır olarak belirlenen bu miktarı, gelir durumunun el verdiği ölçüde artırması tavsiye edilmiştir

Dua; sözlük anlamı itibariyle istemek, çağırmak, davet etmek demektir İslamî bir terim olarak da "Allah'a yalvarmak, ondan bir şeyler istemek" gibi manaları taşımaktadır Hadislerde "ibadetin özü", "rahmet kapılarının anahtarı", "müminin silahı" ve "dinin direği" gibi ifadelerle tanımlanmıştır Dille olduğu gibi kalp ve fiillerle de dua edilebilir
Ayetlerde Allah Teala kendisine yönelip duada bulunacak kullarına "cevap vereceğini" bildirmekte: "Kullarım beni senden sorarlarsa, (bilsinler ki), gerçekten ben (onlara çok) yakınım Bana dua edince, dua edenin duasına cevap veririm O halde, doğru yolu bulmaları için benim davetime uysunlar, bana iman etsinler" (Bakara, 186) (Ayrıca bkz Mümin, 60)
Nasıl dua edileceğine dair, bir ayette de şu şekilde buyuruluyor: "Rabbinize alçak gönüllüce ve için için dua edin Çünkü O, haddi aşanları sevmez" (Araf, 55)
Duanın geri çevrilmeyeceğini müjdeleyen bir hadiste ise şöyle buyuruluyor: "Kul, elini açarak Allah'tan hayır bir şey dilerse; Yüce Allah, kulunun elini boş olarak geri çevirmekten haya eder" (Tirmizi, 3556)

Bayram Bayramlar, dinî veya millî özellikleri dolayısıyla ayrı bir önem verilen ve topluca kutlanan günlerdir İslam dininde Ramazan ve Kurban olmak üzere iki bayram vardır Hz Peygamber, Medine'ye hicret ettikten sonra burada İranlılardan alınma iki bayramın kutlandığını görmüş ve "Allah, sizin için o iki günü daha hayırlı iki günle değiştirmiştir ki bunlar Kurban ve Ramazan bayramlarıdır" buyurmuştur Müslümanlara özgü bayram kutlama gelenekleri de böylece başlamıştır

Niyet, orucun şartlarındandır Oruç tutacak bir kişinin önce niyet etmesi gerekmektedir Oruca sözle niyet edilebileceği gibi kalben veya sahura kalkarak fiilen de niyet edilebilir Oruca sözle niyet edecek kişinin "Yarın Allah rızası için oruç tutmaya niyet ettim" demesi yeterlidir Bunu kalbinden geçirerek de niyet etmek mümkündür Oruç tutmak niyetiyle sahura kalkan bir kişi de oruca niyet etmiş sayılır Niyetin, orucun tutulacağı gün öğle vaktinden önce yapılması gerekmektedir

İtikaf, içinde cemaatle beş vakit namaz kılınan bir camide ibadet niyetiyle ve belirli kurallara uyarak bir süre durmak anl***** gelmektedir Kişi, itikâf sırasında anlamsız konuşmalardan, özellikle kötü sözlerden kaçınmalı; vaktini namaz kılarak, Kur'ân okuyarak, dua ederek veya dini eserler okuyarak değerlendirmelidir Hz Ayşe, Peygamber Efendimiz'in Medine'ye hicret ettikten sonra vefatına kadar her sene Ramazan'ın son on gününü itikâfta geçirdiğini ifade etmiştir Bu sebeple Ramazan ayının son on gününde itikâfa girmek sünnettir

Kadir Gecesi, Kur'ânı Kerîm'in indirildiği mübarek gecenin adıdır Kadir Gecesi hakkında Kur'ân-ı Kerîm'de ayrı bir sure bulunmaktadır Kadir Gecesi'nin hangi güne denk geldiği tam olarak açıklanmamışsa da hadis-i şeriflerde bu gecenin, Ramazan'da ve özellikle Ramazan'ın son on günü içerisinde bulunduğu ifade edilmiştir Bununla beraber Kadir Gecesi'nin, Ramazan'ın 27 gecesi olduğu hakkında da yaygın bir görüş vardır Bir hadis-i şerifte, Kadir Gecesi'ni inanarak ve mükâfatını Allah'tan bekleyerek değerlendirenlerin, geçmiş günahlarının affedileceği müjdelenmiştir Kadir Suresi'nin meali ise şu şekildedir: Şüphesiz, biz onu (Kur'ân'ı) Kadir Gecesi'nde indirdik Kadir Gecesi'nin ne olduğunu sen ne bileceksin! Kadir Gecesi bin aydan daha hayırlıdır Melekler ve Ruh (Cebrail) o gecede, Rablerinin izniyle her türlü iş için iner de iner O gece, tan yerinin ağarmasına kadar bir esenliktir

Diş kirası Eskiden, maddi durumu elverişli olan aileler konaklarında verdikleri iftarlara gelen zengin-fakir herkese kıymetli eşya ve para hediye ederlerdi Verilen bu hediyelere "diş kirası" denir; bu diş kirasının bahanesi olarak da misafirlerin dişinin yorulması gibi nazik bir sebep gösterilirdi Bir diğer neden olarak da misafirin iftar ederken ev sahibinin sevap kazanmasına vesile olduğu, bunu da dişlerini ona kiralayarak yaptığı düşüncesi gösterilmekteydi Diş kirası geleneği, Osmanlı kültürü içerisinde ortaya çıkan bir gelenektir Bu gelenek, 20 Yüzyılın başlarına kadar devam etmiş; zenginler, evlerinde ağırladıkları yüzlerce davetliye zengin-fakir demeden diş kirası vermiştir

Temcid Özellikle Recep, Şaban ve Ramazan aylarında, müezzinlerin sabah ezanından önce minarelerden okudukları Arapça ilahilere temcid denir Günümüzde devam ettirilmeyen bu temcid okuma geleneği, eski Ramazan kültürümüzde o kadar yer etmiştir ki kimi yerlerde "sahura kalkmak" deyimi yerine "temcide kalkmak" deyimi kullanılır olmuştur Temcidlerin kültür hayatımızda ne denli yer ettiğinin bir göstergesi de "temcid pilavı" deyimidir Bu deyim, sahurda yenen pilava temcidlerin eşlik etmesiyle ortaya çıkmış ve halk arasında yerleşmiştir