İngilizler 80 Darbesini Nasıl Çok Önceden Bilmişler

İngilizler 80 darbesini nasıl çok önceden bilmişler

Güçlü bir istihbarat ve bürakrasi geleneğine sahip İngilizler 80 darbesini nasıl çok önceden bilmişler dersiniz



Gazeteci-Yazar Can Dündar, Cumhuriyetin kuruluşundan, yakın tarihimize kadar yaşanan önemli siyasal gelişmelerin İngilizler tarafından nasıl bir müneccim edasıyla bilindiğini yazdı Türkiye'nin yakın tarihindeki hiç bir darbe önceden bilinip önlenemezken İngilizler nasıl oluyor da bu kadar güçlü bir öngörüye sahip oluyorlar acaba

Can Dündar bugün Milliyet'teki köşesinde İngiliz gizli belgelerinde yer alan Türkiye ile ilgili ayrıntılara yer verdi Bilgilere bakılınca, İngilizlerin Türkiye ile ilgili malumatları bizim liderlerden daha fazla

Arşivlere bakınca İngiliz diplomasisine hayran kalmamak elde değil Emperyal çağın kazandırdığı deneyimle olsa gerek, müthiş bir öngörü yeteneği geliştirmişler

ANADOLU BAĞIMSIZ CUMHURİUETE DOĞRU GELİŞİYOR
Birkaç örnek vereyim: Daha 1919 Eylülünde Mustafa Kemal Paşa Ankara yolundayken ve kafasındaki planı en yakınlarına bile söylememişken İstanbuldaki İngiliz Yüksek Komiseri, Londraya şu bilgiyi geçiyordu: “Mustafa Kemalin hareketi Anadoluda bağımsız bir Cumhuriyete doğru gelişiyor”

ATATÜRK ONU YEDEKTE BEKLETİYOR
Bir başka örnek: 1938 yılı Atatürkün hastalığı ilerliyor Ankaradaki tüm diplomatlar “Halefi kim olacak” sorusuna yanıt arıyor Kimisi Celal Bayarın kimisi Fethi Okyarın ismi üzerinde duruyor İtalyan elçisi Atatürkün İnönüyle küs olduğunu hatırlatıp “Sıra Çakmakta” diye rapor geçiyor İngiliz Büyükelçisi Percy Loreinin raporu ise şu: “İnönüye harcanmış biri gözüyle bakmayın Atatürk onu yedekte bekletiyor”

MUSTAFA KEMAL'İN BEYNİNİ OKUMUŞLARSA
Yılbaşında İngiliz devlet arşivlerinde 30 yıl gizlilik koşulunu dolduran belgeler açıldı Vatandan Jan Devletoğlu arşive girip 2 bine yakın belgenin bir kısmını yayımladı Böylece Ankaradaki İngiliz diplomatların 1979 Türkiyesiyle ilgili olarak Londraya ne mesajlar ilettiklerini öğrenmiş olduk Nasıl 1919da Mustafa Kemalin beynini okumuşlarsa, nasıl 1938de İnönü seçeneğini isabetle tahmin etmişlerse, 70lerin sonundaki gelişmeleri de doğru okuduklarını anladık Örneğin 1978deki Maraş katliamından sonra Londra telaşla soruyor: “Türkiyede de İran türü bir mezhep çatışması mı var?”
Elçiliğin yanıtı ilginç: “Türkiyede Aleviler ve Sünniler yüzyıllarca yan yana yaşadılar Çatışmanın gerçek sebebi mezhep farklılığı değil, bunu kendi çıkarları için kışkırtan politik radikaller”

12 EYLÜL'Ü DE SEZDİLER
Yine 1978de Van, Hakkâri ve Diyarbakırda incelemeler yapan bir diplomat, izlenimlerini şöyle özetliyor: “Türk Kürtleri bağımsız bir Kürdistan devleti istemiyorlar Ama dilleriyle gurur duyuyorlar”

Raporlardan anlaşılıyor ki, İngilizler, 12 Eylülün gelişini de daha 1978 Sonbaharında, Türkiyedeki liderlerden önce sezmişler

1978: ORDU DARBE YAPABİLİR
Ekim 1978 Terörün kitlesel saldırılara başladığı dönem İngiliz Dışişleri Bakanı David Owen, Ankaradaki büyükelçiliğinden “Türkiyedeki darbe olasılığı”nı araştırmalarını istiyor Bir süre sonra gönderilen raporun özeti şu:
“Ecevit güvenlik ve ekonomide dengeyi kaybeder de Demirel yeniden iktidar olursa Türkiye, büyük şiddet olaylarına ve Hitlervari bir faşizme sürüklenebilir Türk Silahlı Kuvvetlerinin tepedeki generalleri emir komuta zinciri içinde bir darbe yapabilir”

NASIL MI YANITLADILAR
Bunca isabetli öngörüyü okuduktan sonra Ankaradaki İngiliz diplomatlarının Londranın “Türkiyede neler oluyor” sorusunu nasıl yanıtladıklarını merak etmez misiniz? Bizim gizli raporların da 30 yıl sonra açılmasını ve mesela şu İpekçi cinayetinin yazışmalarının ortaya çıkmasını istemez misiniz?