Türklerin Savaş Oyunu Cirit

Türklerin yüzyıllardan beri oynadıkları savaş oyunu olarak da bilinen atlı spor cirit, Anadoluda özellikle Erzurum ve yöresinde canlılığını koruyor

Cirit, diğer bir deyimle çavgan, Türklerin yüzyıllardan beri oynadıkları bir ata oyunu Türkler, Orta Asyadan Anadoluya bu atlı oyunu da dolu dizgin beraberlerinde getirdi

Türkler için at, mukaddes ve vazgeçilmez bir unsur Cirit, aynı zamanda Türklerin en büyük tören ve sportif oyunu 16 yüzyılda Osmanlı Türkleri tarafından bir savaş oyunu olarak kabul edildi 19 yüzyılda bütün Osmanlı ülkesi ve saraylarının en büyük gösteri sporu ve oyunu oldu Cirit, aynı zaman tehlikeli bir oyun olduğundan 1826 yılında II Mahmut tarafından yasak edildi Fakat daha sonra yine Osmanlı ülkesinin başta gelen meydan ve savaş oyunu olarak her tarafa yayıldı

DÜĞÜN VE BAYRAMLARDA DELİKANLILAR HÂLÂ OYNUYOR

Cirit oyunu, daha 40-50 yıl öncesine kadar Anadoluda yaygın bir oyun olduğu halde son yıllarda sadece Balıkesir, Söğüt, Konya, Uşak, Kars, Erzurum, Erzincan ve Bayburt yörelerinde yaşatılmaya devam ediyor Halen Anadolunun hemen her köşesinde düğünlerde ve bayramlarda köy delikanlıları ve kasaba halkı Cirit oyununu oynuyor Ayrıca İran, Afganistan ve Türkistan Türkleri ile Türklerle meskun diğer Asya yörelerinde de hala canlılığını ve geleneğini sürdürüyor

“SÖĞÜT ŞENLİKLERİ”NİN VAZGEÇİLMEZ SPORU

Her yıl Ertuğrul Gazi Törenleri dolayısıyla Eylül aylarının ikinci Pazar günleri Söğütte, çeşitli şenlikler ve festivaller vesilesiyle de Erzurum, Erzincan, Kars ve Bayburt illerinde oynanıyor Cirit, ayrıca Geleneksel Spor Dalları Federasyonu tarafından kurulan, lig vasıtasıyla da müsabakalar ve şampiyonalarda da oynanıyor

ERZURUMDA CİRİT İÇİN ÖZEL SAHA BULUNUYOR

At ile insanın birlikte mücadelesine dayanan ve erliğin bir göstergesi olarak kabul edilen cirit için Erzurumda özel saha bulunuyor

İlçe ve köylerde geniş çayırlık alanlarda, özellikle hafta sonları düzenlenen karşılaşmalarda oyuncular kadar izleyenler de büyük heyecan duyuyor Günümüzde Orta Asyadan geldiği şekli ile nesillerden intikal ederek gelen bu ata yadigarı sporumuz, yabancıların da büyük ilgisini çekiyor
Erzurumdaki cirit sahasında yaz boyu oluşturulan cirit ligi müsabakaları yapılıyor Kışın ise kar üzerinde köyler arasında oynan cirit müsabakaları görülmeye değer

Her spor dalı gibi ciritin de kuralları var;
Oyunda iki takım bulunur Bu takımlar 70 ila 120 metre genişliğindeki bir alanda karşılıklı olarak alanın en gerisinde 6'şar, 8'er veya 12'şer kişi olarak dizilir Oyun süresi 35 dakikalık 2 devreden toplam 70 dakika Ciritçiler bölgesel giyimleriyle atlarına biner Sağ ellerine atacakları ilk ciriti, diğer ellerine de yedek ve yetecek miktarda cirit alırlar İki tarafın birinden çekilen kura sonucu , bir atlı öne fırlar, karşı dizinin önüne 30-40 metre kadar yaklaşır Karşı tarafın oyuncularından birisinin adını seslenerek meydana davet eder Sağ elindeki ciriti ona doğru savurur, sonra geri döner, atını kendi dizisine doğru mahmuzlar Karşı tarafın davet edilen oyuncusu hızla onu takip eder, elindeki ciriti geri dönüp kaçan karşı taraf elemanına fırlatır Bu kez ilk oyuncunun çıktığı sıradan diğer bir ciritçi onu karşılar İkinci diziden çıkan, sırasındaki yerini almak için süratle yerine dönmeye çalışır Bu defa rakibi onu kovalar ve ciritini atar Oyun böylece sürer Cirit isabet ettiren ciritçi takımına bir sayı kazandırır Eğer ciritçi attığı çavganı rakibine değil de ata isabet ettirmişse bir sayı kaybeder

Ciritçi karşı taraf oyuncusundan kendisini sakınmak için çeşitli hareketler yapar, atın sağına soluna, karnının altına, boynuna sığınır Bu arada başına, gözüne, kulağına cirit isabet eden bazı oyuncuların yaralandığı olur Bu türlü isabetler neticesinde ölenlerin olduğu bile vakidir Bu durumda ölen, er meydanında ölmüş sayılır, yakınları şikayetçi ve davacı olmaz Cirit oyununun federasyon sorumluluğunda oynatılmasıyla, bir takım kurallarda da değişiklikler yapıldı

SEVERİM GIRATI

Hele bakın DADAŞın vakarına
Çekmiş ciritini binmiş atına
Çok mudur ki bu üç güzellik ona
Severim gıratı, doratı bir de DADAŞ'ı
Sıratın cihanda bulunmaz eşi
Bayıltıyor beni keklik sekişi
Onu da eğitmek DADAŞın işi
Severim Gıratı, Doratı bir de DADAŞ'ı
Dorat ki durmuş dağlara bakar
Her nara atışında çok canlar yakar
Gece gündüz DADAŞım ona bakar
Severim Gıratı, Doratı bir de DADAŞ'ı
Heyecandan fazla dönüyor başım
Gırata yakışmış yiğit DADAŞım
Gırbaçı yalçıda, dizgin ibrişi
Severim Gıratı, Doratı bir de DADAŞ'ı
Ne hoş olur DADAŞımın diyarı
Şifalı suları, billur pınarı
Dilde dolaşır Erzurum Kahraman'ı
Severim Gıratı, Doratı bir de DADAŞ'ı