Dünyadaki Çöller Ve Özellikleri

Dünyadaki Çöller ve Özellikleri

Dünya üzerinde varoluşundan bu yana gelen doğal olaylar sırasında milyonlarca yıl içerisinde oluşmuş ve günümüzdeki hallini almış bir çok çöl bulunmaktadır Uçsuz bucaksız bu kum tabakalarının bazılarında yaşamak imkansız iken, bazılarında canlı hayatı devam edebilmektedir Çöllerde yaşayan bitkiler ve canlılar kendilerini bu yönde geliştirerek, bu zor yaşama adapte olmaya çalışırlar Bunu başaran canlılar dünyanın en güçlü canlılarıdır Gündüz ve gece arasındaki sıcaklık farkının 50 dereceyi bulduğu çöller, eşsiz kum tabakaları ile muhteşem bir görüntü oluşturmaktadır Büyük Sahra Çölü yüz ölçümü olarak dünyanın en büyük ve bilindik çölü özelliğini taşırken Karakum çölü içerisinden geçen su kanalı sayesinde farklı bir çöl özelliği taşımaktadır Kalahari Çölü ise, toprağındaki alivyonun fazlalığı nedeni ile hayatın devam ettiği ender çöllerden bir tanesidir

1 Büyük Sahra Çölü

2 Libya Çölü

3 Gobi Çölü

4 Simpson Çölü

5 Kalahari Çölü

6 Karakum Çölü

1 Büyük Sahra Çölü

Büyük Sahra Çölü; Batıda Atlas Okyanusu, kuzeyde Akdeniz, doğuda da Kızıldeniz’e kadar uzanıp, Kuzey Afrika da yer alan, 8600000 km² ‘lik yüzölçümüne sahip olup yeryüzünün en büyük çölüdür Büyük sahra yeryüzündeki karaların %8’inin oluşturur Dünya’nın en büyük ırmağı olan Nil ırmağı, Büyük Sahra Çölü’nün batı kısmını sulayarak burayı yeşertir ve çöle hayat veren ırmak olarak geçer Çölün, Nil ırmağının geçtiği bölümlerinde yerleşim alanları bulunmaktadır Fakat bunun haricinde geri kalan bölümleri boştur

Sahra Çölü’nün içine aldığı ülkeler; Cezayir, Çad, Mısır, Libya, Fas, Moritanya, Mali, Nijer, Sudan, Tunus, Batı Sahra

Burada Çöl İklimi hakimdir Çöl İklimi; Yazları çok sıcak, kışları da ışınların fazla eğik gelmemesi nedeniyle fazla soğuk olmayan bir iklim tipidir Günlük sıcaklık farkı nem oranının çok düşük olması nedeniyle fazladır(40–50 C ° ) Burada yağış oranı çok düşüktür ve tamamen tesadüflere bağlıdır Yağış olmamasının nedeni ise; bu enlemlerdeki alçalıcı hava hareketlerinde hava ısınarak alçaldığından yoğuşma noktasından uzanır ve yağış bırakmaz
Çölün bitki örtüsü; çok seyrek olarak dağılmış olarak bulunan kurakçıl otlar ve çalılar bulunur Çöllerde gür bitki örtülerine rastlanmaz Ancak vahalarda rastlanabilir (Vaha: Çöllerde suyun bulunduğu yeşil alanlara denir) Büyük Sahra’da 1200 değişik bitki türü yaşar

Libya Çölü

Libya Çölü; Kuzey Afrika’nın büyük bir bölümünü kaplayan Tibes dağları ile Nil vadisi arasında bulunan, 1683000 km² büyüklüğünde ve dünya’nın 2büyük çölüdür Uçsuz bucaksız bir kum tabakası ile kaplı bu çölde, hayat yok denilecek kadar azdır

Sahra’nın en çorak kısmı olarak bilinir ve Libya Çöl’ünde vahalar dağınık halde bulunurYer yer yanardağlarla ve yanardağ akıntılarıyla kaplıdır

Libya Çöl’ünün yüksekliği güneydoğu sınırındaki El Auenat kütlesi dışında 50m’yi geçmez Jeoloji bakımından çok eski olan çölü, kuvvetli rüzgarlar şiddetle aşındırır Çöl yerleşmeye elverişli değildir Ancak Fizan ve Trablusgarp bölgelerinde yerleşim vardır Toprağın özelliği ve iklimin kuraklığı nedeniyle çok yoksuldur

Gobi Çölü

Gobi Çölü; Orta Asya’da Çin-Moğolistan bölgesinde yer alan 1300000 km² alan kaplayan şiddetli sıcak bir çöldür Etrafı yüksek dağlarla çevrili olduğundan pek fazla rüzgâr almaz

Bu çöl de; karasal ve kuru bir iklim hakimdir Kışlar soğuk, yazlar ise sıcak geçer Dolayısıyla yıllık sıcaklık farkı fazladır Yıl içerisinde ara sıra yağış görülür Genellikle yağışların büyük bölümü yazın olur
Bitki örtüsü bu çölde çok seyrek olup sadece küçük otlar ve dikenli çalılar vardır

Çölü sulayan bir ırmak bulunmamaktadır Seyrek olarak tuzlu göller bulunur fakat bu göller, çöle hayat vermeye yetmez Gobi Çölünde ki gece-gündüz arası sıcaklık farkı ve susuzluk nedeni ile; bu bölgede hayat yok denilecek kadar azdır

Gobi Çölü’nde Tozların bir bölümünü çevresine yayılırBurada havalanan tozlar Çin, Kore ve Japonya’ya yayılır Bir kısmı ise Büyük Okyanus’a yayılır

Simpson Çölü

Simpson Çölü; kum ve çalılarla kaplıdır Bu çöl 1450000 km²’lik alan kaplamaktadır Avustralya’da bulunan Simpson Çölü, bu özelliği ile dünyanın üçüncü en büyük çölüdür Eyre havzasının batısında bulunur Batısı ile doğusu arası uzaklık yaklaşık 300 km olup, kuzeyi ile güneyi arasındaki uzaklık yaklaşık 250 km dir

Burada, çöl iklimi hakimdir Neredeyse hiç yağış olmaz Yıl boyunca ortalama yağış 130mm’nin altındadır Bu yüzden Simpson Çölünde bitki örtüsü yok denilecek kadar azdır Yaşayan canlı türü sayısı 30 ila 35 arasındadır Simpson Çölü dünyada hayatın bittiği yer olarak bilinir

Kalahari Çölü
Kalahari Çölü; Güney Afrika’da 518000 km²’lik bir alanda bulunan çöldür Bu Çölde; geniş otlaklıklar, çalılar ve ağaçlar bulunmaktadır Fakat bu bölgeye gene de çöl denmesinin nedeni yağışın az olmasıdır Bu özelliği ile diğer çöllerden ayrılır

Çölde ki toprağın yapısı yumuşak bir kumdan oluşup kızıl renklidir Bu topraklarda bol miktarda alüvyon bulunur Bu alüvyonları eski nehirler getirip çöle bırakmışlardır Besin bakımından çok zengin olan bu çölde çeşitli meyve de yetişir Kalahari Çölünü diğer çöllerden ayıran en önemli özellik, çöl iklimine sahip olmasına rağmen zamanında nehirler tarafından getirilen alüvyonlar sayesinde, hayatın devam etmesidir

Karakum Çölü

Karakum Çölü; Orta Asya’da, Türkmenistan’da bulunan bir çöldür Yüz ölçümü 270000 km² dir Çöller arasında en az nüfusa sahip olan çöllerden biri Karakum Çölü’dür

Çölün önemli bir özelliği ise Karakum Kanalının bu çölün içinden geçmesidir Bu kanal Dünya’nın en büyük ve geniş kanalıdır Türkmenistan topraklarında bulunan bu çölde hayat çok zor ve acımasızdır Ayrıca Karakum Çölü iklim olarak da çok sert bir iklime sahiptir