Peygamber(S.A.V.) Efendimizden Sonra

Abdullah İbn Mes’ud (? - 653)

Peygamber Efendimize (asm) iman edenlerin ilklerinden olup, Müslüman olan altıncı kişidir Kabe'de müşriklere karşı Kur'an-ı Azimüşşanı aşikâr bir şekilde okuyan ilk sahabedir Suffe ehlinden olup, bizzat Peygamber Efendimizden (asm) çok sayıda hadis rivayet etmiştir Cennetle müjdelenen sahabelerdendir Peygamber Efendimizin (asm) övgüsüne mazhar olmuş, "Abdullah bin Mes'ud'un tavsiyelerine sımsıkı sarılınız" mealindeki Peygamberî iltifata nail olmuştur Medine'ye hicret ettikten sonra mescidin yanı başındaki bir eve yerleştirilmiş ve Resulullah'ın evine girip çıkmasına izin verilmiştir Kendisine gösterilen yakınlık ve ilgiden dolayı yabancılar tarafından Ehl-i Beyt'ten biri sanılmıştır Peygamber Efendimizin (asm) her halini kendine rehber edinmiş ve hayatında tatbik etmeye çalışmıştır Bu itibarla Resulullah'a en çok benzeyen sahabe olarak tasvir edilmiştir Meşhur altı Abdullah'tan biri olarak da tarihe geçmiştir Halifeler döneminde de yakın ilgi görmüş ve muhtelif konularda bilgisine başvurularak verdiği hükümlere önem verilmiştir Künyesi Ebu Abdurrahman Abdullah bin Mes'ud bin Gafil bin Habib el-Hüzelî şeklindedir

Abdullah'ın ilk hayatı ve çocukluğu ile ilgili fazla bilgi yoktur Kendisi ile ilgili bilgiler daha çok Müslüman oluşundan sonraki dönemle ilgilidir Yoksul bir aileye mensup olup, ailenin geçimine katkıda bulunmak için çobanlık yapıyordu Peygamber Efendimizle (asm) karşılaşması ve Müslüman oluşu da çobanlık yaptığı ve hayvanlarının başında bulunduğu sırada gerçekleşti Risale-i Nur'da ismi sıkça zikredilmkete ve rivayet ettiği hadislerden nakil yapılırken İslamiyet'i kabulü sırasında gerçekleşen mucizeye de kısaca değinilmektedir

Abdullah, hayvanlarını otlattığı sırada yanına iki kişi geldi ve kendisinden süt istediler Gelenleri tanımıyordu ve kimlerden olduklarını bilmiyordu Bu iki şahıs Peygamber Efendimiz (sav) ve Hz Ebubekir (ra) idi Abdullah, koyunların sahibi olmadığını, kendisine emanet olarak verildiğini, dolayısıyla kendilerine süt veremeyeceğini söyledi Bu cevap üzerine, Peygamber Efendimiz kendisinden "kısır, sütsüz bir keçi" getirmesini istedi O da kendilerine hiç süt vermeyen bir keçi getirdi Resul-i Ekrem (asm) hayvanın memesini meshedip dua etti Akabinde sağınca halis bir süt aldı ve içtiler Abdullah, gözünün önünde gerçekleşen mucizeyi gördükten sonra iman etti ve Müslüman oldu (Mektubat, s 150)

Abdullah, İslamiyet'i kabul edenlerin altıncısı oldu Müslüman olduktan sonra yanında çalıştığı ve hayvanlarını güttüğü şahıstan ayrılarak Mekke'ye yerleşti Kendini Peygamber Efendimizin hizmetine adadı Henüz iman hizmetinin açıktan yürütülmediği bir sırada Kabe'de, Kur'an-ı Kerim'i Peygamber Efendimizden sonra aşikâr bir şekilde okuyan ikinci, sahabelerden ilk şahıs oldu Müslümanlara yapılan eziyet ve işkencelerden o da nasibini aldı Habeşistan'a gidenler arasında yer aldı Ancak, Peygamber Efendimizin hasretine dayanamadığı için Mekke'ye geri döndü Medine'ye hicret edenlerin de ilklerinden oldu Mescidin hemen yanı başında bulunan bir eve yerleştirildi

Abdullah, Peygamber Efendimize çok yakın bir insan olduğu için evlerine rahat bir şekilde gidip gelme izni verildi Bu yakınlık, yabancıların onu Peygamber Efendimizin yakını ve Ehl-i Beyt'ten sanacak kadar ileri derecede idi Peygamber Efendimiz zamanında yapılan tüm savaşlara katıldı Bedir Savaşı'nda önce keşif kolunda yer aldı Savaş sırasında yaralı olarak bulduğu Ebu Cehil'i öldürdü Ebu Cehil, Peygamber Efendimiz tarafından ümmetinin firavunu olarak vasıflandırılmıştı Öldürme olayından sonra Ebu Cehil'in kılıcını Abdullah'a verdi Uhud Savaşı'nın en şiddetli olduğu ve panik havasının oluştuğu sırada Peygamber Efendimizin yanından ve yakınından hiç ayrılmadı

Suffe ehlinden olan ve annesi ile birlikte mescidin yanındaki evde oturan Abdullah, Peygamber Efendimizin her halini kendi hayatına tatbik etmeye çalıştı Özel hizmetinde bulundu Ahlak ve yaşayış bakımından Resulullah'a en çok benzeyen sahabe olarak kabul gördü Bir taraftan Peygamber Efendimizin hizmetini yürütürken, diğer taraftan da henüz yeni iman etmiş olanlara İslamiyet'i öğretti Kur'an hafızlarının ileri gelenlerindendi Sesi de çok güzeldi Kur'an-ı Kerim'i çok güzel okurdu Bu özelliğinden dolayı Peygamber Efendimiz Kur'an-ı Kerim'i ona okutur ve büyük bir zevkle dinlerdi Ayrıca, Kur'an-ı Kerim'in nazil olduğu anın heyecanıyla okumak isteyenlere, Abdullah'ın kıraatıyla okumalarını tavsiye ederek büyük bir iltifatta bulundu

Abdullah (ra), ilk Müslüman olanlardan olma şerefinin yanında, cennetle müjdelenen sahabeler arasında da yer aldı Ömrü boyunca mütevazı bir hayat sürdü Saçlarını uzatmakla beraber temizliğine çok dikkat ederdi Sürdüğü güzel kokudan ötürü gece karanlığında ve uzaktan fark edilirdi Henüz çocuk sahibi olmamışken, Peygamber Efendimiz Ebu Abdurrahman künyesini kendisine verdi Daha sonra oğlu dünyaya gelince Abdurrahman adını verdi ve böylece söz konusu künye ile anılmaya devam edildi

İlk Müslümanlardan ve Peygamber Efendimize çok yakın olmasından dolayı çok sayıda hadis rivayet etti Rivayet ettiği 848 hadisin büyük ekseriyetini bizzat Peygamber Efendimizden dinleyerek nakletti Ayrıca, aralarında Hz Ömer(ra), Hz Osman(ra) ve Hz Ali'nin (ra) bulunduğu sahabelerden duyduğu hadisleri de nakletti Rivayetlerinde çok titiz davrandı Risale-i Nur'da nakledilen ve ismi sıkça zikredilen hadis ravilerinden birisidir Özellikle Peygamber Efendimizin mucizelerine tanık olması ve bunları nakletmesiyle büyük bir hizmete vesile oldu

Abdullah'ın (ra) en büyük hizmetlerinden biri de tefsir alanı ile ilgilidir Tefsir okulunun temelini atması, tefsir ilmine çok önem vermesi, değerli alimleri yetiştirmesi ve Peygamber Efendimizden öğrenilen bilgilerin yetiştirdiği talebeleri vasıtasıyla sonraki nesillere ulaştırılmasında büyük hizmeti geçti Hasan-ı Basri, Ebu Abdurrahman Sülemi, Ebu Amr Şeybani ve Katade gibi büyük şahsiyetlerin yetişmesine vesile oldu

Abdullah ibn Mesud (ra), fıkıh konusunda da önemli bir yere sahip oldu Nazil olan ayet ve surelerin nazil olduğu yerler, kimlerin hakkında nazil olduğu gibi konularda bilgi sahibi olanların başında gelmektedir Çok geniş bir bilgi birikimine sahip olmasına rağmen, kendisinden daha fazla bilgi sahibi olan birinin mevcudiyetini öğrendiği anda, hemen ayağına gidip öğrenmeye çalışacağını da belirtmektedir Geniş bilgisinden ötürü, kendisine başvurulan önemli şahsiyetlerden biri oldu Halife Hz Ömer'in (ra) farklı kültür ve yaşayışa mensup olanların yoğun bulunduğu Küfe'ye onu tayin etmesi çok dikkat çekicidir Burada, eğitim ve öğretim işi, kaza işleri kendisine tevdi edildi Kufe'de bulunduğu süre zarfında çok önemli ilmi faaliyetlerde bulundu ve çok sayıda talebe yetiştirdi Onun Küfe'de yerleştirdiği ve gerçekleştirdiği sistem, "Küfe fıkıh ve tefsir mektebi" olarak telakki edildi Kendisi bu mektebin kurucusu olarak kabul gördü

Peygamber Efendimizin vefatından sonra Hz Ebubekir (ra) tarafından teşkil edilen heyete seçildi Bu heyet, Medine'nin savunulması ve önemli noktaların güvenlik altına alınması amacıyla teşkil edildi Hz Ömer (ra), Abdullah'ı Küfe'ye göndererek hem eğitim ve öğretim işinin yönlendirilmesini, hem de kadılık ve Beytülmal idaresini verdi Hz Ömer'in vefatından sonra Medine'ye döndü Daha sonra halife Hz Osman tarafından tekrar eski görevine gönderildi

Abdullah (ra), vefatına yakın hastalandı Hz Osman (ra) ziyaretine giderek herhangi bir ihtiyacının olup olmadığını sordu Allah'ın rahmetinden başka bir şeye ihtiyacı olmadığını bildirdi 653 yılında Medine-i Münevvere'de Hakk'ın rahmetine kavuştu Cenaze namazı halife Hz Osman tarafından kıldırıldı

Abdullah bin Mes'ud, bir seferinde çevresindekilere sakın İmme'a olmayınız, tavsiyesinde bulundu İmme'a, "Benim şahsi görüşüm yoktur İnsanlar ne yaparsa ben de öyle yaparım Müslüman olurlarsa, Müslüman; kafir olurlarsa kafir olurum" diyen kişidir, şeklinde açıklamada bulundu Bütün insanlar küfre dönse bile siz İslamiyet'ten şaşmayınız, ifadelerini sözlerine ekledi