Nutuk > 2.Bölüm > İstanbul'da Hükümet Değişikliği Ve Gelişen Olaylar > Dört Aykırı Görüş Ve Aldığımız Karar >

Baylar, bu zamana değin,
Cemiyet (Müdafaai Hukuk Cemiyeti) merkez kurullarından yazılı sorularımıza gelen
yanıtlar, dört görüşe ayrılıyordu:
1- Birinci görüşe göre, Meclisi
Mebusan'ın dışarda toplanması uygun görülüyordu
2- İkinci görüşe göre
İstanbul'da Bu görüşü ileri sürenlerin başında Erzurum, Trabzon, Balıkesir ve
bütün Karesi (Merkezi Balıkesir olan sancak), Saruhan (Merkezi Manisa olan
sancak) kurulları bulunuyordu İstanbul'daki ileri gelen kişilerin hemen
hepsinin bu düşüncede olduğunu biliyoruz Padişah'ın isteği, hükümetin
üstelediği de bu idi
3- Üçüncü görüş, İstanbul
yakınlarında Trakya-Paşaeli'nin düşüncesi bu idi
4- Bir kısım merkez kurulları
da, Salih Paşa'nın kişisel görüşüne dayanarak, hükümet uygun bulursa dışarda
toplanmasında bir sakınca görmüyorlardı
Baylar, İstanbul Hükümetinin ve
onun yardakçılarının, kamuoyunu ne denli ayrılığa ve karışıklığa uğratmış
oldukları, ulusun gösterdiği bu görüş ayrılığından kolaylıkla anlaşılabilir

Artık bunun üzerine, direnmenin
zararlı sonuç vereceği kanısına varmak da zor değildir
Şimdi 16 Kasım 1919'dan 29
Kasım 1919 gününe değin, günlerce süren görüşme ve tartışmalardan çıkan
sonuçlarla varılan kararların tutanaklarını, olduğu gibi yüksek bilginize
sunuyorum:
1- Meclisi Milli'nin
İstanbul'da toplanmasında sakıncalar ve tehlikeler olduğu halde, toplantının
İstanbul dışında yapılmasını hükümet uygun bulmadığı için ve ülkeyi sarsıntıya
uğratmaktan çekinerek, İstanbul'da toplanma zorunluğu kabul edildi Ancak,
aşağıdaki önlemlerin alınması gerektiği kararlaştırıldı:
a Bütün milletvekillerini
durum üzerinde aydınlatarak teker teker düşüncelerini sormak
b Milletvekillerinin,
İstanbul'a gitmeden önce Trabzon, Samsun, İnebolu, Eskişehir ve Edirne gibi
yerlerde kısım kısım toplanarak, Meclisi Milli İstanbul'da toplanacağına göre,
gerek İstanbul'da ve gerek dışarda alınması gerekli güvenlik önlemlerini ve
programımızın esasını savunacak güçlü bir grubun kurulması çarelerini düşünüp
görüşmeleri
c Cemiyetin örgütlerini
çabucak yaymak ve güçlendirmek için kolordu komutanlarının, bölge komutanları ve
askerlik şubesi başkanları aracılığı ile çabuk ve eylemli yardımda bulunmaları

d Sivil örgütlerin başında
bulunan bütün yüksek görevlilerden -ne olur ne olmaz diye- ulusal örgüte bağlı
kalacaklarına söz almak ve kendilerinin, ellerinde bulunan bütün araçlarla
Cemiyetin örgütlerini kurmaya ivedilikle girişmelerini istemek
2- Meclisi Milli İstanbul'da
toplandıktan sonra milletvekillerinin tam güvenlik ve serbestlik içinde yasama
görevlerini yapmakta olduklarını doğrulayacakları güne değin Heyeti Temsiliye,
şimdiye dek olduğu gibi, dışarda kalarak ulusal ödevini yapacaktır Ancak, bütün
sancaklardan birer, illerle bağımsız sancaklardan ikişer olmak üzere
milletvekilleri arasından seçilecek kişiler, tüzüğün sekizinci maddesi gereğince
Heyeti Temsiliye üyesi olarak Eskişehir yakınında toplanacaklar; burada durumun
açıklanması ve Meclisi Mebusan'daki yöntemimizin belirtilmesi ile ilgili
görüşmeler yapılacaktır Bunun için, Heyeti Temsiliye de oraya gidecektir Bu
toplantıdan sonra Heyeti Temsiliye'nin üye sayısı uygun şekilde
artırılacak,öteki milletvekilleri İstanbul'a Meclisi Milli'ye gideceklerdir
Heyeti Temsiliye'nin görevde bulunduğu sürece, ulusal örgütlerin kuruluşu ve
çalışma yöntemi, tüzükteki gibi olacaktır
Meclisi Mebusan tam güvenlik
içinde bulunduğunu doğruladığı zaman, Heyeti Temsiliye, tüzükteki yetkisine
dayanarak Genel Kongreyi toplantıya çağırıp, on birinci madde gereğince,
Cemiyetin ileride alacağı durumun belirtilmesini Kongrenin kararına
bırakacaktır Kongrenin nerde ve nasıl toplanacağı o zamanki duruma bağlı
olacaktır Kongrenin toplantıya çağırıldığı zaman ile toplanması arasında
geçecek süre içinde Heyeti Temsiliye, İstanbul Hükümeti ve Meclisi Mebusan
Başkanlığı ile kesin zorunluk görmedikçe resmi ilişkide bulunmayacaktır

3- Paris Barış Konferansı,
bizim için olumsuz bir karar verir ve Hükümet ile Meclisi Milli'ce bu karar
kabul edilirse, en uygun yolla ve çabuk olarak ulusal iradeye başvurulacak ve
tüzükte açıklanmış olan esasların gerçekleştirilmesine çalışılacaktır

Mustafa Kemal

Rüstem Mazhar Müfit Ali Fuat
Hüsrev

Hüseyin Rauf Kazım Karabekir
Hakkı Behiç

Hüseyin Selahattin Vasıf İbrahim Süreyya

Bekir Sami Ömer Mümtaz
12'nci Kolordu Kurmay Başkanı


Şemsettin