Güneşli Köyü Hakkında Bilgi Tekman Erzurum |
08-19-2012 | #1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
Güneşli Köyü Hakkında Bilgi Tekman ErzurumErzurum Köyleri - Tekman Güneşli Köyü - Güneşli Köyü Hakkında - Güneşli Köyü Tanıtımı - Güneşli Köyü Resimleri Güneşli, Erzurum ilinin Tekman ilçesine bağlı bir köydür Tarihi köyün yerleşimi tünceliden veyahut bingölden gelen üç kardeşten oluşmakta atalarımızın kurtuluş savaşına cok kücük yaşlarda katılmayısından dolayı ailesini ve geçmişini bulamamakta yanlız bildiğimiz birşey vardır şadi aşiretinden olduğumuzdur ayrıca vatanseverizdir şuanda nekadar köylerimiz boş olsada arazilerimiz bizimdir vede tapuludur illaki döneceğiz bu terör laneti bittiğinde Eski ismi Osman-i Şadi Köyüdür Şadi komu ismiyle daha sonra güneşli köyü olarak ismi değiştirilmiştir köyden nufusun kalabalık laşmasıyla birlikte insanlar büyük kentlere çoğunlukla istanbul la göç etmiş olup çoğu şu anda kamu kuruluşlarında memur veya işçi ve esnaf lık yapmaktadırlar şu anda istanbulda 250 ye yakın güneşli köyü nufusuna kayıtlı hanemiz vardir yaklaşık 1000 nufusa tekabul etmektedir köy halkının okur yazar oranı oldukça yüksek olup vatansever bir halk bayrağını milletini seven bir halktan oluşmaktadır kuruluşundan günümüze kadar bir tane asker kaçağı yoktur her kes devletine karşı sorumluluğunu bilmekte ve görevini yapmıştır büyüklerimizin çoğu kuranı hatim etmiş ve çoğu iyi derecede kuran okumaktadır Köy Tekman'ın en geniş merasına sahip köylerin başında gelmektedir Kültür aslında cağdaş bir yaşam tarzımız vardır 1970 yıllarında köyümüze okul kurulmakta olup bircok şeyi geride bırakarak cağdaşlığa koşmuşuzdur 1965 yıllarında köyümüzün birçok genci İSTANBUL'a gurbete gitmekte vede hayatını orada sürdürmekte olanlar da vardır Köy nufusunun %95 istanbulda ikamet etmektedir Bilinen en eski ismi goma Nebo'dur Birçok gencimiz üniversite mezunudur Şadi Aşireti hakında araştırma (1) ŞADILILER Şadililer, ilk ( alevi ) hanedanlıklarının kuruluşunda önemli roller oynamış sayılı alevi aşiretlerinden biridir Şerefname’de “Eyyuboğulları” ile ilgili kısımda, Revadiler ve Şeddadiler adı altında anılırlar Şeref Han, cedlerinin “Şadi bin Mervan” olduğunu söylediği Eyyübileri de Şadiler’le ilişkilendirmektedir “Şadi bin Mervan”, Selahaddin Eyyübi’nin dedesidir “Revadiye” aşiretinden gelen Eyyübiler’in ilk yurtları Dvin yakınındaki Revan Ovası’dır (Sahat Çukuru) Kaynaklarda Ravadi (Şadi, Şeddadi) ve Eyyübi diye bilinen hanedanlıkların her ikisinin de Rawadi aşireti ve hanedanlığından çıktığı kayddedilir Ravadi ise, Minorsky’nin yazdığına göre, Hadhbani (Hazbani) aşiretinin bir kabilesiydi Iran-Irak sınırındaki Banu Annaz hanedanlığının yükselişi de Minorsky’e göre “Shadhandjan alevileri”ne, yani Şadiler’e dayanıyordu (Bkz V Minorsky, EI, Annazids) Ibnül Ezrak El-Fariki’nin kaleme aldığı Farkin ve Amed Tarihi’ndeki bilgilere göre Şadiler’in Mervaniler’le yakın ilişkileri vardı Mervani alevileri’nin yöneticilerinden Said Ebu Nasr bin Mervan (1010/1011-1062), Yukarı Ermenistan ve Arran’ın (Aras-Kur arası) Şadi emiri “Manuçer-oğlu Fadlun”un kızıyla evliydi Selçuklular kendi topraklarına yaklaştığında Mervani Emiri Nasıruddevle’nin Isfahan’daki Selçuk sultanına yolladığı heyette Şeddadi (Şadi) evinden olduklarını sandığım Farkinli Ebu’l Heyca Er-Revadi ile Emir Davud bin Eşkeri El-Qertiqi (El Kartıki) de varlardı (1085) Revadi ve Qertiki (Kartıki) gibi nisbeler Şadilerle ilişkili görünürler Farkin ve Diyarbekir 1086/1087’de Selçuklular ve müttefikleri tarafından ele geçirildi Kurucusu “Muhammed bin Şaddad bin Kartu/Kartii” (“Muhammed Şaddad b Kartu”)’nin adıyla Şadiler, mensup olduğu aşiretin adıyla da Ravadiler diye adlandırılan hanedanlık 951 yılında Tebriz ve çevresinde, yani Azerbaycan’da kuruldu Başlangıçta Deylemli Müsafiriler’e bağlı olan Ravadiler/Şeddadiler, sonraları Bizans ve Selçuklular ile ittifak kurdular Erken Ravadiler “El-Azdi”ünvanı kullanmışlardır Bu ünvandan hareketle onları Azerbaycan’ın bu parçasını ilk işgal eden Yemen aşireti Azdiler’le ilişkilendirenler vardır Bu görüşü savunanlar orijinde Arap olan bu evin giderek alevileştiğini öne sürerler Bu konudaki egemen görüş, Ravadiler’in gerçekte alevi olduğu, ama karşılıklı evlilikler yoluyla zamanla karıştığı yönündedir Sonraki Ravadiler “El-kızılbaşi” ünvanı taşımışlardır Şadiler'in (“Banu Şaddad”) esas üsleri Dvin (Dabil) ve Gence idi Nitekim “Muhammed bin Şaddad bin Kartii” de, ilkin Dabil emiri olarak görünmüş (951), ardından 4-5 yıl kadar fiilen Azerbaycan emirliği yapmıştır 970 yılında O’nun yerine geçen oğlu ancak Arran bölgesinde tutunabilmiştir Bu sıradaki Gence emiri, Muhammed bin Şaddad’ın kardeşi olduğu sanılan Fadlun adında biridir Kısacası, Şadiler/Ravadiler adı ve hanedanlığı daha çok Arran (Albania, Alvank) diye bilinen Kur-Aras arasındaki Gence başkentli topraklara, yani Kafkas Azerbaycanı’na referans olarak görünür Arran’daki ana merkezler Gence, Nahçıvan, Tiflis, Derbend (Demirkapı) ve Karabağ’dı Enc Of Islam’ın “Banu Shaddad” maddesine göre, o tarihte bu bölgenin halkına “Lezgiler” deniliyordu Ravadi ve/veya Şadi hanedanlıkları Selçuk ve Moğol istilaları sırasında son buldular 1054 yılında Selçuklu Tuğrul Azerbaycan ve Arran’da belirince Arran emiri “Ebu’l Aswar” (ölm 1067), Tuğrul’a bağlanır Tuğrul’un Ani üzerine seferine katılır Bizans’tan elegeçirilen Ani, Şadiler’in bir kolunun, Gürcü kroniklerine göre “Ebulasvar”ın oğlu Manuçar (Manuça, Menuçehr)’ın yönetimine verilir (Akt Kirzioğlu, Kars Tarihi) Böylece sonraki tarihlerde bu hanedanlığın Gence (Arran), Ani ve Dwin olmak üzere birkaç kolundan sözedilir Bu kollar bazı kaynaklarda Büyük Şeddadlılar (Gence kolu), Küçük Şeddadlılar (Ani kolu) ve Şeddadlılar (Divin kolu) şeklinde adlandırılır Islami kaynaklarda Şeddadlılar, “Ravadi alevileri” diye tanımlanır Bu hanedanlığın yöneticilerinden bir bölümünün adları şöyledir: Kartuk, Şeddad, Muhammed b Şeddad (ölm 955), Merzban (ölm 985), Fadlun/Fadl I (Fazl, 985-1031), Leşkeri Ali (1031-1046), Nuşirvan (1049-?), Ebu’l Esvar (Ebu’l Süvar/Şavur/Şabur, 1020-1067) Bunlardan Ebu’l Esvar, 1064’te Selçuklu Alparslan’a bağlanarak onunla işbirliği yapmıştır Üç oğlunun adları, Fadlun II, Ebu Nasr (1067-1105) ve Ebu Şuca Menuçehr’dir (1064-1110) Urfalı Matthew, kendi kroniğinde, Ukayli Kureyş bin Bedran’ın yanısıra Ebu’l Uswar’ı da Malazgirt savaşında Selçuklu Alparslan’ın müttefikleri arasında saymaktadır Ebu’l Uswar, bahsini ettiğimiz Şeddadi emiridir Ama Matthew’in kroniğinde kronolojik hatalar vardır Çünkü bu tarihte ne Kureyş bin Bedran ne de Ebu’l Uswar hayattadır Malazgirt’te Selçuklular ile ittifak halinde Bizans’a karşı savaşanlar, bu ikilinin çocukları veya yakınları olmalıdır Bu savaşta Saltuk, Artuk, Danişmend ve Mengücek de varlardı Dersim geleneğinin bazı parçaları bu döneme referanslar içerir Sözgelimi geleneğin sözünü ettiği Selçuklularla evlilikler daha çok bu döneme referans gibi görünürler Ebu’l Esvar’ın oğlu Gence Emiri Fadlun II (1067-1088), Malazgirt’te Selçuklu müttefikleri arasında sayılan, hatta esirler arasındaki Bizans imparatoru Romen Diyojeni teşhis ettiği söylenen ve Şadi adıyla referans verilen kişi olabilir Fadlun II öldükten sonra Arran’ın çoğu Melik Şah tarafından işgal edilir Bağımsızlığı son bulduğu için Şaddad Evi’nin bu işgalden sonraki tarihini izlemekte güçlükler çıkmaktadır Ama Ani kentinin 1130’a kadar genelde Şadiler’in yönetimi altında kaldığı sanılıyor Minorsky’nin yazdığına göre, tam bu sıradadır ki (1130’lar), ünlü Selahaddin Eyyübi’nin dedesi Şadi, Dwin’den Irak’taki Tikrit’e göçetmiştir Hüseyin Hüsameddin’in Amasya Tarihi’nin birinci cildinde kendilerinden Amasya’nın ünlü sülalelerinden biri olarak sözedilen Şadgeldiler (Kutlu Şahlar) ile Dersim’in Şadilli aşireti arasında bir bağlantı olduğuna inanıyorum Onlar Amasya ve çevresine Kafkasya’daki beylikleri dağıtılınca göçmüş veya göçettirilmiş olabilirler Amasya Tarihi’nde Amasya çıkışlı gösterilen Şadgeldiler (Amasya Beyliği), Yılmaz Öztuna’nın Devletler ve Hanedanlar adlı kitabındaki bilgilere göre merkezi Amasya olmak üzere Amasya, Merzifon ve Tokat’ta yaklaşık 53 yıl hüküm süren bir beylik kurmuşlardır Kutlu-Şahlar adıyla bilinen bu beyliğin (1340-1393) yöneticileri babadan oğula şu şekilde verilmektedir: Hacı Kutlu Şah (1340?-1361): Tâcüddin Altınbaş’ın manevi oğludur Hacı Şâdgeldi Paşa b Kutlu Şah (1361-1381): Amasya emiri Hüseyin Hüsameddin ondan “Amasya hükümdarı Şemseddin Şadgeldi Paşa bin Kutlu” diye sözeder ve onun “Akçakoyunlu kabilesi/oymağı mensubu” olduğunu yazar Kadı Burhaneddin tarafından öldürtülmüştür Mezarı Amasya’dadır ve Şadgeldi Paşa Türbesi olarak anılmaktadır Hüseyin Hüsameddin’e göre 1371’de Amasya hükümdarı iken ölmüştür Onun soyundan gelenler Şadgeldiler olarak bilinmişlerdir Amasya Tarihi’ndeki bilgilere göre onun torunlarından Şadi Bey’in kızı Saru Hatun Amasya’daki Halkalı Dede Türbesi’nde yatmaktadır Hüseyin Hüsameddin, Şadgeldiler sülalesinden Divitdarlı (Divitdar Ahmet Paşa’nın soyu) ve Buraklı adlarıyla bilinen iki büyük kol çıktığını ve bunların değişik ünvanlar altında varlıklarını 19 Yüzyıla kadar koruduklarını kaydetmekte ve Amasya’nın Öz Nahiyesi’nin Şeyh Şadi köyünde yaşamış “büyük velilerden Şeyh Şâdi”den sözetmektedir Karakeçioğulları’ndan Muslihuddin Musa Bey’in onun için 1409 yılında Şeyh Şadi köyünde bir tekke ve türbe yaptırdığını söylemektedir Hüseyin Hüsameddin, Amasya’nın Öz Nahiyesi’nde genellikle Bayındırlı, Akçakoyunlu (Akkoyunlu diye anlayın, SC), Esenli ve Karakeçili gibi “Özbeöz Türkmen aşiretleri” bulunduğunu yazmaktadır Fahrüddin Ahmet Paşa b Şadgeldi (1381-1393): Amasya Tarihi’nde ondan Şadgeldi Paşazade Divitdar Ahmet Paşa olarak sözedilir Candaroğlu Kötürüm Bayezid’in damadıydı Kızını Kadı Burhaneddin’le nişanladı 12 yıl Amasya ve çevresini Osmanlılar’ın Amasya sancak beyi olarak yönetti 1393 yılında Amasya doğrudan doğruya Osmanlı devletine ilhak edildi Bu emirler Eretnaoğulları’na, Kadı Burhaneddin’e, 1381’den itibaren de Osmanlılar’a tabi olarak yönetmişlerdir (Bkz Y Öztuna, Devletler ve Hanedanlar, s 86; H Hüsameddin, Amasya Tarihi, Ankara, 1986, sadeleştirenler: Dr Ali Yılmaz ve Dr Mehmet Akkuş, cilt 1, s 45, 99, 115, 158-166, 202-203, 262-263, 280-287) Şadiler bir dönem boyunca Karakoyunlu, daha sonra da Akkoyunlu konfederasyonu içinde yeralmışlardır Akkoyunlu hanedanlığı yıkılınca Safevilerle ittifak içinde görünürler Dersim’in alevi kökenli aşiretleri Şadililer başlığı altında toplanabilir Pilvenk ve Karaçor aşiretleri bile bazı çevreler tarafından Şadili veya onlarla ilişkili gibi gösterilirler Kimisi bunlara Kimisorlular ile Okçular’ı da ilave eder Bu makaleye eklemek isterim 1 - Alanlı Aşiretinin Mazgirtteki 30 kadar Köy ve Mezrasıda Kurmanca konuşurlar 2 - Çarekan Aşiretide Wan Yöresinde ve Sivasta Kurmanca konuşur ama Tunceli ve Erzincanda Kırmançkidir 3 - Hiranlılar Tuncelide ağırlıklı olarak Kurmanca, Sivas Yöresinde de Kurmanca kullanırlar Erzincanda, Varto, Ardahan, Kars Yöresinde ise Kırmançki konuşurlar 4 - Karsanlılar Tuncelide Kırmançki, Kığı - Karakoçan ve Maraşda Kurmanca 5 - Şadiyan Aşireti Sivas, Bingöl, Elazığ, Tunceli Mazgirt Yöresinde Kurmanca konuşur, Tunceli Nazımiyede Kırmançkidir Servet AĞIR NOT;Osmanlı Arşivinde görev yapan isimsiz kahraman arkadaşıma,bu bilgilerin derlemesindeki tüm desteğine sonsuz teşekkürler Coğrafya Erzurum iline 140, Tekman ilçesine 30 Km uzaklıktadır İklim Köyün iklimi, karasal iklimi etki alanı içerisindedir Sert karasal iklim hüküm sürmekte ilkbahar yağışlarıyla yeşeren çayırlar geniş yer kaplamaktadır bitki örtüsü bozkırdır Nüfus Yıllara göre köy nüfus verileri 2007 2000 33 1997 35 Ekonomi Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır Muhtarlık Yerleşim yerinin köy tüzel kişiliği alması ile birlikte köyün tüzel kişiliğini temsil etmesi için köy muhtarlık seçimleri de yapılmaktadır Seçildikleri yıllara göre köy muhtarları: 2009 - Mehmet ORAL 2004 - 1999 - 1994 - 1989 - 1984 - Altyapı bilgileri Köyde ilk okul vardır ancak öğretmen sıkıntısı yüzünden bazı dönemler kapalı kalmaktadır Köyde içme suyu köy içinde yapılmış özel çeşmelerden sağlanmaktadır yakın zamanda içme suyunun evlere taşınılması öngörülmektedir Köyde kanalizasyon şebekesi yoktur Yine sağlık ocağı, ptt gibi kurumlar da yoktur köyde elektrik ve telefon vardır Köy ulaşımı genelde topraklı yol, mıcırlı yol ve kısmende asfaltlı yol üzerinden yapılmaktadır Köy kenarından geçen nehir üzerinde ahşap köprü yapılmıştır İstanbul'da Güneşli köyün yardımlaşma derneği bulunmaktadır Kaynak : Vikipedi, özgür ansiklopedi Kaynak : Yerel Net Köyünüze Ait Bilgi ve Resimleri Bu Konu Altında Paylaşabilirsiniz |
|