Anestezi Teknikleri

GENEL ANESTEZİ
Ameliyat olacak birçok hasta “Anestezi” kelimesinin ne anlama geldiğini, anestezi ve anesteziye bağlı riskleri bilmezler ve hatta birtakım yanlış düşüncelere sahiptirler Hastaların çoğunluğu ameliyatın sadece cerrahlarca yapıldığını ve bütün sorumluluğun cerraha ait olduğunu düşünürler Cerrahını seçmekte son derece titiz davranan hasta, çoğu kez anestezi doktorunu tanımaz bile

Anestezi; duyumsama yokluğudur Genel anestezi; geçici bilinç kaybı ile birlikte duyu fonksiyonlarının ortadan kalkmasıdır Alman tıbbında ve Türkiye’de bazı insanlar arasında “Genel Anestezi” deyimi yerine “Narkoz” da kullanılmaktadır

Genel anestezi sırasında uyku, bilinç kaybı, ağrı yokluğu, hareket yokluğu oluşmaktadır Genelde ilacın damar içine enjeksiyonu ile anesteziye başlanır, bilinç kaybını takiben kaslar, kas gevşetici ilaçlar ile felç haline sokulur Bu işlemin devamında solunumu kontrol altına almak için soluk borusuna “Endotrakeal Tüp” denilen bir tüp yerleştirilir Hasta bu tüp ile anestezi makinesine bağlanır Makine aracılığıyla hastaya oksijen, hava ve anestetik gazların karışımı verilir Anestetik gazlar akciğerden kana ve oradan beyne ulaşır Beyinde üst merkezlerde işlev görerek hastanın her türlü uyarana duyarsızlığını sağlar Ameliyat boyunca tüm yaşamsal fonksiyonlar (solunum, kan basıncı, kalp ritmi vb), verilen sıvılar anestezi uzmanı tarafından takip edilir

Ameliyat bittiğinde anestetik ilaçlar kesilir Hastada kas gevşetici ilaçların etkinliği ortadan kalktığında ve solunum yeterli olduğunda soluk borusundaki tüp çıkarılır Hastanın sözlü uyaranlara yanıtı olduğu zaman uyanma odasına alınır Tamamen uyanana kadar orada tutulur Genellikle hastanın tam anlamıyla kendine gelmesi ortalama cerrahi işlemin süresi kadardır Ancak yapılan cerrahi girişim ne kadar kısa da olsa genel anestezi alan her hasta 24 saat kadar yoğun dikkat ve refleks gerektiren işleri (örneğin otomobil kullanmak) yapmamalıdır

LOKAL ANESTEZİ +SEDO ANELJEZİ
Lokal anestezi; cerrahi işlem uygulanacak bölgeye lokal anestetik ilaçların enjeksiyonuyla ağrı duyusunun tamamen ortadan kaldırıldığı bir tekniktir Tek başına ancak; küçük lezyonların alınması işleminde kullanılabilirken, meme gibi daha geniş cerrahi bölgelerin operasyonlarında sedo-analjezi ile kombine edilerek uygulanabilir

Sedo-analjezi; sedasyon ve analjezi kelimelerinden türetilmiş tıbbi bir ifadedir Sedasyon uyku hali, analjezi ağrısızlık anlamındadır Kısacası uykuyla ağrısızlığın birleştirildiği modern bir anestezi tekniğidir Açılan damar yolundan anestetik ilaç enjeksiyonu ile gerçekleştirilir

Hasta ameliyat hazırlık odasında iken damar yolundan uygulanan küçük dozdaki ilaçlarla sakinlik hali başlatılır, daha sonra hasta ameliyathaneye alınır Ameliyathanede serum içine katılan ilaçlarla anestezi ameliyat sonuna kadar devam ettirilir Hasta ameliyat sırasında normal uyku halinden daha derin bir uyku halindedir Genel anesteziden farklı olarak kas gevşetici ilaçlar kullanılmadığından soluk borusuna tüp yerleştirilmesi gerekmez ve bu sayede solunumun kontrolü hastanın kendi iradesinde kalır

Ameliyat sonuna doğru serum kapatılır, hasta kendine gelmeye başlar ve ameliyat bitiminde yürüyerek dinlenme odasına alınır Burada 15–30 dakika bekletilir ve daha sonra evine götürülmesine izin verilir

Kullanılan ilaçlar sayesinde hasta ameliyathaneye alındığını, ameliyatını, ameliyat sonrasında dinlenme odasına geçişini kesinlikle hatırlamaz Ancak eve götürülüşünü hatırlayabilir Bazı hastalar bu süreci de hatırlamamaktadırlar

Bu teknikte de genel anestezi sonrası görülen boğaz ağrısı, ameliyat sonrası solunum desteği gereksinimi, anormal kalp ritmi, yüksek tansiyon, uzun dönem uyum bozukluğu ve şuur bulanıklığı gibi istenmeyen etkiler yoktur

REJYONEL ANESTEZİ+SEDO ANELJEZİ
Bölgesel (Rejyonel) anestezi ameliyat yapılacak cerrahi bölgenin duyusunun ortadan kaldırılması işlemidir Meme ameliyatları için bu bölgenin duyusunun ortadan kaldırılması epidural veya spinal anestezi olarak adlandırılan bölgesel anestezi teknikleri ile gerçekleştirilir Bu tekniklerde epidural yada spinal boşluk denilen anatomik bölgelere lokal anestetik ilaçlar enjekte edilir Spinal boşluk; omurilik ve omurilikten çıkan sinirlerin omurilik sıvısı içinde serbest seyrettiği boşluktur Lokal anestetik ilaç omurilik sıvısına enjekte edilir bu sıvı içinde ilaçlar sinir köklerine yapışarak duyusal iletimi ortadan kaldırırlar Epidural boşluk ise içinde omurilikten çıkan sinirlerin seyrettiği, omurilik ve omurilik sıvısını saran kılıfın dışındaki potansiyel boşluktur Sinirler omurilikten sağ ve sol ön köşelerden çıkarlar, epidural boşluğa verilen lokal anestetik ilaç bu boşlukta hareket ederek sinir köklerine yapışır ve duyu iletimini ortadan kaldırır

Spinal anestezi genellikle karın ve karın bölgesi altında kalan bölgelerin cerrahi işlemlerinde tercih edilirken epidural anestezi meme bölgesi dahil tüm karın ve altında kalan bölgelerin cerrahisinde kullanılabilmektedir






Meme ameliyatlarında genellikle epidural anestezi tercih edilen bölgesel anestezi tekniğidir Ancak nadiren de olsa (beraberinde liposuction uygulanan vakalarda) “yüksek spinal blok” olarak adlandırılan spinal anestezi tekniği gerekmektedir

Bu teknikler sayesinde meme ameliyatı olan hasta rahatlıkla ayağa kalkıp, dinlenme odasına oradan da kısa süre sonra yürüyerek evine götürülebilmektedir

Bölgesel (Rejyonel) anestezinin en önemli avantajı solunum yolu kontrolünün gerekmemesidir Bunun yanında genel anestezi sonrası görülen kusma ve mide bulantısı, boğaz ağrısı, ameliyat sonrası solunum desteği gereksinimi, anormal kalp ritmi, yüksek tansiyon, uzun dönem uyum bozukluğu ve şuur bulanıklığı gibi istenmeyen etkileri yoktur

Ayrıca bölgesel anesteziye eklenen


olarak adlandırılan hafif uyku hali ile hastanın ameliyat anını yaşaması ve hatırlaması engellenir Üstelik bölgesel anestezi uygulanan hastalarda ameliyat sonrası erken dönemde ağrı çok daha az görülmektedir


SIKÇA SORULAN SORULAR
Genel anestezi ne kadar güvenlidir?
Modern monitörler, daha iyi ilaçlar ve en önemlisi bunları kullanabilecek anestezi uzmanlarının varlığı anesteziyi gün geçtikçe daha güvenilir hale getirmektedir 1982’de genel anesteziye bağlı ölümler 1/10000 iken günümüzde bu oran 1/200000 dir

Genel anestezinin yan etkileri nelerdir?
En belirgin etkiler, kusma ve mide bulantısı %10, boğaz ağrısı % 10, düşük kan basıncı %3, ameliyat sonrası solunum desteği gereksinimi %3, anormal kalp ritmi %1, yüksek tansiyon %1, uzun dönem uyum bozukluğu ve şuur bulanıklığı %0,5 dir

Rejyonel anestezi(spinal ve epidural anestezi) ne kadar güvenlidir?
Rejyonel anesteziye bağlı ölüm literatürde yok denecek kadar az sayıda bildirilmiştir Bu nedenle buna ait bir oran vermek mümkün değildir

Spinal veya epidural anestezi sonrasında felç olur muyum?
Rejyonel anestezi planlanan hastaların en sık tereddüt ettikleri konu bu teknik sonrasında kalıcı felç olma korkusudur Spinal ve epidural anestezide ilaçlar boşluklara enjekte edildiğinden bu pek mümkün değildir Bu uygulamalar anestezi uzmanları tarafından gerçekleştirildiği sürece sorun çıkmamaktadır Ancak bu işlemler anestezi uzmanı olmayan yardımcı sağlık personeli (anestezi teknisyeni) veya anestezi uzmanı olmayan diğer branş uzmanları tarafından yapıldığında risk söz konusudur

Spinal veya epidural anestezinin yan etkileri nelerdir?
En sık görülen yan etki geçici bel ağrısıdır Ortalama 10–15 gün kadar sürebilmektedir İşlemin gerçekleştirilmesinde güçlük sebebiyle işlemin bir kaç kez tekrarı, işlem sırasında ki pozisyon ve hasta gerginliğinden kaynaklanan kas spazmı sonucu olduğu düşünülmektedir Bel ağrısı olan hastaların şikayetleri kas gevşetici ve ağrı kesicilerle kontrol altına alınabilmektedir
İkinci önemli yan etki; özellikle spinal anestezi sonrasında görülebilen baş ağrısıdır Baş ağrısı geliştiğinde anestezi uzmanının önereceği tedavilerle kısa sürede sonuç alınabilmektedir
Üçüncü önemli yan etki; işlem sonrasında kısa sürede ortaya çıkan kan basıncı düşmesidir Anestezi uzmanının uygulayacağı tedaviler ile kan basıncı ivedilikle normale döndürülür
Çok nadir görülen diğer yan etkiler ise menenjit, spinal ve epidural boşluklarda kan toplanması ve geçici his kayıplarıdır Menenjit; anestezistin aseptik koşulları sağlamadığı durumlarda, kan toplanması; hastanın kanama ve pıhtılaşma bozukluğu olduğu durumlarda ve geçici his kaybı; anestezi uzmanı dışındaki kişilerce yapılan uygulamalarda söz konusudur

Sedo-analjezi ve lokal anestezi ne kadar güvenlidir?
Bu anestezi tekniği genellikle tüm dünyada ofis anestezisi olarak kullanılmaktadır Bu sebeple karşılaştırmalı veya geriye dönük veri toplamalı, geniş kapsamlı bilimsel yayınları ve sonuçları yoktur Literatürde bu anestezi tekniğine bağlı olarak gelişmiş ölüm vakaları genellikle anestezi uzmanları olmadan uygulanmış cerrahi girişimlerde bildirilmiştir Bu tekniğin gerekli asgari teknik teçhizat varlığında ve anestezi uzmanı eşliğinde uygulandığında çok güvenilir olduğu bilinmektedir

Sedo-analjezi ve lokal anestezinin yan etkileri nelerdir?
Lokal anestetik ilaçlara karşı alerjik reaksiyonlar görülebilir Bu reaksiyonlar anestezi uzmanının yapacağı müdahaleler ile kontrol altına alınır
Ameliyat sonrasında sedo-analjezide kullanılan ilaçlara bağlı olarak nadiren bulantı, kusma gözlenebilir Genellikle ameliyat bitmeden bu ihtimal nedeniyle hastalara bulantı kusmayı giderici ilaçlar uygulanarak bu sorun önlenmeye çalışılır

Lokal anestetik enjeksiyonu sırasında ağrı duyacak mıyım veya bu işlemden haberdar olacak mıyım?
Sedo-analjezi hasta hazırlama odasında damar yolu açılmasını takiben uygulanan küçük dozdaki ilaçla başlar ve takılan serumdaki ilaçlarla devam ettirilir Hastaya lokal anestetik uygulaması ameliyathanede ve hastanın sedo-analjezi derinliği belli bir düzeye ulaştığında gerçekleştirildiği için hasta bu uygulamanın rahatsız edici etkilerini algılamaz