Hazret-İ Fatima Bint-İ Kays (R.A.)

Hazret-i Fatima Bint-i Kays (ra)

Fâtıma binti Kays radıyallahu anhâ Medine’ye hicret eden ilk muhacir hanım sahâbîlerden! Keskin zekâsı görüş ve kanaatlerinde isabeti ile çevresinde tanınmış olgun bilgili ve anlayışlı bir hanım!

Hz Ömer (ra)’ın şehâdetinden sonra İslâm Şûrasının evinde toplanıp müzakereler yaptığı görüşünün alındığı bahtiyar bir hanım! Kûfe emirlerinden Dahhak İbni Kays’ın ablası

O Mekkeli olup Fihreoğulları kabîlesine mensuptur Hicretten önce İslâm’la şereflenmiştir Babası Kays İbni Hâlid el-Kureşiy’dir Annesi Kinane oğulları kabilesinden Ümeyye binti Rebia’dır

O ilk evliliğini Ebû Amr Hafs İbni Muğîre ile yapmıştı İslâm’la şereflendikten sonra Allah ve Resûlüne tam teslim oldu Fahr-i Kâinat sallallahu aleyhi vesellem efendimiz Medine’ye hicret edince doğup büyüdüğü Mekke şehri kendisine dar geldi Rasûlullah (sa)’e olan muhabbet onu da İslâm uğrunda Mekke’den Medine’ye hicret ettirdi




Fâtıma binti Kays (r anhâ) boşanması fıkhi hükümlere konu olan bir hanım sahâbîdir Kocası Ebû Amr İbni Hafs Muğîre onu boşadı Bu kararını Ayyaş İbni Ebi Rebîa vasıtasıyla hanımına bildirdi Ayyaş ile bir miktar da yiyecek gönderdi

Fâtıma binti Kays (r anhâ) zekî bir hanımefendiydi Onun gönderdiği yiyeceği kabul etmedi Evinde oturmak istediğini ve kendisine nafaka bağlanmasını taleb etti Fakat kocasının ailesi buna karşı çıktı Nafaka bağlanmasını reddetti Bunun üzerine Fâtıma (r anhâ) her zaman olduğu gibi meselelerini çözme konusunda hemen Rasûlullah (sa) efendimize müracaat etti Onun vereceği karara gönül rahatlığı ile teslim olacağını bildirerek durumunu arz etti Efendimiz ona şu açıklamada bulundu:

Boşanmış bir kadının kocasından nafaka almaya ve onun evinde oturmaya hakkı olmadığını bildirdi Ona iddetini geçirmesi için önce Ümmü Şerik (r anhâ)’nın evinde kalmasını tavsiye etti Sonra daha rahat edebileceğini düşündüğü amcazâdesi âmâ sahâbî Abdullah İbni Ümmü Mektûm (ra)’ın evinde iddetini tamamlamasına işaret buyurdu İddet sûresi dolunca kendisine haber vermesini ve onu evlendireceğini söyledi

Fâtıma (r anhâ) zekî bilgili anlayışlı ve olgun bir hanımdı İddet müddeti bitince kendisiyle evlenme teklifleri gelmeye başladı Muâviye İbni Ebû Süfyan ve Ebû Cehm Âmir İbni Huzeyfe onunla evlenmek istediler

O Rasûlullah (sa) efendimizden habersiz ayrı bir iş yapmayı hiç düşünmezdi Zâten kendisine iddet süresi dolunca gelmesini söylemişti Allah’a ve Resûlüne teslimiyet ve muhabbet de böyle davranmayı gerektirirdi O bu konuda da Efendimizin fikrine ve tavsiyesine uyma kararında idi Ona göre hayatta en önemli şey Efendimizin gösterdiği çizgide yürüyebilmekti Onun sözlerine işaretlerine dikkat edip emir ve tavsiyelerini yerine getirmekti

Fâtıma (r anhâ) durumu İki Cihan Güneşi efendimize nakletti Kendisiyle evlenme talebinde bulunan kişiler hakkında görüşlerini sordu Onun bu soruları kıyamete kadar gelecek ümmetin dünürlük konusunda gösterilmesi gereken edebe âdaba ve istişarelerdeki dürüstlüğe rehberlik etti Bilgilenme konusundaki samimi davranışların nasıl olması gerektiğine açıklık getirdi Evlilik öncesi adaylar hakkında bilgi edinilmesinin tarafların hakkı olduğunu ve adaylar hakkında bilinenlerin net söylenmesi gerektiğini bu konuda söylenen şeylerin gıybet olmayacağını duyurdu

Fâtıma binti Kays (r anhâ)’nın bizzat kendisinin rivayet ettiği hadis-i şerifte bu konu şöyle nakledilmektedir:

Fâtıma binti Kays radıyallahu anhâ şöyle dedi:

Nebî sallallahu aleyhi vesellem’e geldim ve:

– Ebû Cehm ve Muâviye İbni Ebû Süfyan beni istiyorlar (ne dersiniz?) dedim

Bunun üzerine Rasûlullah sallallahu aleyhi vesellem bana:

“ – Muâviye malı olmayan fakirin biridir Ebû Süfyan Cehm ise sopasını omuzundan indirmez” buyurdu (Riyazussalihin Terceme ve Şerhi c 6 s 475-477 Müslim Talak 36 Tirmizi Nikah 38)

Fahr-i Kâinat (sa) efendimiz Fâtıma (r anhâ)’nın sorusuna çok açık bir şekilde cevap vermiş oldu Birinci teklif eden hakkında: “Malı olmayan fakirin biri” diğeri için de “omuzundan sopasını eksik etmeyen yani kadınları çokca döven biri” olarak onu bilgilendirdi

Resûl-i Ekrem (sa) efendimiz bu sözleriyle ümmete büyük dersler vermiştir Bu hassas konuya mü’minlerin dikkatini çekmiştir Kurulacak bir yuva öncesinde fikri sorulan kişinin adaylar hakkında bildiklerini herhangi bir karalama gayesi gütmeksizin söylemesi gerektiğine işaret etmişlerdir Bu şekildeki bir davranışın gıybet sayılmayacağını ilân etmişlerdir

İki Cihan Güneşi efendimiz görüşlerini bu şekilde açıkladıktan sonra Fâtıma (r anhâ)’ya Üsâme İbni Zeyd (ra) ile evlenmesini tavsiye etti

Fâtıma (r anhâ)’nın teslimiyeti tamdı Ama Üsâme’nin gençliği onun gönlüne takılır gibi olmuştu Efendimiz onun bu hâlini anladı ve tekrar Üsame ile evlenmesine işaret buyurdu O da kabul etti

Fâtıma (r anhâ) açık fikirli gönlü şefkat ve merhamet dolu bir hanım idi Bu evlilikten çok memnun olduğunu ve Üsâme (ra)’ın olgunluğuna hayran kaldığını sonradan itiraf etmiştir

İslâm ne güzel din! İman ne güzel nimet! Mü’minlik ne büyük şeref! Ashâb-ı Kiram bu güzel ahlâk ile yetişti! Gösterdikleri teslimiyet muhabbet ve olgunluklarıyla yeryüzü yıdızları haline geldiler! İmanın meyvesi güzel ahlâklarıyla ümmete örnek teşkil ettiler Allahım bizlere de o güzellikler içinde ömür sürmeyi nasib et!

Fâtıma (r anhâ)’nın naklettiği bu hadis-i şerifte dikkatimizi çekecek bir husus da şudur: Efendimiz Muâviye için “malı olmayan fakirin biri” derken onun durumunu ortaya koymuştur Yoksa fakirlik evliliğe mâni değildir Ancak erkeğin yöre şartlarına göre hanımını geçindirecek bir gelire sahip olması ailenin huzuru bakımından önemlidir

Ebu Cehm’in kadınları çok dövmesi de aile seâdeti noktasından önemli bir kusurdur Erkek için bir eksikliktir Efendimiz erkek ve kadını bu hususta da uyarmaktadır

Fâtıma binti Kays (r anhâ) Resûl-i Ekrem (sa) efendimizden otuz dört hadis-i şerif nakletmiştir Kendisinden Şa’bî başta olmak üzere Tâbiûn neslinin büyüklerinden bazıları hadis rivayet etmiştir

Fâtıma binti Kays (r anhâ) Hz Ömer (ra)’in şehadetinden sonra halifelik müzâkelerinin evinde yapıldığı bahtiyar bir hanımdır Onun İslâmî konulardaki hassasiyeti bilgisi ve Rasûlullah (sa) efendimize olan bağlılığı evini meclis-i şûra yapmıştır Sır saklayan bir hanımdı Hanesinde görüşülenler dışarıya sızmazdı Halife seçimi konusu da çok hassas ve müslümanların en önemli konusu idi Bu yüzden Şûra Meclisi onun evinde toplanmıştı

Fâtıma (r anhâ) hayatının son dönemlerini Kûfe vâlisi kardeşi Dahhak İbni Kays’ın yanında geçirdi Orada iken 674 miladi senede vefat etti

Allah ondan razı olsun

Rabbimiz bizleri şefaatlerine nâil eylesin Amin


Mustafa Eriş

Altınoluk Dergisi