İmama Sonradan Uyan Kimse Namazını Nasıl Tamamlar?

İmama sonradan uyan kimse namazını nasıl tamamlar?
Cemaatle kılınan bir namaza sonradan yetiştiniz Namazı nasıl kılacak ve nasıl tamamlayacaksınız? Her müslümanın bunları bilmesi gerekir

Namaz, insanın ruh ve kalbiyle yıkanması, ’ın huzuruna kabul edilmeye hazır hale gelmesi demektir Bu yönüyle o, insanın manen inşiraha kavuşmasını temin eden müstesna ve hususi bir ibadettir Onun sayesinde kul, hem kalbî huzura kavuşur hem de Yaratan’ının rızasını kazanmış olur

Namaz, insan hayatında günde beş defa bu inşirahı temin eder Onda huzur bulamayan bir insan, hiçbir yerde huzur bulamaz Günde kılınan beş vakit namaz, kalbî hayatında yükselmek isteyen gönüller için, günde beş defa mirac yapmak ve ’a ulaşmak için merdiven vazifesi görür Bize düşen görev Rabb’imize yaklaşma noktasında bir merdiven vazifesi gören namazı hakkıyla kılmayı öğrenmek ve onu eda etmektir Cemaatle namaz kılarken cemaate sonradan yetişen kişinin namazı nasıl tamamlayacağı hususu hep kafaları karıştırır Aslında mesele hiç de zor değildir

Öncelikle birkaç prensibi net olarak kavramak gerekir:

1 Cemaat namazına, imam ilk rekâtın rükûsundan doğrulmadan önce yetişen kimseye müdrik (cemaate yetişen) denir Müdrik, imama namazın başından sonuna uymuş olduğundan, bütün namazı imamla birlikte kılar

2 Cemaatle namaza sonradan yetişmede, herhangi bir rekât için rükû yapılıp yapılmaması esas alınır

3 İmam, rükûdan kalkmadan önce yetişerek, çok kısa bir süreliğine de olsa, (en az bir defa subhâne rabbbiyel azim deme süresinde) imamla birlikte rükû yapan kimse o rekate yetişmiş olur Dolayısıyla bu rekâtla ilgili herhangi bir işlemi kaza etmesi gerekmez Mesela, imama ilk rekâtın rükûsunda yetişen kimse, namaza daha başında yetişmiş demektir

4 İmam rükûdan kalktıktan sonra cemaata yetişen kimse, o rekâtı bütünüyle kaçırmış olur, secdeleri imamla birlikte yapar, sonraki rekâta kalkar İmamla birlikte üç rekat kıldıktan sonra kaçırdığı bir rekâtı imam selam verdikten sonra tamamlar

5 Namaza imamla beraber başlayamayan, yani imama sonradan uyan kimseye mesbuk denir Mesbuk, kılamadığı rekât veya rekâtları, kural olarak (tıpkı matematikteki boş kümeler gibi) boş geçmiş kabul ederek, imamın sağ tarafına/ilk selâmından sonra, kendisi selâm vermeyip ‘u ekber’ diyerek kalkar

6 İmama sonradan uyan kimsenin kaçırmış olduğu rekâtlar ilk rekatlar olduğu için, imamdan sonra kılınacak olan rekâtlar namazın ilk rekâtları olur Bu nedenle, tek başına namaz kılarken ilk rekâtta neler okunuyorsa, imam selam verdikten sonra kılınacak rekâtlarda da ona göre okuma yapılmalıdır Bundan kastedilen şey şudur: İmam selam verdikten sonra kılınan ilk rekât, namazın ilk rekâtının kazası olduğuna göre, bu rekâtta sübhaneke duası okunur, ardından euzu besmele çekilerek Fatiha ve zammı sûre okunur İmam selamından sonra (varsa) kılınacak ikinci rekâtta da zammı sûre okunmalıdır Çünkü bu da namazın ikinci rekâtı yerine geçmektedir

Sabah namazının ikinci rekâtına yetiştim

Sabah namazının ikinci rekâtında imama uyan kimse, tekbir alıp susar Son oturuşta et-Tehiyyâtü’yü okur, imam selâm verince ayağa kalkar ve imamla birlikte kılmadığı ilk rekâtı kılmaya başlar Sübhaneke’den, eûzü ile besmeleden sonra Fâtiha ile bir miktar daha Kur’an okur, rükû ve secdelerden sonra oturup Tahiyyât ile Salavatı ve Rabbenâ âtinâ dualarını okuyarak selâm verir

Öğle namazının son rekâtında cemaate yetiştim

Kişi, dört rekâtlı namazlardan birinin dördüncü rekâtında imama uysa, (ayakta ya da rükûya yetişerek imama uysa) imam ile teşehhüde oturduktan sonra kalkar, Sübhaneke, eûzü besmele, Fatiha ve bir miktar Kur’an okur Rükû ve secdelerden sonra oturur Yalnız Tahiyyat’ı okur Ondan sonra kalkar Besmele ile Fatiha’yı ve bir miktar daha Kur’an ayetlerini okur Sonra rükû ve secdelere varır, oturmaksızın kalkar Yalnız besmele ve Fatiha ile bir rekât daha kılarak son oturuşu yapar Tahiyyat’ı, salavatları ve duaları okuyup selâm vererek namazını tamamlar

Akşam namazının son rekâtında imama yetiştim

Akşam namazının son rekâtını imamla birlikte kılan kimse, imam selam verdikten sonra ayağa kalkar Sübhaneke, eûzü besmele, Fatiha ve bir miktar daha Kur’an-ı Kerim okur Rükû ve secdelerden sonra oturur ve yalnız Tahiyyat’ı okur Sonra “u ekber” diyerek ayağa kalkar, yalnız besmele ile Fatiha ve bir miktar daha Kur’an-ı Kerim okuyarak rükû ve secdeleri yapar Sonra son oturuş yaparak selâm ile namazdan çıkar

İkindi namazının ikinci rekâtından itibaren cemaate uydum

Kişi, dört rekâtlı namazların ikinci rekâtında imama uyacak olsa, üç rekâtı imamla kılmış olur Teşehhüdden sonra imam selâm verince ayağa kalkar Sübhaneke’yi, besmeleyi, Fatiha’yı ve okuyacağı ayetleri okur Rükû ve secdelere varıp son oturuşu yapar Selâm verip namazını tamamlar

Yatsı namazının üçüncü rekâtında imama yetiştim

Kişi, dört rekâtlı namazların üçüncü rekâtından başlayarak imama uysa, imamla beraber son oturuşta yalnız Tahiyyat’ı okur İmam selâm verdikten sonra kalkar, Sübhaneke, eûzü besmele, Fatiha ve bir miktar daha Kur’an okur Rükû ve secdelere varır, sonra kalkar yalnız besmele ile Fatiha’yı okur Biraz daha Kur’an-ı Kerim okur Yine rükû ve secdelere gider Teşehhüde oturur Tahiyyat’ı, salavatları ve Rabbena âtinâ duasını okuyarak selâmla namazını tamamlar

Cemaate imam dördüncü rekâtın rükûsunu tamamladıktan sonra yetiştim

Cemaatle kılınmakta olan herhangi bir namazın son rekâtına, imam rükûdan kalktıktan sonra katılan bir kimse, imamla beraber hiç rekât kılmamış sayılır Bu durumda imam selâm verdikten sonra (selâm verilmeden) kalkılıp, bütün rekâtlar kılınır (tek başına, namaza yeni başlamış gibi) Kişi buna rağmen, cemaatle namaz kılmış gibi sevap alır

Cemaate uymak için camiye geldiğimde ilk rekâtın rükûsunu yaptıklarını gördüm Cemaatin ikinci rekâta kalkmasını beklemem gerekir mi?

Kişi, rükûyu kaçırdıktan sonra cemaatin diğer rekâta kalkmasını beklemesine gerek yoktur Hemen imama uyup secdeye gidebilir Her ne kadar o rekâtı kılmamış olsa da namaza bir an önce başlamak güzel bir davranış olur

Şafii fıkhına uyan kimseler nelere dikkat etmeli?

Mesbuk kimse şudur: Herhangi bir rekata, o rekata Fatiha sığacak kadar bir zaman içinde yetişemeyen kimsedir İmam rükudan sonraki bir yerdeyse, mesbuk iftitah tekbiri getirdikten sonra, Fatiha okumasına gerek kalmaksızın imama uyar O rekatı sonra yeniden kılar Ama imam rükuda veya rükudan önceki bir pozisyondaysa aşağıdaki hususlara göre hareket eder:

İmama yetişemeyeceği korkusu olan kimse, sünnetleri yerine getirmeksizin, iftitah tekbiri getirip hemen Fatiha'yı okumaya başlamalıdır Buna rağmen, kişinin Fatiha'sı bitmeden imam rükuya giderse, Fatiha'nın kalan kısmı okunmadan rükuya gidilir ve imama yetişilir Bu durumda o rekat kılınmış sayılır İmam rükuya gittiği halde Fatiha'yı tamamlamakta ısrar ederse bakılır: İmam rükudan kalkmadan önce Fatiha'sını tamamlayıp rükuya yetişirse, o rekat kılınmış sayılır Eğer kişi rükuya gitmeden imam rükudan kalkarsa, o rekat kaçırılmış sayılır; ancak namaz batıl olmaz (imamdan bir rükun geri kalma durumu) Eğer imam secdeye gitmek için eğilmeye başladığı halde o kişi hâlâ ayakta ise (imamdan iki rükun geri kaldığı için) namazı batıl olur; çünkü bunu geçerli bir özür olmadan yapmıştır

İmama uyan kişi rükusunda eğer Fatiha'yı terk ettiğini bilir yahut bundan şüphelenirse, bir daha geri dönmez, imam selam verdikten sonra bir rekat daha kılar Çünkü kıldığı rekat sayılmamış olur

İmama uyan kişi Fatiha'yı terk ettiğini bilse, yahut bundan şüphelenirse, bu esnada imam da rükuya varsa, kendisi ise henüz rükuya varmamışsa, Fatiha'yı okuması vacib olur Böyle bir kimse özrü sebebiyle imamdan geri kalmış sayılacağından, Fatiha'sını tamamlar ve kendi namazının sırasına göre imamın arkasından devam eder Kıldığı rekat de sayılır Ancak imamdan üç veya daha fazla rükun geri kalmamak şartıyla Aksi halde, Fatiha suresini bitiren kimse hemen imamın bulunduğu harekete geçer (diğer hareketleri atlar) ve kıldığı rekat de sayılmaz, imam selam verdikten sonra o rekatı yeniden kılar

İmam ile beraber kılınan rekatlar namazın ilk rekatları yerine geçer İmam selamından sonra kılınan namazlarsa sonraki rekatlar yerine geçer Bu nedenle, tek başına kılınan ilk rekatte istiftah duası okunmasına gerek yoktur Çünkü bu namazın ilk rekatı yerine geçen bir rekat değildir Ancak buna rağmen, şuna dikkat etmek gerekir: İlk bir ya da iki rekatı kaçıran kimsenin, imam selam verdikten sonra kılacağı rekatlarda zammı sure okuması sünnettir Böylece zammı sure sayısının normalde olduğu gibi ikiye tamamlanması uygundur

Sabah namazının ilk rekatında cemaate yetişemeyen bir kimse, cemaatle beraber ikinci rekatte kunut duası (sabah namazının ikinci rekatında, rükudan kalktıktan sonra okunan dua) okuyacaktır O kimse imam selam verdikten sonra kılacağı diğer rekatte de kunut duasını okumalıdır Çünkü aslolan kişinin kendi ikinci rekatinde, rükudan sonra kunut duasını okumasıdır Bu durumda, iki tane kunut duası okunması sorun olmaz Tıpkı üç oturuş yapılabilme durumu
Kaynak: ailem dergisi, Sayı: 220