Kağıthane Safaları

Osmanlı döneminde bazı geziler düzenlendiği ve Kağıthane safalarının yaşandığı bilinmektedir Bunlar hakkında neler diyebilirsiniz?


Harem’de yaşayan kadınlar, bütün bütün kapalı yerlerde kalmasınlar diye, özellikle yaz aylarında haremin dışındaki yerlere beylik gezintiler düzenlerlerdi Baharlarda ve yaz aylarında, has bahçe ve saray dışındaki gezi yerlerine yapılan gezilere beylik gezi denmekteydi Bu gezi yerlerinin başında Lale devrinin meşhur mesire yerlerinden Kâğıthane gelmekteydi


Geziye çıkılmadan evvel, gidilecek yerlere çadırlar gönderiliyordu Çadırlar, mahremiyete riâyet edilmesi için halvet sokaklarıyla birbirine bağlanır; kadınlar ve cariyeler serbestçe bu halvet sokaklarında yürüyebilirlerdi Has Bahçelerde düzenlenen aile toplantılarında ve eğlence yerlerinde bile, inşâ edilen halvet sokaklarıyla, dinin emirlerine aykırı fiillerin olmaması için tedbirler alınmaktaydı Halvet sokakları sebebiyle bir kadın veya câriye bir çadırdan diğer bir çadıra geziye katılan erkeklere görünmeden geçebilirdi Baş ve ikinci Kâtibe bu gezileri tanzim ederlerdi Geziye katılacak kadınlar, sultânlar, ustalar, kalfalar ve cariyeler arabalarına binerler ve göç yerine hareket ederlerdi Kafilenin önünde ve yanlarında atları üzerinde harem ağaları bulunurdu


Bu arada Osmanlı Padişahlarının kadınlarının, çoğu kere, oğullarının beylerbeyliği yahut sancakbeyliği yaptığı yerlere gitmeleri ve hayatlarının önemli kısmını oralarda geçirmeleri vardır ki, buna Göç-i Hümâyûn veya Nakl-i Hümâyûn denmekteydi Oğullarıyla beraber gitmeyenler ise, Edirne Sarayı’na göç ederlerdi III Ahmed’den sonra Edirne Sarayı’nın yerini Yıldız, Çırağan, Beşiktaş ve Dolmabahçe Sarayları aldı


Aynı geziler, diğer aileler için de geçerlidir Onlar da meşru dairede eğlenmişlerdir Özellikle Lale devri ve III Selim devrinde, Kayık gezileri, Kağıthane eğlenceleri ve helva sohbetlerinin alabildiğine arttığını ve hatta gayr-i meşru sınırların da zorlandığını esefle müşahede ediyoruz





BA, Cevdet-Saray, nr 3858;


Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi, nr E 4002, 11842;


Ünüvar, Saray Hâtıralarım, sh 19;


Uluçay, Harem II, sh 150-152;


Hızır İlyas, Tarih-i Enderun, sh 51 (Beşiktaş Sarayına Göç); 63 (İstanbul Sarayına Göç); 71, 96

Kaynak: ProfDr Ahmet AKGÜNDÜZ - Sorularla Osmanlı