Ticari Kazançlar / Ticaret Hukuku

Ticari kazançlar gelir vergisi ile vergilenecek “gelir”i oluşturan yedi gelir unsurundan bir tanesidir (Diğer altı gelir unsuru, tarımsal kazançlar, ücretler, serbest meslek kazançları, gayrimenkul sermaye iratları, menkul sermaye iratları, sair kazanç ve iratlardır)

Ticari kazançlar, gerçek kişilerin ticari ve sınai faaliyetten elde ettikleri para veya para ile ölçülebilen menfaatlerdir Genel olarak ticari faaliyet, (a) mal alım satımı, (b) satın alınan malların özelliklerinin değiştirilmesi sonucu ortaya çıkan ürünün satışı, yani imalat, (c) mal satışının söz konusu olmadığı hizmet işletmeciliği, örnek olarak otelcilik, şeklinde gözükür

Gelir Vergisi Kanunu, belirli faaliyetlerin ticari faaliyet ve bunlardan elde edilecek menfaatlerin de ticari kazanç oluşturacağını vurgulayarak belirlemiştir Bu şekilde, söz konusu çıkarların, gelirin diğer unsurları içinde mütalaa edilmesi önlenmiştir Ticari kazanç olarak sayılan menfaatler;

1) maden, taş ve kireç ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri ile tuğla ve kiremit harmanlarının işletilmesinden,
2) coberlik işlerinden,
3) özel okul ve hastaneler ve benzeri yerlerin işletilmesinden,
4) gayrimenkul alım satım ve inşa işleriyle devamlı olarak uğraşanların yaptığı işlerden,
5) kendi nam ve hesaplarına menkul kıymet alım satımı ile devamlı uğraşanların yaptığı işlerden,
6) satın alınan veya trampa yoluyla edinilen arazinin, edinme tarihinden itibaren beş yıl içinde parsellenmesi halinde, ister ilk beş yıl içinde, ister daha sonraki yıllarda kısmen veya tamamen satılmasından elde edilen kazançlardır

Ayrıca ticari faaliyette bulunan adi şirketler ve kollektif şirketler ortaklarının ve aynı durumdaki adi veya sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerle komandite ortakların, şirketten aldıkları kazanç payları, bu gerçek kişilerin kişisel ticari kazançları olur

Ticari kazançların önemli bir özelliği, diğer gelir unsurları için ana unsur mahiyeti taşımasıdır Böyle olunca, örnek olarak, kişisel tasarruf altında bulunan bir gayrimenkulün kiraya verilmesi karşılığı elde edilen menfaat gayrimenkul sermaye olurken, bir şahsın ticari işletmesinin aktifine kayıtlı bulunan gayrimenkulün kiraya verilmesi karşılığı elde edilen menfaat ticari kazanç olur Çünkü bu kira bedeli, ticari işletme çerçevesinde sağlanmıştır

Ticari kazançların hesaplanmasında esas olarak üç yol söz konusudur:

1) Esnaf muaflığı
2) Ticari kazancın ***ürü usulde tespiti
3) Ticari kazancın gerçek usulde tespiti Bu halde de (a) işletme hesabı esası (b) bilanço esası olmak üzere iki yol vardır