Yöneticilere İtaat

Yöneticilere itaat
YÖNETİCİLERE İTAAT
GÜNAH OLMAYAN HUSUSLARDA DEVLET BAŞKANLARINA İTAATİN ŞART, GÜNAH OLAN YERLERDE İSE HARAM OLDUĞU

Âyet:

"Ey iman edenler! Allah'a itaat edin, Peygamber'e ve sizden olan idarecilere (ülü'l-emre) de itaat edin
Nisâ sûresi (4), 59

Âyet-i kerîmenin tamamı şöyledir:
"Eğer bir hususta anlaşmazlığa düşerseniz, Allah'a ve âhirete gerçekten inanıyorsanız, çözümü için Allah'a ve Peygamber'e başvurun; bu hem daha hayırlı hem de netice bakımından daha uygundur"
Allah'a ve Resûlü'ne itaat etmek müslüman olmanın gereğidir Onlara itaat etmeyen kimse müslüman sayılmaz Devlet başkanları, diğer bir ifadeyle halifeler ise Resûlullah'ın temsilcisi sayılırlar 657 numaralı hadiste gördüğümüz üzere Resûl-i Ekrem Efendimiz kendisinden sonra artık bir peygamber gelmeyeceğini, yönetimi halifelerin devam ettireceğini söylemiştir
Allah'a ve Resûlü'ne kayıtsız şartsız itaat etmek zorunda olan müslüman, devlet başkanına ancak iyi ve faydalı konularda itaat edecek, onun Allah'a isyan anlamı taşıyan hiçbir buyruğuna uymayacaktır Öte yandan bir âmir memuruna rüşvet alması, hırsızlık yapması konusunda ne kadar baskı yaparsa yapsın, memur, Allah'a isyan anlamına gelen bu nevi emirlere uymayacaktır Zira dinin yasaklarını âmirinin emriyle çiğnemesi, onu sorumluluktan aslâ kurtarmaz Aşağıdaki hadîs-i şeriflerde, günah işlemeyi emreden yöneticiye itaat edilmeyeceği açıklanacaktır
Hadisler
664 İbni Ömer radıyallahu anhümâ'dan rivayet edildiğine göre Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
"Bir müslümanın, günah işlemesi emredilmediği sürece, sevdiği veya sevmediği bütün konularda devleti yöneten kimseye itaat etmesi şarttır Bir günah işlemesi emredildiği zaman ise kimseyi dinleyip itaat etmez"
Buhârî, Ahkâm 4, Cihâd 108; Müslim, İmâre 38 Ayrıca bk Ebû Dâvûd, Cihâd 87; Tirmizî, Cihâd 29; Nesâî, Bey'at 34; İbni Mâce, Cihâd 40
Açıklamalar
Bir devlet başkanı veya bir yönetici, emirlerine itaat edildiği sürece başarılı olur Aksi halde idareciliğinin hiçbir anlamı kalmaz Başarılı olmak isteyen yönetici, yönettiği kimselere doğruyu ve uygun olanı emretmelidir Ancak o takdirde emrine uyulmasını beklemeye hakkı olur Yöneticinin verdiği emirler, yönetilen bazılarının işine gelmeyebilir; çıkarcıların menfaatine ters düşebilir Bu emir veya kanunlar Allah'ın buyruklarına aykırı olmadığı sürece herkesin ona itaat etmesi gerekir Devleti yönetmenin, huzur ve emniyeti sağlamanın tek yolu budur
Devlet başkanına veya onun temsilcilerine itaatin bir istisnası vardır O da verilen emirlerin veya çıkarılan kanunların Allah'ın buyruklarına ters düşmesidir Allah'ın emrine ters düşen, diğer bir ifadeyle söyleyecek olursak, dince günah sayılan bir buyruğun hiçbir şekilde uygulanma şansı yoktur Zira devleti yöneten kimselere itaat etmeyi kesin bir şekilde emreden din, onların buyrukları Allah'ın buyruklarına ters düştüğü zaman, kendilerine itaat etmemeyi aynı kesinlikle emreder
Yöneticilerin dine ters düşen buyruklarına kesinlikle uymamak gerektiğini pek güzel açıklayan bir olay vardır:
Bir defasında Resûl-i Ekrem Efendimiz hazırladığı bir müfrezenin başına ensardan Abdullah İbni Huzâfe radıyallahu anh'ı kumandan tayin etmiş, mücâhidlere de kumandanlarına itaat etmelerini emretmişti Nasıl olduysa yolda giderken Abdullah İbni Huzâfe askerlerin bazı hareketlerine sinirlendi Onlara:
- Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem bana itaat etmenizi emretmedi mi? diye sordu Onlar da:
- Evet, emretti, dediler Bunun üzerine kumandan:
- Haydi bana odun toplayıp getirin, dedi Mücahidler odunları toplayıp getirince, onları yakmalarını söyledi Ateş yakılıp da alevler yükselince, mücâhidlere ateşe girmelerini emretti Hepsi de sahâbî olan mücâhidlerin bir kısmı duraksadı, bir kısmı ise kumandanın emrini yerine getirmek üzere hazırlanmaya başladı Kumandanlarının bu akıl dışı emrine uymayanlar, arkadaşlarını:
- Ne yapıyorsunuz siz? Biz cehennem ateşinden kaçarak Resûlullah'a sığınmış kimseleriz Şimdi ateşe nasıl atılırız! diye uyardılar
Onlar meseleyi tartışırken ateş söndü Kumandanın da sinirleri yatıştı
Medine'ye döndükleri zaman olayı Resûl-i Ekrem Efendimiz'e anlattılar O zaman Peygamber aleyhisselâm şöyle buyurdu:
- "Eğer mücâhidler bu ateşe girselerdi, kıyamet gününe kadar bir daha oradan çıkamazlardı Çünkü yöneticiye itaat, ancak mâkul ve meşrû olan emirler için söz konusudur" (Buhârî, Ahkâm 4)
Asr-ı saâdet'te geçen bu dikkate değer olay, itaatin sınırları hakkında pek güzel fikir vermektedir
Hadisten Öğrendiklerimiz
1 İnsanın şahsî çıkarlarına ters düşse bile, devlet büyüklerinin dine aykırı olmayan emirlerine itaat etmek gerekir
2 Allah'a ve O'nun buyruklarına karşı gelmek söz konusu olduğu zaman, hiçbir kula itaat edilmez
Riyazüs Salihin