İlk Peygamberlerden İtibaren Halkın Hatırında Kalan Bir Söz Vardır: Utanmadıktan Sonr

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-27-2012

İlk peygamberlerden itibaren halkın hatırında kalan bir söz vardır: Utanmadıktan sonr
1848 Ebû Mes’ûd el-Ensârî radıyallahu anh’den rivayet edildiğine göre Resûl-i Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
“İlk peygamberlerden itibaren halkın hatırında kalan bir söz vardır: Utanmadıktan sonra dilediğini yap!”
Buhârî, Enbiyâ 54, Edeb 78

Ayrıca bk

Ebû Dâvûd, Edeb 6; İbni Mâce, Zühd 17

Açıklamalar
Bu hadis, hayâ dediğimiz utanma duygusunun ilk insandan beri var olduğunu, ilk peygamberlerden itibaren bu duygunun önemi üzerinde durulduğunu, peygamberlere verilen bir kısım ilâhî emirler çağların değişmesiyle değişebildiği halde, utanma duygusu hakkındaki ilâhî buyruğun hiç değişmediğini, aksine her peygamberin bu duygu üzerinde ısrarla durduğunu göstermektedir

Bir atasözü halinde nesilden nesile aktarılarak gelen “Utanmadıktan sonra dilediğini yap!” hikmeti, utanma duygusunun insanı fenalıklara dalmaktan alıkoyduğunu açık bir şekilde ifade etmektedir

Şu halde Allah’tan ve insanlardan utanan bir kimsenin, nefsinin istediği her hareketi yapması mümkün değildir

Utanma duygusuna sahip olmayan bir kimsenin ise önünde hiçbir engel yoktur; dolayısıyla öyle bir kimse her türlü çirkinliği kolayca yapabilir

“Utanmadıktan sonra dilediğini yap!” sözü, yukarıda belirtildiği şekilde, hayâ duygusundan yoksun olan birinin her şeyi yapabileceğini ifade etmektedir

Bu sözü bir tehdit olarak anlamak da mümkündür

O takdirde bu söz, “İstediğin fenalığı yap bakalım; bir gün bunların hesabını tek tek vereceksin” anlamına gelmektedir

Bir diğer mânası da, “Yapacağın işe iyi bak! Şayet bu iş Allah’tan ve insanlardan utanılacak bir şey değilse, onu gönül hoşluğu ile yap! Eğer yaptığın takdirde Allah’tan ve insanlardan utanacaksan, onu kesinlikle yapma!” demektir

Bu sonuncu mânasıyla bu söz insana bir davranış ölçüsü vermektedir

Yapılacak bir iş, neticede insanın utanmasına yol açacaksa ondan sakınmalıdır

Utanılacak bir durum mevcut değilse, onu yapmakta herhangi bir sakınca yoktur

682-685 numaralı hadislerin bulunduğu “Utanma Duygusu, Değeri ve Bu Duyguya Sahip Olmaya Teşvik Etmek” bahsinde konu ayrıca işlenmiştir

Hadisten Öğrendiklerimiz
1

Utanma duygusu iyi ile kötüyü, haram ile helâli birbirinden ayırmada önemli bir ölçüdür

2

Utanmayan bir kimse, her türlü fenalığı çekinmeden yapabilir

3

Sağlıklı bir toplum için utanma duygusuna sahip insanlar yetiştirme gereği vardır

4

Hayâ denilen utanma duygusu, bütün peygamberlerin, ümmetlerine öğretip tavsiye ettiği ilâhî kaynaklı bir özelliktir

Riyazüs salihin

07-27-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	İlk Peygamberlerden İtibaren Halkın Hatırında Kalan Bir Söz Vardır: Utanmadıktan Sonr *İlk peygamberlerden itibaren halkın hatırında kalan bir söz vardır: Utanmadıktan sonr* 1848 Ebû Mes’ûd el-Ensârî radıyallahu anh’den rivayet edildiğine göre Resûl-i Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: “İlk peygamberlerden itibaren halkın hatırında kalan bir söz vardır: Utanmadıktan sonra dilediğini yap!” Buhârî, Enbiyâ 54, Edeb 78 Ayrıca bk Ebû Dâvûd, Edeb 6; İbni Mâce, Zühd 17 Açıklamalar Bu hadis, hayâ dediğimiz utanma duygusunun ilk insandan beri var olduğunu, ilk peygamberlerden itibaren bu duygunun önemi üzerinde durulduğunu, peygamberlere verilen bir kısım ilâhî emirler çağların değişmesiyle değişebildiği halde, utanma duygusu hakkındaki ilâhî buyruğun hiç değişmediğini, aksine her peygamberin bu duygu üzerinde ısrarla durduğunu göstermektedir Bir atasözü halinde nesilden nesile aktarılarak gelen “Utanmadıktan sonra dilediğini yap!” hikmeti, utanma duygusunun insanı fenalıklara dalmaktan alıkoyduğunu açık bir şekilde ifade etmektedir Şu halde Allah’tan ve insanlardan utanan bir kimsenin, nefsinin istediği her hareketi yapması mümkün değildir Utanma duygusuna sahip olmayan bir kimsenin ise önünde hiçbir engel yoktur; dolayısıyla öyle bir kimse her türlü çirkinliği kolayca yapabilir “Utanmadıktan sonra dilediğini yap!” sözü, yukarıda belirtildiği şekilde, hayâ duygusundan yoksun olan birinin her şeyi yapabileceğini ifade etmektedir Bu sözü bir tehdit olarak anlamak da mümkündür O takdirde bu söz, “İstediğin fenalığı yap bakalım; bir gün bunların hesabını tek tek vereceksin” anlamına gelmektedir Bir diğer mânası da, “Yapacağın işe iyi bak! Şayet bu iş Allah’tan ve insanlardan utanılacak bir şey değilse, onu gönül hoşluğu ile yap! Eğer yaptığın takdirde Allah’tan ve insanlardan utanacaksan, onu kesinlikle yapma!” demektir Bu sonuncu mânasıyla bu söz insana bir davranış ölçüsü vermektedir Yapılacak bir iş, neticede insanın utanmasına yol açacaksa ondan sakınmalıdır Utanılacak bir durum mevcut değilse, onu yapmakta herhangi bir sakınca yoktur 682-685 numaralı hadislerin bulunduğu “Utanma Duygusu, Değeri ve Bu Duyguya Sahip Olmaya Teşvik Etmek” bahsinde konu ayrıca işlenmiştir Hadisten Öğrendiklerimiz 1 Utanma duygusu iyi ile kötüyü, haram ile helâli birbirinden ayırmada önemli bir ölçüdür 2 Utanmayan bir kimse, her türlü fenalığı çekinmeden yapabilir 3 Sağlıklı bir toplum için utanma duygusuna sahip insanlar yetiştirme gereği vardır 4 Hayâ denilen utanma duygusu, bütün peygamberlerin, ümmetlerine öğretip tavsiye ettiği ilâhî kaynaklı bir özelliktir Riyazüs salihin