Eritre |
07-26-2012 | #1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
EritreEritre (IPA: /ˌɛrɨˈtreɪə/, /ˌɛrɨˈtriːə/) (Ge'ez: ኤርትራ ʾErtrā, Arapça: إرتريا Iritriya), resmi adı Eritre Devleti Doğu Afrika'nın kuzeyindedir Batıda Sudan, güneyde Etiyopya ve güneydoğusunda Djibouti ile çevrilmiştir Ülkenin doğusu ve kuzeydoğusu Kızıldeniz sahili boyunca uzanır Suudi Arabistan ve Yemen tam karşısındadır Dahlak Takımadası ve Hanish Adalarının birkaçı Eritre'ye aittir Başkenti Asmara'dır Eritre Italya tarafından işgal edildi ve resmen 1 Ocak 1890'da İtalyan kolonisine dahil edildi Önceden ilk-Etiyopya devletinin ikiyüz yıldan beri bir parçasıydı İtalyanlar'ın II Dünya Savaşını kaybetmeleri üzerine Eritre, 1941'den 52'ye kadar Birleşmiş Milletlerin himayesine verildi BM bağrağı bütün resmi binalarda bulunuyordu [1] 2 Aralık 1950'de BM Genel Kurulu 390 A (V) Kararı ile Eritre'yi Etiyopya ile birleştirmeyi kararlaştırdı [2] 1951'in Eylül'ünden 1962'nin Kasım'ına kadar Eritre Etiyopya'nın özerk bölgesi olarak kaldı BM kararın Eritre halkını istedi haricinde alındı Huzursuzluğun artması ve Etiyopya'ya karşı olan direniş nihayetinde 1962'de Etiyopya hükümetinin Eritre'yi 14 şehir olma kararı almasına yol açtı Eritre bağımsızlık hareketi 1960'ların başlarında biçimlendi ve 31 yıl boyunca sivil savaş olarak Etiyopya hükümetine karşı patlak verdi Nihayetinde 1991'de bitti 1993'de bir BM referandumuyla Eritre'nin Etiyopya'dan bağımsız olduğu açıklandı [3] Eritre iki büyük dine ev sahipliği yapan çok dilli ve çok kültürlü bir ülkedir ve dokuz etnik gruba sahiptir resmi dili olmamasına rağmen hükümet iki "çalışma dili" olan Tigrinya dili ve Arapça bütün resmi yazışmalarda kullanılıyor İngilizce'de hükümetin bütün uluslararası iletişimlerinde 5 derece eğitim kurumlarında kullanılıyor İtalyanca da sömürde döneminden kalan kuşakların torunları tarafından kullanılıyor tarih Bölgeyle alakalı en eski referans Punt (veya Ta Netjeru, İlah'ın toprağı anlamındadır) Eski Mısırlar tarafından MÖ 12 ile 5 yüzyıllar arasında yazılmıştır Modern Eritre ismi ilk kez İtalyan sömürgeciler tarafından 19 yüzyılın sonlarında kullanıldı O Yunanca `Erithrá thálassa (Ἐρυθρὰ Θάλασσα) kelimelerinden Kızıldeniz için türetilen Erythraîa (Ερυθραία) isminin İtalyanca formudur tarih öncesi 1995'de İtalyan araştırmacılar tarafından Buya (Eritrean Danakal)'de bulunan en eski insan yapıları biri Home erectus ve eski Home sapiens arasında bir ilişki olduğunu gösteriyor Kafatasının 1 milyon yıldan daha eski olduğu görülüyor Ayrıca Eritreli, Kanadalı, Amerikalı, Hollandalı bilim adamlarından oluşan Eritre Proje Araştırma Takımı 1999'da dünyadaki ilk kalıntıları Massawa'nın güneyindeki Zula bölgesinin yakınlarındaki bir yerde insanların ürün için kullanılan araçları, deniz kaynakları olduğunu keşfettiler Eski tarih Tarima, kırsal yerleşim ve Eritre'deki ticarete ait en eski kanıt, ülkenin batı bölgesindeki arkeolojik oluşum MÖ 3500 yılında Gash grup olarak adlandırılan yerde bulundu Ortaçağ tarihi Ortaçağ zamanında çağdaş ve Axumite devletinin parçalanmasıyla birkaç devletin kabile ve klan toprakları bugün Eritre olarak bilinen toprakları meydana getirdi 8 ve 13 yüzyıllar arasında kuzey ve batı Eritre bir müslüman grup olan Beja halkının kontrolündeydi Nagis, Baqlin, Bazin, Jarin ve Qata adlarında beş bağımsız krallık vardı Bejalar İslamı Eritre'nin büyük bölümüne getirdi ve bölgede Ummayad halifeliği adında büyük İslam topluluğu oluştu Sonrasında Abbasiler (ve Memluklar) ve daha sonrada Osmanlı İmparatorluğu Ummayadlar 702'de Dahlak Takımadasını almıştı Sömürge çağı Giuseppe Sapetto adında bir Roma Katolik papazı Cenovalı bir gemi şirketi olan Rubattinonun adına 1869'da Assab bölgesini bir Osmanlı tebasından olan Obock Afar Sultan'ından ele geçirdi Bu Süveyş Kanalı'nın açıldığı yıla denk geliyor Bağımsızlık mücadelesi Eritre'liler Eritre Kurtuluş Cephesini (EKC) oluşturdular ve ayaklandılar EKC başlangıçta Müslüman muhafazakar toplumunun oluşturduğu bir yürüyüş hareketiydi Suriye ve Mısır gibi Arap sosyalist hükümetlerden alındı Etiyopya devleti Birleşik Devletler'in desdeğini alarak Eritre'nin Etiyopyalı halkın başkenti Asmara'da bir radyo kanalı kurmuştu EKC içindeki dini, etnik köken, klan ve bazen de kişisel ve ideolijik bölünmeler sebebiyle EKC'nin Eritre Halkı Kurtuluş Cephesiyle (EHKC) olan ilişkilerinin zayıflamasına ve araya nifak girmesine yol açtı EHKC, Marksizm ile siyasal ve sosyal eşitliğe inandıklarını, din ve etnik yanlısı olduklarını itiraf etti Başkanları Çin'de eğitim gördü O Eritre yanlılarına desdek vermek için geldi Eritre hakimiyetini elde bulundurmak için 1970'lerin sonları ve 1980'lerdeki şiddetli kavgalar EKC ile EHKC'in arasını açtı EKC, bağımsızlık için yapılan iç çatışmada sosyal devrimin monarşiye karşı galip geldiği 1970'lere kadar Eritre hakimiyetini elinde tutmaya devam etti bagimsizlik Eritre bağımsızlığını açıkladıktan sonra EHKC lideri, Isaias Afewerki,Eritre'nin ilk yönetici Cumhurbaşkanı oldu Eritre Halk Kurtuluş Cephesi (daha sonra Demokrasi ve Adalet için Halk Cephesi (DAHC) adını aldı) bir hükümet kurdu[6] Sınırlı ekonomik kaynaklar yüzleşen ve savaşlarla onlarca kat harap olan bir ülkeyi hükümet yeniden yapılandırmak ve korumak için Warsai Yikalo Programı olarak adlandırılan ulusal işgücü sistemini kurdular Askerlik, sağlık hizmetleri, eğitim-öğretim ve tarımsal alanda hizmetlere hala devam ediyor Politika ve Yönetim Eritre, Halkın Adalet ve Demokrasi Partisi (PFDJ) adında tek partili bir sisteme sahip devlettir Her ne kadar çok partili politika 1997 kanunlarıyla kabul edilmiş olsa bile örgütlenme için başka politik grup yoktur 75'ini EPLF gerilla üyelerinin yerel adayları ve rejime az veya çok karşı gelenler oluşturduğu 150 tane ulusal meclisin sandalyesi 1993 bağımsızlığından kısa bir süre sonra, "seçilen" şu anki cumhurbaşkanı, Isaias Afewerki tarafından şekillendirildi Yapı geçici hükümet başkanı tarafından hiçbir zaman duyurulmadı Ulusal seçimler periyot zamanda belirlendi ve iptal edildi; ülkenin gündemini hiçbir zaman işgal etmedi Eritre iç politikacıların politik danışmanların bağımsız yerel kaynakları azdır; Eylül 2001'de hükümet kendine ait bütün ulusal basın organlarını kapattı ve hükümeti açıkça eleştirenler tutuklandı 2004'de Birleşik Devletler Eyalet Departmanı, Eritre'yi "kaygı uyandıran ülke" ilan etti Ülke adı: Resmi tam adı: Eritre Cumhuriyeti Kısa şekli : Eritre İngilizce: Eritrea Yerel tam adı: Hagere Ertra Yerel kısa şekli: Ertra Eski adı: Eritre - Etiyopya'nın Bağımsız Bölgesi Yönetim biçimi: Geçiş hükümeti Başkent: Asmara (eski adı Asmera) İdari bölümler: 8 bölge; Akale Guzay, Barka, Denkel, Hamasen, Sahil, Semhar, Senhit, Seraye Bağımsızlık günü: 24 Mayıs 1993 (Etiyopya'dan) Milli bayram: Bağımsızlık günü, 24 Mayıs (1993) Anayasa: 19 Mayıs 1993 23 May 1997 tarihinde yeniden düzenlenmiştir Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: ACP (Afrika - Karayip - Pasifik Ülkeleri), AfDB (Afrika Kalkınma Bankası), CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), ECA (Birleşmiş Milletler Afrika Ekonomik Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IGAD (Hükümetler Arası Kalkınma Otoritesi), ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), ITU (Uluslararası Telekomünikasyon Birliği), NAM, OAU (Afrika Birliği Teşkilatı), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UPU (Dünya Posta Birliği), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü) Ulusal Seçimler Eritre Ulusal seçimleri 1995'de yapılacak şekilde ayarlandı, fakat daha sonra 2001'e kadar ertelendi Bunun sebebi Eritre topraklarının %20'sinin Etiyopya işgali altında olmasından dolayıydı Yine de Eritre'de yerel seçimler yapılmaya devam edildi En son yapılan yerel hükümet seçimlerie Mayıs 2004'deydi Devlet Başkanı Danışmanı Yemane Gebremeskel seçimlerle alakalı olarak söyle konuştu[8] “ Seçim komisyonu toprakların geri alınana kadar seçimleri uzatma kararı aldı Ulusal meclis seçim komisyondan seçim tarihini belirlemesini istedi Bu sebeple ne olursa olsun seçim komisyonu ulusal seçim tarihini belirleyecek Bu bölgesel seçimlere bağlı değildir Dış İlişkiler Eritre, Afrika Birliği ve Afrika Birliği Örgütü'nün bir üyesiydi Fakat Afrika Birliği ile olan temsilciliğini bıraktı cografya Coğrafi konumu: 15 00 Kuzey enlemi, 39 00 Doğu boylamı Haritadaki konumu: Afrika Yüzölçümü: 121,320 km² Sınırları: toplam: 1,630 km Sınır komşuları: Cibuti 113 km, Etiyopya 912 km, Sudan 605 km Sahil şeridi: 2,234 km İklimi: Eritre'de Etiyopya'ya nispetle daha ilimli ve daha yağışlı bir iklim hakimdir Arazi yapısı: Kızıldeniz kıyısında tarıma elverişli araziler bulunmaktadır Batı bölgeler nispeten dağlıktır Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Denakil Çukuru 75 m; en yüksek noktası: Soira 3,018 m Doğal kaynakları: Altın, potas, çinko, tuz, doğal gaz, balık Arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %12 ekinler: %1 otlaklar: %49 ormanlık arazi: %6 diğer: %32 (1998 verileri) Sulanan arazi: 280 km² (1993 verileri) Doğal afetler: Yaygın kuraklıklar; çekirge baskınları nüfusu Mülteci oranı: 791 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini) Bebek ölüm oranı: 7514 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini) Ortalama hayat süresi: Toplam nüfus: 5618 yıl erkeklerde: 5373 yıl kadınlarda: 5871 yıl (2001 verileri) Ortalama çocuk sayısı: 587 çocuk/1 kadın (2001 tahmini) HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %287 (1999 verileri) Ulus: Eritrelı Nüfusun etnik dağılımı: Eritre'de en büyük etnik kitle nüfusun yaklaşık %48'ini oluşturan Tigrinyalılardır İkinci büyük etnik grup ise nüfusun %31'ini oluşturan Tigreler, üçüncü nüfusun %43'ünü oluşturan Afarlar, onlardan sonra %38 orana sahip olan Becalar ve diğer etnik gruplar Kunamalar, Agaular, Saholar, Naralar ve Amharalardır Din: %50 Sünni Müslümanlar, Hıristiyanlar Diller: Resmi dil Arapça ve Tigrinya dilidir Ayrıca Afar, Amharic, Arap, Tigre, Kunama ve diğer diller konuşulmaktadır cevre Eritre'de eskiden çok sayıda fil yaşardı Mısır Batlamyus kralları MÖ 3 yüzyılda onları savaş aracı olarak kullandı 1955 ile 2001 arasındaki kayıtlarda hiçbir fil sürüsünün olmadığı görülüyor ve bağımsızlık savaşı kurbanları oldular Aralık 2001'de 10'u henüz genç olan yaklaşık 30 sürü, Gash Nehri civarlarında gözlemlendi Filler zeytin babunlarıyla ortak yaşam sürüyor Eritre'de yaklaşık olarak 100 civarında fil yaşadığı sanılmaktadır Bu da Doğu Afrika fillerinin çoğu demektir[9] 2006'da Eritre dünyada bütün sahil kıyılarını korunduğu ilk ülke olduğunu açıkladı Kendine ait 1347 km'lik sahil şeridi ile birlikte diğer 350'den fazla ada sahili boyunca uzanan 1946 km'lik şeritinin hepsi hükümet koruması altındadıraynı zamanda bölgeyi ele geçiren lazlar tüm eritre halkına hamsi ikram etmişlerdir yanlarında getirdikleri kürt köleleri ise acik arttırmaya satmışlardır ekonomi Ekonomiye genel bakış: Eritre ekonomisi birinci derecede tarım ve hayvancılığa dayanır Nüfusun %85'i kırsal alanda yaşamakta, bunların çoğu hayvancılıkla uğraşmaktadır Kırsal alanda yasayanların üçte ikisi yerleşik veya yari yerleşik hayat, kalanı göçebe hayatı sürdürmektedir Gayri safi yurt içi hasılası, 550 milyon dolar olarak tahmin edilmektedir Kişi basına düsen milli gelir, 150 dolar civarındadır Bağımsızlık öncesinde Etiyopya yönetimi Eritre'deki bağımsızlık mücadelesi dolayısıyla bu bölgeyi özellikle ihmal etmişti Dolayısıyla Eritre'nin sanayisi çok geri durumdadır GSYİH: Satınalma Gücü paritesi - 29 milyar $ (2000 verileri) GSYİH - reel büyüme: %-1 (2000 verileri) GSYİH - sektörlere göre: tarım: %16 endüstri: %27 hizmet: %57 (2000 verileri) Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %14 (2000 verileri) Sektörlere göre iş gücü dağılımı: tarım %80, endüstri ve hizmet %20 Endüstri: Gıda, meşrubat, giysi, tekstil Elektrik üretimi: 165 milyon kWh (1999) Elektrik tüketimi: 1535 milyon kWh (1999) Elektrik ihracatı: 0 kWh (1999) Elektrik ithalatı: 0 kWh (1999) Tarım ürünleri: Mercimek, sebze, mısır, pamuk, tütün, kahve, büyükbaş hayvan, keçi, balık İhracat: 26 milyon $ (1999) İhracat ürünleri: büyükbaş hayvan, tekstil, gıda, küçük işletmeler İhracat ortakları: Sudan %272, Etiyopya %265, Japonya %132, Birleşik Arap Emirlikleri %73, İtalya %53 (1998) İthalat: 560 milyon $ (1999) İthalat ürünleri: Makine, petrol ürünleri, gıda, endüstri malları İthalat ortakları: İtalya %174, Birleşik Arap Emirlikleri %162, Almanya %57, İngiltere %45, Kore %44 (1998) Dış borç tutarı: 281 milyon $ (2000 verileri) Para birimi: Nakfa (ERN) Para birimi kodu: ERN Mali yıl: Takvim yılı toplum Eritre toplumu heterojen (farklı) etnik gruplara sahiptir Bağımsız nüfus sayımı henüz yapılmamış olmasına rağmen Tigrinya halkı ve Tigre halkı birlekte yaklaşık %80'lik kısma sahiptir Bu da ülkenin MÖ 900 ile 500 yılları arasında Güney Arabistandaki Saba'dan büyük göçlerle buraya yerleşen Sami nüfusunun büyük çoğunluğunu teşkil ediyor Bunlar Eritre'deki Sabean alanının Kebassa'daki dağlık bölgelerinin merkezinde ve Eritre'nin kuzeyinde bulunurlar Orada Saba halkı gibi aynı coğrafik koşullarla karşılaşan Sabeanlar yamaçlarda yapışmış evleri ve eksi tarim ürünleri buldular Eritre'de bugün birçok dil konuşuluyor olmasına rağmen henüz resmi bir dilleri yoktur: Tigrinya dili ve Arapça en çok konuşulanlardır; İtalyanca ve İngilizce'de büyük oranda anlaşılır egitim Eritre'de beş kademeli eğitim vardır: ana okulu, ilkokul, ortaokul, lise ve üniversite İlk, orta ve lisede yaklaşık olarak 238 000 öğrenci vardır Yaklaşık olarak ta 824 okul ve iki üniversite (Asmara Üniversitesi ile Bilim ve Teknoloji Enstitüsü) ile birkaç küçük kolej ve teknik okul vardır Eritre eğitiminde en önemli ilkelerden biri Eritre'deki ana dillerinin herbirinin temel eğitimini vermek, ayrıca kendini geliştirmek ve fakirlikle mücadele etmeyi, vatana, millete iyi birey olmayı öğretmektir Bunlara ek olarak modern ekonomideki araçları tanıtmak ve kullanımını öğretmek Eritre'deki eğitim sistemi ayrıca özel okulların da burada yatırım yapmasına yardımcı olmak, bütün gruplar için eşitliği sağlamak (örn, cinsiyet farkını, Etnik grup farkını ve sınıf markını vb durumları engellemek) ve gerek resmi gerek gayri resmi sürdürülen eğitime katkı sağlamak Eritre eğitimindeki engeller ise geleneksel tabu, kayıt ve araç-gereç için ödenen okul ücretleri ve düşük gelirli halkın maliyetleri karşılayamaması din Eritre'de iki büyük din vardır İslam ve Hristiyanlık Çoğu Müslüman Sunni İslam mezhebine bağlıdır Hristiyanlar özellikle yerel Doğu Kilisesindeki Eritre Ortodoks Tewahdo Kilisesine bağlı olmakla beraber diğer küçük gruplar Roma Katolik, Protestan ve diğer mezheplere bağlı olanlar da vardır Mayıs 2002'den beri Eritre Hükümeti resmi olarak Sünni İslamı, Eritre Ortodoks Tewahdo Kilisesini, Katolizmi ve Evangelik Lüteryen Kilisesini tanıyor Diğer bütün inanç ve mezheblerde katılım için üyelik işlemine ihtiyaç vardır Diğer şeyler arasında, Hükümetin kayıt sistemi dindar grupların kişisel bilgilerini onların kayıtlarında tutar Yapılan birkaç organizasyonun kayıp bilgileri henüz resmi veritabanında bulunmuyor Yehova'nın Şahitleri, [13] Bahá'í Faith, Yedinci gün Kilise inanışı ve çok sayıda Protestan mezhepleri kayıtlı değil ve serbestçe üye olamaz kültür Eritre bölgesi ticaret ve uğraş için dünyanın bir bağlantı noktasıdır Bunun sebebi farklı kültürlerin etkisi Eritre'de görülebilir olmasıdır Bugün en belirgin etkiler başkent Asmara'daki İtalyan etkisidir Asmara'da İtalyan tipi küçük meşrubat kafeleri vardır Asmara'da İtalyan yaşam tarzlarının çesitliliği Tigrinya yaşamında net bir şekilde görülür Eritre köylerinde bu değişiklikler hiç görülmez Şehirlerde, ilk yıllarda sinemalarda İtalyan ve Amerikan filimlerinin bulunabildiği gibi Bollywood filimlerin de görülmesi olağan bir şeydi 1980'lerde ve Bağımsızlıktan bu yana Amerikan filimleri en popüler olanlarıdır Marketlerde filimlere olan rekabet yerel üreticiler kendi şirketlerini kurmasını sağladı Eri-TV'nin global yayını Eritre nüfusunun çoğunu kapsıyor ve Diaspora her yaz ülkeye uğruyor Başarılı yerel filimler hükümet ve özel stüdyolar tarafından üretiliyor olmasına karşın ürün fiyatları maliyeti geçiyor Kunama'nın geleneksel giysisi Eritre elbisesinden oldukça farklıdır Tigrinya ve Tigre geleneksel açık beyaz renkli elbiseleri Doğu ve Hindistan giysilerine benzer Rashaida kadınları çok süslü giysiler ve eşarp giyer Eritre'deki en polüler sporlar futbol ve bisikler yarışıdır Yon yıllarda Eritre atletleri uluslararası yarışmalarda boy gösteriyorlar Hemen hemen Afrika kıtasındaki tek bisiklet yarışı, Massawa'nın sıcak çöl kumsallarından dolambaçlı yüksek uçurumlu dağlar'a, oradan vadilere ve sarp kayalıklara, ardından başkent Asmara'ya kadar uzanan bir yarıştır Oradan aşağıya doğru Gash-Barka Bölgesi düzlüklerine doğru devam eder Asmara'ya geri dönmek sadece güneyden olur Eritre'deki bu uzun mesafeli, çok popüler sporda taraftarlar (seyirciler) yarış boyunca uzun kuyruklar oluştururlar Eritre'deki uzun mesafe koşusunda Zersenay Tadesse ve Mebrahtom (Meb) Keflezighi en iyi sporcular olarak gösterilebilir Her ikiside Olimpiyatçıdır |
|