Hayme Ana

Hayme Ana Hakkında - Hayme Ana Kimdir - Osmanlı Hayme Ana

"BİR CİHAN DEVLETİ’NİN TOHUMLARINI ATAN KADIN

HAYME ANA

Bahadır TÜRKMENOĞLU

Tarihçi Eğitimci Yazar


Hayme Ana , üç kıta yedi iklimde cihanşümûl bir Türk devletinin kurucusu olan Ertuğrul Gazi’nin annesi, Osman Gazi’nin babaannesidir Türk tarihinde çok önemli şahsiyetlerden birisi olan Hayme Ana, dünyada yaşayan bütün Türklerin cefakar, fedakar anasıdır ve Türk kadınları için en büyük simgedir

Oğlu Ertuğrul Gazi’nin ve torunu Osman Gazi’nin yetişmelerinde emeği olan Hayme Ana, onları geleceğe hazırlayarak devletin temelini atmış, dünya tarihinin seyrinin değişmesine tesir etmiştir O, Osmanlı Devleti’nin ilk harcını atan Devlet Ana’dır Hayme Ana’nın tarih içinde gördüğü fonksiyon pek az anneye nasip olmuştur



Türkmenistan’ın Horasan bölgesinden yola çıkarak 3500 kmlik bir yürüyüşle, önce Ahlat’a sonra Suriye-Halep’e ulaşan Kayı Boyu’nun beyi Gündüzalp’in (Süleymanşah) Fırat nehrini geçerken boğulması üzerine aşiretin başına Hayme Ana geçmiştir Güçlü kişiliğiyle liderliği eline alarak Kayı boyu üzerinde nüfuz sahibi olan Hayme Ana, uzun bir yolculuktan sonra aşiretini Selçuklu Sultanı Alaeddin Keykubat’ın ikta olarak verdiği Ankara’nın Karacadağ bölgesine, daha sonra Domaniç ve Söğüt’e selametle yerleştirmiştir Hayme Ana, Kayı Boyu’nun çıktığı bu uzun yolda karşılaştığı savaşlarda cengaverliğiyle yer almıştır Hayme Ana’nın idaresindeki Kayı Boyu’nun Domaniç’e kadar uzayan yolu, bir cihan devletine uzanmıştır

H1310 / M1893 tarihli (sayfa 390-391) ve H1325 / M1908 tarihli (sayfa 117) Hüdavendigar Vilayeti Salnamesi’ndeki bilgilere göre, 1891 senesi evvelinde Sultan IIAdülhamit Domaniç’e bir heyet (ehl-i keşf) göndererek ninesi Hayme Ana’nın kabrini buldurmuştur Hayme Ana ile ilgili Osmanlı arşivlerinde bulunan ve ilk kez 1999 yılında tarihçi Ömer Faruk Yılmaz tarafından yayınlanan belgelere göre 1892 yılında kabrinin üzerine bir türbe inşa ettirmiştirAyrıca türbe külliyesine dahil medrese ve misafirhane de yapılmıştır Türbenin törenlerle resmi açılışı yapılmış, türbedarlık görevi ilk olarak Yakupoğulları ailesine verilmiştirIIAdülhamid türbenin yapılmasından sonra türbeye konulmak üzere halı, avize ve sünbüllü kandil göndermiştir Zamanla harap olan türbe ve külliye aslına uygun olarak 1954 ve 1990 yıllarında restore edilerek bugünkü durumunu almıştır XIIIasrın ikinci yarısında vefat eden Hayme Ana’nın türbesi Kütahya’nın Domaniç ilçesine bağlı Çarşamba köyündedir Hayme Ana her yıl eylül ayının ilk haftası pazar günü çeşitli törenlerle yad edilmektedir

---------------------------------------

- İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, CI, TTK, Ankara 1972, s101

- Hasan Efe, “Hayme Ana”, Vilayetlerin Sultanlığından Faziletlerin Sultanlığına Osmanlı Devleti, Kütahya 1999, s40

- Mehmed Maksudoğlu, Osmanlı Tarihi, İstanbul 2001, s21

-Ahmet Urfalı, “Hayme Ana”, Kuruluşun Toprağı Domaniç, Kütahya 2003, s21-26

-Ankara’nın güneyinde Karacadağ eteklerinde bulunan Haymana ilçesinin adı Hayme Ana’nın adına ithafen verilmiştir800 yıldır hala şöhretini devam ettirmektedir

- EŞule Softaoğlu, Osmanlıların İlk Devirlerinde Türk Kadınları, Tefekkür Dergisi, S7, Eylül 2006, s20

- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Yıldız Esas Evrakı (YEE), Kısım nr35, Evrak nr1205, zarf nr34, karton nr106/ Sultan IIAbdülhamid’in saltanat yılları içerisinde (1876-1909) oluşan belgelerin tasnifinden meydana gelen bir belge koleksiyonudur

-Yavuz Sanemoğlu, Söğüt, Bozüyük 1958, s19-20

- Safa Öcal, Hayme Ana, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, S14, Şubat 1988, s12-14 / Safa Öcal, Devlet Kuran Kahramanlar, İstanbul 1987, s34-35-36

-Galip Demir, Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu ve Ahilik, İstanbul 2000, s46 / 276