Kast Sistemi

Kast Sistemi Nedir - Kast Sistemi Hakkında - Hinduizmde Kast Sistemi

Kast terimi, Portekizce ve İspanyolcada casta ırk, soy; Latincede ise castus saf soy anlamına gelmektedir Kast, Hindistan’la ilişkili olarak düşünülmektedir Hindistan’da uygulanan bir sistemdir Sınıf ayrılıklarına dayanır Bu sınıflandırma öncelikle evlilik ve iş bölümüyle ilgilidir Bu terim, aynı zamanda argo dilinde geçmekte ve sosyolojik bir terim olarak da kullanılmaktadır Hatta modern toplumlarda yer alan bir terimdir


Özellikle Hindistan, Sri Lanka, Nepal, Bali ve Yezitlerde kast sistemi uygulanır

Nepal kast sistemi


Nepal’de kast sistemi, Hindistan’daki kast sistemine paralel olarak gelişmiştir Tarihi Buda ve Kshatriya ailesine (askeri ve yönetici sınıf) mensup Siddhartha Gautama ile bilinmektedir Nepal, Hindistan’daki kast sisteminden Gupta İmparatorluğu döneminde daha çok etkilenmiştir Nepal, komşu krallık olarak sayılmış ve Samudragupta (Gupta İmparatorluğu’nun hükümdarı) tarafından vergiye bağlanmıştır


Birçok Hindu (birçok Brahman), 10yydan itibaren Hindistan’dan Nepal’e gönüllü olarak gitmiştir Arap istilasından ve özellikle Hindistan’ın kuzeyine hâkim olan İslam dininin etkilerinden kaçma isteği içinde, kendi kültürlerini ve ritüel saflıklarını koruyabilmişlerdir Nepal kast sistemi zamanla değişmiştir ve hala da değişmektedir


Kast sisteminin görüldüğü birçok ülke gibi Nepal’de de “dokunulmazlar” vardır Aslında bunlar toplumun destekçileridir Bu durum açıkça görülmektedir Sadece Kamiler, Damailer ve Sarkiler toplam nüfusun yaklaşık %8’ini oluşturmaktadır

Hindistan’da kast sistemi


Kast düzeni, Hindistan’da uzun süredir hüküm sürmektedir Hayatlarının her alanında bu düzenin etkisi hâkimdir


Eş ve İş Seçimi: Kast sisteminde grup içinde evlenmeler (endogami=akraba evliliği gibi) söz konusudur Kimin hangi mesleği yapacağını kast sistemi belirler Aynı kast içindekiler ancak birbirleriyle evlenebilirler


Birlikte Yeme-İçme: Hindistan’da önceden insanların hep birlikte yemek yemeleri yasaktı; çünkü üst kastlar bunu hoş karşılamıyorlardı Kendilerini onlarla kirletme korkuları vardı Bugün bu ayrım büyük oranda kaldırılmıştır Ancak kırsal kesimlerde hala eski kuralları görmek mümkündür


Kast sisteminde sınıflandırma zenginlik ya da fakirlik durumuna göre yapılmaz Ritüel saflık ve meslek durumları ölçütlerdir Sınıflandırma Hinduizm inançlarından kaynaklanmaktadır


Kast sisteminde üst tabaka, alt tabaka şu şekilde oluşur:


Belli başlı dört ana tabaka (Varna) vardır

Bu tabakalar da kendi aralarında alt tabakalara (Jatiler) ayrılır


Varna Sanskritçe bir kelimedir “Sınıf, statü, renk” anlamlarına gelmektedir Dört çeşit Varna vardır:


Brahmanlar (Entelektüel bir tabakadır Kutsal yazıları (Veda) yorumlayan kişilerdir Bilginler ve rahipler bu tabakada yer alır)

Kshatriyalar (Askerler, prensler ve üst düzey memurların oluşturduğu bir tabakadır)

Vaişyalar (Tüccarlar, toprak sahipleri ve çiftçiler)

Şudralar (İşçiler ve köleler)


Bunların dışında bir de kast sistemine dâhil edilmeyenler (dokunulmazlar) vardır Bunlar Paryalar olarak bilinir (insanlığın en aşağı tabakasında yer alırlar ve hiçbir hakları yoktur) Varna terimiyle ten rengi kastedilmektedir Bu sistemde bir kişi ne kadar açık renkliyse o kadar üst tabakada yer alır Ten rengi aynı zamanda göçmenlerin hangi ırktan olduklarını da göstermektedir


Varna sistemi, kast sisteminin entelektüel ve ideolojik düzeyi olarak tanımlanabilir; çünkü bu sistem toplumsal hiyerarşiyi sağlamaktadır Kast düzeninin nasıl oluştuğu bilinmemektedir Bununla ilgili ne bir kurum ne de bir belge vardır Tarihsel olarak değerlendirildiğinde şöyle bir durum ortaya çıkmaktadır: Farklı kabileler birleştirilerek genel bir sistem oluşturulmuştur


Kast sisteminin kuralları ilk olarak Manu Smriti’de (MÖ200 ve MS200 yılları arasında) yazılmıştır Diğer tüm Hindu yazılarında kast sistemi, amaç edinmeye değer gerçekler olarak verilmiştir Hinduizm’e göre; kozmik ve sosyal görevlerle (Dharma öğretisi) kast sistemine aitlik arasında bir bağlantı vardır Bir Kshatriya’nın görevi topluma önderlik etmek, onu korumaktır Brahmanların görevi ise; kutsal yazıları öğrenmek ve öğretmektir


Üst tabaka Orta tabaka Sisteme dahil edilmeyenler

Brahmanlar & Kshatriyalar Vaişyalar & Şudralar Dokunulmazlar

Nüfusun küçük bir bölümü Geçiş kesinlikle yasak Nüfusun çok büyük bir bölümü

Kshatriya


Kshatriya, Sanskritçede asker anlamına gelmektedir Hint kast sisteminde ikinci sınıfta yer alanlar (Varnalar) için kullanılan bir kavramdır Askerler, soylular ve krallardan (Raja) oluşur


En önemli görevleri ülkeyi savunmaktır Bu nedenle girişimci ruhları ve azimleri onların temel özellikleri olarak kabul edilir Kshatriyalar; sistemi, yasaları korumak, refah ve mutluluğu sağlamak için vardır Ayrıca savunmasız ya da sıkıntı içinde olanlara yardım etmek, başlıca görevleri arasında yer almaktadır


Kshatriyalar, Upanişad metinlerinde sık sık diyaloglar halinde geçmektedirler Ne zaman yenilikler söz konusu olursa, sık sık onların ismi geçer, adeta „dillerine dökülür“ yenilikler Bu durum bir tesadüf değildir Zaten Buda temel dini yenilikleri teşvik etmiştir Brahmanların bakanlık gibi siyasi makamlarda görev yapmaları çok sık görülmüştür


Purushasukta, Rigveda’nın (Hinduizm’in kutsal metinleri) 10 kitabında, farklı kast sistemlerinde Purusha’nın (ruh veya öz) nasıl kurban edildiğini anlatmaktadır Brahmanlar ağızlarından, Kshatriyalar kollarından, Vaişyalar baldırlarından ve Şudralar ayaklarından kurban edilirdi


Kshatriyalar eskiden çok önemliydiler; ancak günümüzde artık eskisi kadar önemli değiller Kshatriyaların asıl meslekleri politikadır Bugün siyasette çıkarcılar çoğunluktadır Bu çıkarcılar, İslam İmparatorlukları’ndan beri Hindistan’ın kuzeyinde siyasi egemenliklerini sürdürmeyi başarmışlardır Askeri alanda bile Sihizmi yayabilmişlerdir Sihler, önemli siyasi mevkiler elde etmişlerdir (Sihizm, günümüzde Hindistan’ın dini ve siyasi hayatında hala önemli bir yere sahiptir)


Kshatriya kast sisteminde yer alan grupların çoğu ağırlıklı olarak Hindistan’ın kuzeyindedirler Bir arazi sahibi olmak onlarda güç faktörü olarak sayılmaktadır Örneğin; Hindistan’ın kuzeyinde yaşayan Rajputlar, Kshatriya kast sistemini oluşturmuşlardırKaynak

Jatiler


Varnalar, yüzlerce Jati’lere ayrılır Jati kavramı “jan” sözcüğünden türetilmiştir “Doğuş” anlamına gelmektedir Bu, Jati kavramının ne kadar önemli olduğunu göstermektedir Bu da geniş aile ya da kabile olarak anlaşılabilir Jati’ler, kast sisteminin sosyal ve aile boyutudur


Birey, kast içindeki statüsüne doğuştan sahip olur Bu statüyü değiştirmesi mümkün değildir Jati’ler, hem profesyonel hem de etnik, sosyoekonomik ve kültürel farklılaşma için çalışmaktadır Özel, ortak, ahlaki normlar aracılığıyla bir etnik grubunu birleştirirler Eskiden bu kavramla sıkı bir evlilik düzeni ilişkiliydi, bu nedenle de diğer Jati’lere karşı göreceli olarak güçlü dışlama ve sınırlandırmalar söz konusu edilmekteydi


Bir Hindu’nun hangi sınıfa ait olduğu öğrenilmek istendiğinde, Hintçede Jati, İngilizcede toplum kavramına göre sorulur Kötü çağrışımlar yaptığından dolayı kast olarak asla sorulmaz


Kast sisteminin günümüzde hala birlikte yaşam biçimi olarak yayılmasını isteyen Ortodoks Hinduların yanı sıra, eski sistemle ayrıcalıkları ve sömürgeciliği yasallaştırmak isteyenler de sıkı kast sisteminin üstesinden gelmek için çağrıda bulunmuşlardır Bugün birçok Hindu, sıkı kast sistemine karşıdır

Kutsal metinleri (Veda’lar) korumak


Bazı Brahmanlar, kendilerini „saf soy“, diğerlerini de „karışık“ olarak kabul ederler Her iki Varna, Hindistan nüfusunun yaklaşık %10’unu oluşturmaktadır Kutsal Hint yazılarına (Veda’lar) göre; Brahmanlar üst kastta yer alırlar Kutsal yazıları bilmek ve paylaşma ayrıcalığına sahip olmak Varnaların geri kalan kısmı için çok önemli bir ölçüttü Kutsal metinleri korumayı sadece görevleri olarak görmüyorlardı Aynı zamanda bu bilgileri aktarmak onların ayrıcalıklı olduklarını gösteriyordu Bunda reenkarnasyon öğretisinin etkisi çok büyüktü Reenkarnasyon öğretisine göre; ruhlar daha önceki yaşamlarından dolayı ya ödüllendirilecekler ya da cezalandırılacaklardı

Mesleki sınıflandırmalar


Jati’lerde ilk mesleki sınıflandırmalar hemen hemen bugünkü gibiydi: Günümüzde herkes her mesleği yapabilir Ancak Brahmanların bir kısmı rahip olabilir Bununla birlikte en iyi restoranlarda aranılan aşçı Brahmanlar da vardır; çünkü bugün hala alt kast aşçıların hazırladığı yemekleri bazı üst kastlar yemezler Buna karşılık, geleneksel işlerin, hatta rahipliğin diğer kast üyeleri tarafından yapılması bugün giderek artan bir durumdur Kshatriya’ların sadece birkaçı askerdir Hindistan’ın büyük milli lideri, Hindistan’ı bağımsızlığına kavuşturan Mahatma Gandhi ve büyük dini lider Swami Vivekananda Vaişya’lardı (Vaişya’lar; tüccarlar, toprak sahipleri ve çiftçilerin oluşturduğu bir tabakadır)

Evlilik


Jati’ler, sadece meslekte değil, sosyal ve etnik alanlarda da tek başlarına hareket etmezler Bu durum, Hindistan’da bölgeden bölgeye farklılık göstermektedir Hint web sitelerinde eş aramaları oldukça yaygındır Bu arama, kast kriterlerine göre yapılmaktadır Modern Hindistan’da aşk evliliğine doğru bir eğilim vardır ve kast engellerinin üstesinden gelen evlilikler gerçekleştirilmiştir Ancak geleneksel kurallar hala önemini kaybetmemiştir

Saflık ve kirlilik


Farklı Jatiler arasında saflık ve kirlilik kavramları önemlidir Sınıflandırmada bunlar göz önünde tutulur Özellikle Brahmanlar ve rahipler “saf” olarak bilinir Bulaşıkçılık, berberlik ve çöp toplama gibi kirli işleri yapanlar da “kirli” olarak değerlendirilirler Saf tabaka kendilerini mümkün olduğunca kirli tabakadan uzak tutmaya çalışır Bu bağlamda fiziksel temizlik ve kirlilik de önemli bir ölçüttür Bu nedenle dokunulmazların tapınaklara girmeleri bugün hala yasaktır Ancak bu ayrımı, sadece kırsal bölgelerde görmek mümkündür Çünkü kentlerde, kast üyeleri kendi adlarıyla birlikte kastının adını da söylerler Bu ayrım, dünyanın her yerinde olduğu gibi ekonomik statüye göre yapılmaktadır

Dokunulmazlar (Parya’lar)


Parya’lar, kast sistemine dâhil edilmezler “Dokunulmazlar” olarak adlandırılırlar (İnsanlığın en aşağı tabakasında yer alırlar) Hindistan’da 3000’nin üzerinde Parya yaşamaktadır


Dokunulmazlara, Harijan’lar da denmektedir Harijan kavramı, Hindistan’ın büyük milli lideri Mahatma Gandhi’nin soyundan gelenler için kullanılır “Tanrı’nın çocukları” ya da “Vişnu-doğumlu” anlamına gelmektedir (Vişnu: Hinduizm’de Tanrı’nın bir şeklidir) Hindistan’ın ilk Adalet Bakanı BR Ambedkar tarafından kast sistemine karşı Neobudizm hareketi başlatılmıştır “Dalitlerin” (dokunulmazların) hareketidir (Dalit, zulüm ve baskıya karşı gösterilen köklü bir tepkidir) Neobudizm’in üyelerinin çoğu dokunulmazların eski üyelerindendir

Hindistan’da Müslümanlık


Hıristiyan ve Müslüman Hintlilerde de, örneğin Hindistan’ın güneybatısında yer alan Kerala’da, kast sistemi bilinci hâkimdir Hindu kast sisteminden etkilenmişlerdir


Müslüman kastlar Hintli Müslümanlarda dört ana kast şu şekilde oluşmaktadır:


Şeyhler

Hükümdarlar

Beg’ler

Halifeler

Sri Lanka


Sri Lanka’da iki büyük etnik grup vardır Bu gruplar Tamil ve Sinhala gibi adlarla anılmaktadır Ne Budizm’de ne de Hinduizm’de kast sistemi dinen meşrudur Ancak kast sistemine karşı açık bir tepki yoktur Jataka’larda (Buda’nın hayatını anlatan kutsal yazılar) kast sisteminin eski ruhunu yansıtan ayrıntılı bölümler vardır

Bali


Bali’de tüm insanların doğuştan dört ana kasta ayrıldığını savunan Varna sistemi hâkimdir Buna rağmen Bali’de Hint kast sistemi farklıdır Brahmanlar, Satrya’lar, Wesya’lar ve Sudra’lar vardır İki kez doğumlu’lara Triwangsa denir Majapahit göç efsaneleri, sosyal statü bakımından önemli bir rol oynamaktadır Hindistanlı Jati’lerin bir ucunu da Dadya’lar oluşturur Dadya’lar, unvanları olan gruplardır Bu unvanlara sahip olanlar, Hindistan’dakinin aksine hiçbir meslekle ilgilenmezler Bir unvan grubunun statüsü, törenlerle bildirilir Bali’de Dokunulmazlar yoktur Birlikte hareket etme konuları, örneğin birlikte yemek yeme, oldukça azdır Bu durum sadece üst kastlar arasında gerçekleşmektedir