Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi

Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi


Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi veya Değişimi, 1923 yılında Lozan Antlaşması'na ek protokol uyarınca Türkiye'deki Rumların Yunanistan'a, Yunanistan'daki Müslümanların Türkiye'ye zorunlu göçü sürecine verilen addır Mübadelede 1,500,000 ila 2,200,000 Rum Yunanistan'a, 350,000 ila 500,000 Türk Türkiye'ye göçmüştür Türkiye'de sadece İstanbul kenti ile Gökçeada ve Bozcaada'da oturan Rumlar, Yunanistan'da ise sadece Batı Trakya'da oturan Türkler mübadeleden muaf tutulmuşlardır


Değişimin çok büyük bir bölümü 1923-1924 yıllarında gerçekleşmiş, ancak geriye kalan az sayıda sayıda olayda 1930 İnönü-Venizelos sözleşmesine dek zorunlu göç uygulamasına devam edilmiştir


Zorunlu göç gerek Türk gerek Yunan ekonomisinde yaklaşık 20 yıl süren ağır bir krize yol açmıştır

Mübadelenin Arka Planı


1912-1922 yılları arasındaki savaşlar nedeniyle Balkanlar’da, Ege Adalarında ve Anadolu’da büyük acılar yaşandı Balkan Savaşı sonrasında yüz binlerce Müslüman savaşta yenik düşen Osmanlı ordusunun peşi sıra korku ve panik içinde doğdukları toprakları terk ederek Anadolu ‘ya sığındı Benzer trajedi, 1922 yılında Kurtuluş Savaşında yenik düşen Yunan ordusuyla beraber Anadolu’yu terk eden Ortodoks Rumların başına geldi Bir ay gibi kısa bir süre içinde yüz binlerce Ortodoks Rum Yunanistan’a sığındı Bu durum Yunanistan’da büyük sıkıntılara ve kaosa yol açtı Yunanistan’ın nüfusu bir anda dörtte bir oranında arttı


Lozan Barış Konferansı toplandığında öncelikle sığınmacılar ve esirler konusu ele alındı İngiltere temsilcisi Lord Curzon’un teklifi ve Milletler Cemiyeti görevlisi Nansen’in raporu doğrultusunda; Yunanistan’da yerleşik Müslümanlarla Türkiye’de yerleşik Ortodoks Rumların zorunlu göçünü öngören Mübadele Sözleşmesi imzalandı Bu sözleşme uyarınca; İstanbul’daki Ortodoks Rumlar ile Batı Trakya’daki Müslümanlar hariç Yunanistan’da yerleşik bütün Müslümanlar Türkiye’ye, Türkiye’de yerleşik bütün Ortodoks Rumlar Yunanistan’a gönderildi Mübadele sözleşmesinin kapsamına 18 Ekim 1912 tarihinden sonra yurtlarını terk etmiş olanlar da alınarak mülteciler sorununa bir çözüm bulunmuş oldu


Nüfus Mübadelesi Anadolu'daki 2200000 Rum'un (ki buna özellikle Mersin , yöresindeki, Hristiyan olan ve Türkçe konuşan halk da dahildir), Yunanistan'a, Yunanistan'daki 500000 Türk'ün (ki buna özellikle Girit'teki bir kısım Yunanca bazlı ve Türkçe kelimelerin yoğun olduğu bir diyalekt konuşan Müslümanlar dahil) Türkiye'ye gelmesi ile sonuçlanmştır


Batı Trakya Türkleri ve İstanbul Rumları nüfus mübadelesinden muaf tutulmuş, Lozan ile Türkiye'ye verilen Bozcaada (Tenedos) ve Gökçeada (İmroz) adalarının yoğunlukla Rum olan halkları da mübadele kapsamı dışında kalmıştır Bugün Yunanistan'da Batı Trakya Türkleri'nin nüfusu 150000 olarak tahmin edilmektedir ve Oniki Ada Türkleri'nin nüfusu 5000 olarak tahmin edilmektir Türkiye'deki Rum nüfus ise bugün 2000 kişiye düşmüştür Günümüzde ise en büyük Rum-Ortodoks nüfusu sırasıyla İstanbul, Gökçeada ve Bozcaada'da yaşamaktadırlar


Mübadil olan Müslüman Türkler ve Hıristiyan Rumlar büyük zorluklarla yeni yurtlarına gelmiş ve evlerine yerleşmişlerdir Cami avlularında, barakalarda ve sokak ortasında kalan bu insanlardan yeni yurtlarına ulaşanların sayısı, yola çıkanların sayısından az olmuştur Yurda ulaşan mübadillere devlet tarafından yurdun Ege, Marmara, Karadeniz, Akdeniz ve İç Anadolu bölgelerinde verimli araziler ve bunları işleyecek araç-gereç ve malzeme verilmiştir


Tarihteki ilk zorunlu göçü içeren bu sözleşme ile iki milyon civarında insan yurtlarından kopartılarak, yeni yerleşim bölgelerinde yaşamaya mecbur edildi Tarihimizdeki bu kitlesel ve zorunlu göçe kısaca mübadele, bu insanlara da mübadil deniyor

Ünlü 1923 Mübadilleri

1 Kuşak Mübadiller


* Necati Cumalı: Cuma Beylerinden-Kaylardan (yeni adı Florina) Türkiyeye (Urla)

* Dido Sotiriyu: Aydın'dan Yunanistan'a

* Sedat Alp: Karaferye'den (yeni adı Veroia)

* Mazlum Kayalar

2 Kuşak Mübadiller


* Cüneyt Ülsever

* Lütfullah Kayalar

* Sefer Güvenç

* Sadri Soylu

* Kahraman Şenlik

3 Kuşak Mübadiller


* Kenan Yaşar

* Esat Halil Ergelen

* Ahmet Şefik Şenlik