Etik |
07-22-2012 | #1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
EtikPek çok kişi etik hakkında kötü bir kanıya sahiptir Gerçi bu insanlar başkaları üzerine yargılar verdikleri ya da kendilerine haksızlık edildiğine inandıklarında etik kavramlara ve ilkelere başvurduklarını kabul ederler, ama bunu yaparken ?iyi? ve ?kötü? kavramlarının ötesine geçmek ve böylece kendi özel ilgilerine ait bir şey olarak gördükleri bu ?iyi? ve ?kötü?yü bir yana bırakabilmek isterler Ne var ki, bizzat bu örnekte de görüldüğü gibi, hiç kimse etik?ten kopamaz Çünkü ister sanayici ya da işletmeci, ister ev kadını ya da hemşire, ister avukat ya da öğretmen, ister devlet adamı ya da işçi olsun, bunların hepsi kendileri dışındaki kişilerin ve aile, işyeri, fabrika, kurum devlet ve hatta giderek insanlık gibi küçükten büyüğe tüm insani toplulukların felaket ya da esenliğini ilgilendiren sorumlu bir görev yüklenmişlerdir ve verecekleri kararlar, bu esenlik ve felaketle ilgilidir Örneğin yanlış karar verdiklerinde onlardan ?adil? olmaları talep edilir Gerçekten de, uygulamaya bakıldığında, her türlü insani karar, başkalarını da ilgilendirdiği sürece, bu iki olanaklı sonuçtan (esenlik ya da felaket) biriyle ilgilidir Yolumuza çıkan tüm insanları öldürmek suretiyle onları bertaraf edebilir miyiz, ya da başkalarına yönelmiş ve başkalarını da gözeten bir ilgi içinde güdülerimizi teskin edip, özel ilgilerimizi gözetmeyen bir eylem tarzı geliştirebilir miyiz? Biz III Richard?a ?kötü? diyoruz, çünkü o önüne çıkan herkesi öldürürdü Ama yaşamını, Avrupa?nın bu konuda ki suçluluğunu gidermek istercesine Afrikalılara adayan Albert Schweitzer?i ?iyi? olarak adlandırırız Ama ?iyi? ve ?kötü"de nedir ki? Bizim ?iyi? ve ?kötü? hakkındaki bilgimiz neye dayanır? III Richard kötüdür? ya da ?Albert Schweitzer iyidir? dediğimizde, bu yargılarımı olgulara mı dayanmaktadır, yoksa sadece bizim sübjektif duygusal tepkilerimizi dile getiren tümcelerden mi ibarettirler? ?İyi? ve ?kötü?nün değerler olduğu söylenir; ama ?değer? denilen şey de nedir? Değerlerin objektif bir geçerliliği var mıdır? Yoksa bu ?değer? denilen şeyler sadece sübjektif ölçütler olmasınlar? Değerlerin bir düzeni ve bu düzene dayalı olarak insan toplumunun yaşama biçimini şekillendiren kurallar ya da yasalar var mıdır? |
|