Kretase Dönemi...

Kretase Dönemi, Mezozoik Zaman'ın üç alt bölümünden sonuncusudur Günümüzden 142 milyon yıl önce başlayıp 65 milyon yıl önce sona erdiği kabul edilir

Kretase, Tebeşir Dönemi olarak da bilinir Bu döneme tarihlenen kayaçlarda bolca tebeşir bulunması, döneme bu adın verilmesine neden olmuştur Tebeşir, ölü planktonların deniz tabanına çökmesi sonucunda su basıncının etkisiyle oluşmaktadır

Yeryüzü ve İklim

Kıtaların parçalanma ve kayma süreci dönem boyunca devam eder Antarktika ve Avustralya dönem sonunda birbirinden koparlar Hindistan ve Madagaskar, kuzey doğu yönünde ilerlemeye devam etmektedir İtalya ve Yunanistan, Tetis içinde tek bir kütle olarak Avrupa kıtasına yaklaşmaktadır Avrasya halen bir bütün halindedir Ayrılmış olan Kuzey Amerika dönem sonlarında Batı Avrupa’yla çarpışır Hindi-Çini ise Avrasya kıtasına sokulmaktadır Dönemin sonlarına doğru Güney Amerika da Afrika’dan ayrılır

Kretase’de de Jura’da olduğu gibi ılıman ve yağışlı bir iklim gezegene hakimdir Mevsimsel farklılıklar belirgin değildir Karaların hemen hemen aynı seviyede olması, yükseltilerin olmaması bunda etkindir Kutuplarda buzullar yoktur ve deniz seviyeleri yüksektir

Deniz Yaşamı

Ilıman bir iklim, mevsim farklılıklarının belirgin olmaması, karalarda yağışların fazla olmasıyla denizlere taşınan minerallerin bolluğu, sığ denizlerin yaygınlığı, denizlerde özellikle planktonik yaşamın büyük ölçüde yaygınlaşmasına yol açmıştır Planktonlarla beslenen deniz canlıları açısından son derece uygun olan bu ortamda, sığ ve ılıman denizlerde resifler hızla yayılmıştır

Resiflerin yaygınlaşması pek çok canlı türünün de gelişmesine geniş bir ortam oluşturmuştur Bugün bilinen türleriyle midyeler, istiridyeler, deniz kestanesi gibi türlerin yanı sıra, ahtapot, yengeç, ıstakoz gibi gelişmiş kabuklular da yaygınlaşmıştır

Orta ve derin sularda kıkırdaklı dev yırtıcılar varlık gösterirken sığ sularda su ortamına uyum sağlamış olan sürüngen türleri yaygınlaşmıştır Her iki grup da Kretase boyunca giderek daha iri cüsseli olma eğilimi göstermişlerdir

Kara Yaşamı

Bir önceki dönem olan Jura döneminin baskın florası, Kretase’nin sonlarına kadar baskın olmaya devam etmiştir Kretase’nin başlarında ortaya çıkmaya başlayan ve sonlarına doğru baskın bitki türü olan çiçekli bitkiler, bu dönemin evrimsel çizgisine damgasını vuran belirtin bir evrimsel aşamadır Başlarda ekvator kuşağında, yağışların azalmasıyla ormanların aleyhine yaygınlaşan otsu bitkiler arasında ve giderek daha kuzey enlemlerde orman tabanında, otsu bitkiler olarak ortaya çıkan çiçekli bitkiler, Kretase’nin sonlarına doğru kozalaklı orman alanlarında da hızla yayıldılar Meşe türleri, akçaağaç, manolya, ceviz, huş ve dişbudak ağaçları, çiçekli odunsu bitkilerin bugüne ulaşan biçimleridir

Günümüzdeki floranın yüzde doksan, doksan beşinin çiçekli bitkilerden oluşmasına kadar gelişen açılım, Kretase’de ortaya çıkmış ve izleyen dönemlerde başarılı bir biçimde yaygınlaşmıştır Çiçekli bitkilerin bu avantajı, üreme ve yayılma olanakları açısından böcekler gibi canlı türlerinden de yararlanmış olmalarına bağlı olmuştur

Jura döneminden gelen Dinozorların yanı sıra yeni türler de bu dönemde ortaya çıkmıştır Kretase Dönemi, Dinozorların altın çağı olmuştur dinozorlar yok olunca insan oğlu çıkmıştır

Kitlesel Yok Oluş

Kretase’nin sonunda bir göktaşının gezegene çarpmasıyla tüm yaşam türlerinin % 70-80 i yok olmuştur Bu yok oluştan en fazla etkilenenler genel olarak sürüngenler ve özel olarak da Dinozorlardır Tüm Dinozor türleri ortadan kalkmıştır

Kretase Dönemin sonunu ve –eski yıllarda Tersiyer Dönem olarak tanımlanan- bir sonraki dönemi başlatan bu olaya, “Kretase / Tersiyer Yok Oluşu”nun kısaltılmış ifadesi olarak “K/T Olayı” denile gelmiştir