Sultan Dağları...

Sultan Dağları, Türkiye'de Akdeniz bölgesinin Göller Yöresi'nde bulunan batı Toros Dağları'nın uzantısı olan yaklaşık olarak 100 kilometre uzunluğunda genç sıradağlardır

İsim kökeni

1116 yılında Bizanslılarla Selçuklular arasında oluşan Bolybotum (Bolvadin) Savaşı'nda, Büyük Selçuklu Devleti Sultanı Müizzeddin Melikşah ordusunu güneydeki dağın yamacına, Emir Mengücek ise ordusunu kuzeydeki dağın yamacına yerleştirmiş, işte bu durum üzerine sultanın çekildiği dağa Sultan dağı, Emir Mengücek'in çekildiği dağa da Emir dağı adı verilmiştir Anadolu Selçuklu Sultanı I Rükneddin Mesud bu mücadelelerden sonra zamanını bu yerlerin iskânına ayırmıştır (1147-1157)

Coğrafya

Konumu

İç Anadolu bölgesi ile Göller Bölgesi arasında doğal sınır oluşturur Sultan Dağları'nın doğusunda Eber ve Akşehir gölleri, batısında Beyşehir Gölü vardır Doğu etekleri dik biçimde iner Batı bölümünde bulunan çukur alanlara daha yumuşak biçimde iner

Doğu eteklerinde Afyon ilinin Çay ve Sultandağı ilçeleri, Konya'nın Akşehir ilçesi bulunur Ayrıca eteklerindeki topraklar Mevyeçiliğe elveriş olup, meyve bahçeleriyle kaplıdır Dünyaca ünlü Napolyon Kirazı olarak da bilinen kiraz ve diğer yerli kiraz çeşitleri burada yetişir

En yüksek noktaları, Hacıbaba Tepesi ile en kuzeyde olan Topraktepe’dir Uzunluğu yaklaşık olarak 100 km’dir Güneydoğuya doğru yüksekliği azalır Bu alçalmada Konya-Beyşehir kara yolu geçer En güneyinde Erenler Dağı ile Alacadağ volkanik dağları vardır

2610 metre rakımlı Gelincikana Tepesi, 2519 metre rakımlı Toprak Tepe ve 2063 metre rakımlı Kırkkaya Tepe yörenin en yüksek noktalarını oluşturmaktadır

Oluşumu

Geniş bir ova görünümünde olan zemini III (Neojen) ve IV (Kuvaterner) zamanların alüvyon topraklarından oluşmuştur

Kambriyen dönem ve Karbonifer dönemlerinde düşük kayalardan oluşmuştur[5] Kambriyen Dönem boyunca kıtaları kuzeye doğru ilerleyişiyle –bugünün kıtalarının genel görünümü, Kambriyen Dönemin sonlarına doğru şekillenmiştir Sultan Dağları'nın batı eteği Beyşehir gölü'nün başlangıç sahasıdır

Bitki örtüsü


Sultan Dağlarından bir başka görünüm


Tüylü meşe


Katran ardıcı


Sultan Dağları’nın bitki örtüsü

Sultan Dağları’nın doğal bitki örtüsü çalılardan yani Maki'lerdir Akdeniz ve iç Ege ikliminin kurak koşullarına yani ortamdaki yetersiz sudan olabildiğince yararlanmaya uyarlanmış derin köklü, ufak ve sert yapraklı, hatta dikenli ağaçlık ve çalılardır Bu ufak yaprakların yüzeyi genellikle su kaybını önlemek için mumsu ya da reçineli bir katmanla kaplanmıştır Maki bitki örtüsü, eskiden ormanlık olan alanların yangın ya da insanlar tarafından yok edilmesi sonucunda oluşmuştur Bazı kuytu köşelerinde seyrek ormanlık alanlar vardır

Ağaç Örtüsü

Yurdumuzda doğal olarak yetişen onsekiz meşe türünden dokuz’u Quercus brantii Lindley (Kara meşe), Q cerris L var cerris (Türk meşesi), Q coccifera L (Kermes meşesi), Q infectoria Oliv subsp boissieri (Reuter) O Schwarz (Mazı meşesi), Q ithaburensis Decne subsp macrolepis (Kotschy) Hedge et Yalt (Palamut meşesi), Q pubescens Willd (Tüylü meşe), Q robur L subsp robur (Saplı meşe), Q trojana P B Webb (Kazdağı meşesi), endemik Quercus vulcanica (Boiss et Heldr ex) Kotschy (Kasnak meşesi), sekiz ardıç türünden dört’ü Juniperus communis L subsp alpina (Sm) Celak (Bodur ardıç), J excelsa Bieb (Boylu ardıç), J foetidissima Willd (Kokar ardıç) ve J oxycedrus L subsp oxycedrus (Katran ardıcı), beş çam türünden üç’ü Pinus brutia Ten(Kızıl çam), P nigra Arn subsp pallasiana (Lamb) Holmboe (Kara çam), P sylvestris L (Sarı çam), Cedrus libani A Rich (Toros sediri) ve Castanea sativa Miller (Anadolu kestanesi veya Ekin şabalıdı) yayılış göstermektedir Ardıç türlerinden Juniperus excelsa Bieb (Rum ardıçı veya Anadolu ardıçı)'nın Sultan dağlarında 1600 yıllık anıt ağaç özelliğinde olanlarına da rastlanmaktadır

Çalı Örtüsü

Çalı örtüsünü oluşturan başlıca türler; Cistus laurifolius L(Laden), Corylus avellana Lvar avellana (Çalı fındığı), Corylus colurna L (Kaya fındığı) kuzey yamaçlarında büyük topluluklar halinde, Quercus coccifera L (Kermes meşesi), Quercus infectoria Oliv subspboissieri (Reuter) OSchwarz (Mazı meşesi), Populus tremula L (Titrek kavak) ve Hypericum heterophyllum Vent (Binbirdelikotu)'dur Bu örtüyü oluşturan türlerden Cistus laurifolius L Defne yapraklı laden özellikle Pinus nigra Arnsubsppallasiana (Lamb) Holmboe Anadolu Karaçamı'nın tahrip edildiği Sultan dağlarında yayılış göstermekte ve çalıları oluşturan türler arasında en fazla alanı kaplamaktadır Diğer fındık türü olan Corylus colurna L (Ağaç fındığı) ise yine aynı tepelerin kayalık alanlarında Taxus baccata L (Yaygın porsuk) ile karışık halde seyrek topluluklar oluşturmaktadır
Alçak tundra bitkileri

Bodur ardıç (Juniperus communis L subspalpina (Sm) Celak, Keçigeveni (Astragalus angustifolius Lam subsp angustifolius ve Geven (Astragalus microcephalus Willd) Sultandağları'nda topluluk oluşturan başlıca türlerdir

Dağ yamaçlarında bolca İlirya pamukdevedikeni (Onopordum illyricum) ve Devedikeni gibi dikenli otsu bitkiler görülür

Akarsular

Sultan Dağlarından, Sulu Dere, Kiraz Dere, Sarıpınar Dere, Değirmen Dere, Hacet Dere, Elbiz Dere, Dort Deresi, Çay Deresi, Eber Deresi, Deresinek Deresi, Kırca Deresi, Elmas Deresi, Yalvaç Beli, Akşehir ve Engilli gibi dereler doğar

Sultandağı Fayı

Toros kuşağını iç Toros kuşağından ayırır Kuzeybatı - Güneydoğu doğrultusunda yaklaşık 100 km 'lik bir uzanıma sahiptir Fakat inceleme alanının Güneybatı kesiminde 8-10 km 'lik bir kısmı izlenmektedir Batıda Afyonkarahisar’a doğru batı ve güneybatıya doğru bir dönüş yapmaktadır Sultandağı Fayı uzun süre aktivitesini korumuş bir itki fayı özelliğinde olup, Sultan dağlarının Kuzey, Kuzeydoğu'ya bugünkü konumunu kazanmasını ve bu dağların yükselmesini sağlamıştır

Sultandağları’ndaki Miyosen(Miocene) oluşuklarını dahi etkilemiş, onların üzerine Sultandağları kayaçlarının itilmelerini sağlamıştır Sultan Dağları’nın kuzeydoğuya bakan yamacı ile ovanın birleştiği hat, bir fay hattına karşılık olmaktadır Bu fay hattı Sultan Dağları ile Afyon Ovası’nın oluşumunda etken bir rol oynamıştır

3 Şubat 2002 tarihinde oluşan Sultandağı Depreminden, Sultan dağlarının kuzeyinde alüvyonlu fanlar üzerinde konumlanan Çay, Yakasinek, Sultandağı etkilenen yerleşim yerleridir

Ekonomi

Turizm

Dort Deresi Asmalı mevkiindeki orman sahasında Geyik Üretim Merkezi bulunmaktadır Bu geyik üretim merkezinde geyikler koruma altındadır Buzluk Mağarası, Dort Deresi ve manastır başlıca gezip görülecek yerlerdir

Yaylalar

Fındık ormanlarıyla kaplı Balaban, Dumra, Küçük ve Büyük Kirazlı Yaylaları ise yayla turizmine elverişlidir

Mağaralar

Buzluk Mağarası Sultandağı ilçesine bağlı Dereçine Kasabası'nın güneyinde Sultan Dağları'nın 2519 metre ile en yüksek yeri olan kuzeybatı zirvelerinde yer alan tabiat harikasıdır, yüzyıllardan beri sadece yaz sıcağında, buz üretir Halk arasında "Buzluk Mağarası" olarak bilinen mağara ile ilgili bir de rivayet vardır

Sultan Dağları'nın güney eteklerinde ise, Nazilli Deresi'nin yukarı bölümünde Yalvaç İlçesi’nin yaklaşık 15 km kuzeydoğusunda Ayı İni Mağarası yer alır Mağara 407 m uzunlukta, yatay olarak gelişmiş, kaynak konumlu fosil bir mağaradır Ayı ini, hem doğal çevrenin güzelliği, hem de mağarada bulunan ilginç damlataşlar ve sarnıçlar nedeniyle turizm amaçlı kullanıma son derece elverişlidir


Sultan Dağlarının doğu yamaçları


Gelincik tepesi