'Bir damla kan' bebeği kurtarır

'Bir damla kan' bebeği kurtarır

Sağlık Bakanlığı, çocukların yaşam kalitesini artırmak için başlattığı programlarla zekâ geriliğine yol açan ve zeka seviyesini düşüren hastalıklara erken teşhis koyuyor




Türkiye'de her yıl 1,5 milyon bebek doğuyor Ancak bir yaşını göremeyen bebeklerin oranı hâlâ yüksek Her bin bebekten 29'u ilk bir yılda kaybediliyor Buna, yenidoğan bebeklerin yüzde 30'una ulaşılamaması sonucu, aşı ve gereken testlerinin yapılamaması neden oluyor Doğumların yüzde 20'sinin hâlâ evde yapılması da bir başka etken
Sağlık Bakanlığı, çocukların yaşama sağlıklı adım atmalarını sağlamak için, 10 yıldır, ishal ve zatürreenin önlenmesi, bağışıklama programı, anne sütünün desteklenmesi gibi programlar yürütüyor Bu çalışmalar sayesinde, 5 yaş altı çocuklarda 2 sırada yer alan ishale bağlı ölümler, 7 sıraya indi Ancak şimdi bir yaş grubunda, yenidoğan ölümleri birinci sırada geliyor
Sadece ölümleri önlemek için değil, çocukların yaşam kalitesini artırıcı programlar da başlatan Sağlık Bakanlığı, özellikle fenilketonürinin (ileri derecede zeka geriliğine yol açan kalıtsal hastalık) erken teşhisle önlenebilmesi, yine zeka seviyesini ve başarıyı düşüren hipotiroidin teşhis ve tedavisi ile demir, iyot yetersizliği ve D vitamini takviyesine önem veriyor
Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması (AÇSAP) Genel Müdürlüğü Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanı Dr Dilek Haznedaroğlu, sorularımızı yanıtladı:

Her yıl doğan 1,5 milyon bebeğin ne kadarı birinci yaşına ulaşabiliyor?
Her doğan bin bebeğimizden 29'unu, birinci doğum gününü kutlamadan kaybediyoruz Bu oran 5 yıl önce binde 427'ydi Güzel bir düşüş var ama daha da hızlandırmamız gerekiyor Binde 20'lerin altına inmemiz için, yenidoğan ölümlerini azaltılması gerekiyor

Bu çocukların ne kadarına ulaşılabiliyor?
Yaklaşık yüzde 70'ini izleyebiliyoruz

Bebek doğduktan sonra ne kadar süreyle izlenmeli?
Evde de olsa, doğumların sağlık personeliyle yapılmasını istiyoruz Bebeğin 15 gün ve birinci ayda izlenmesi gerekiyor Bundan sonra aşı zamanlarında 2, 3 ve 4 aylarda bir kez daha görülmeli 6 ve 9 aylarda da tekrar görülüyor Daha sonra izleme sıklığını azaltıyoruz Esas olarak 0 - 6 yaş grubunda izlenmesi gerekiyor

İlk etapta yapılması gereken testler neler?
Fenilketonüri hastalığı için, doğumdan sonra kan alınmasını istiyoruz Doğum sağlık kuruluşunda olursa ilk 24 saatten sonra kan alınıyor Fenilketonüri fenilanin denilen bir enzim eksikliğine bağlı görülen bir hastalık Bu enzimin vücuttaki mekanizmanın başlayabilmesi için, beslenmenin başlaması lazım Bu yüzden ilk yarım saat içinde mutlaka bebek emmeli, süt gelmese bile annenin memesine verilmeli İlk 6 ay sadece anne sütü su bile verilmeden beslenmeli 6 ay sonra evde hazırlanacak uygun ek besinle çocuk 2 yaşına kadar emzirilmeli

Fenilketonürinin nedeni nedir?
Ülkemizde çok yaygın olan akraba evlilikleri, gizli kalan bu hastalığı ortaya çıkarıyor

Zekâ testi
Görülme sıklığı nedir?
2 bin 500-4000 doğumda bir ortaya çıkar Her yıl 300 bebeğin fenilketonürili doğması beklenir Bu sayı düşük görülebilir, ama Türkiye'deki tedavi edilebilir zeka geriliklerinin en önemli nedeni Üstelik tanısı çok kolay Topuktan bir damla kan alıyorsunuz Bu test ücretsiz Eğer hastane bu testi atlarsa anneler mutlaka talep etmeli, "Benim çocuğumdan topuktan kan almalısınız" diye Halk arasında bu test 'zeka testi' diye biliniyor

Tanı konulduktan sonra nasıl bir yol izlenir?
Tanı konulduğunda hastaneler tarafından hemen çocuğa ulaşılıp tedaviye başlanıyor Başlıca tedavi, diyet tedavisi Bebeğin fenilanin içermeyen mamalarla beslenmesi gerekiyor Ayrıca destkeleyici ilaçlar da veriliyor

Fenilketonüri dışında yenidoğanlarda alınabilecek tedbirler neler?
Hipotiroidi, 2 bin 500-3 bin doğumda bir görülen bir sorun 2 yıldır altyapı çalışmalarına başladık Bebeklerden 2 damla kan alınacak artık Ayrıca kemik sağlığının gelişimi için çok önemli olan D vitamini için de yeni yılda bir proje başlatıyoruz Bacaklardaki eğrilikler, kafada aşırı büyümeler, raşitizm gibi gelişme bozukluklarına yol açan D vitamini yetersizliklerine bağlı sorunları önlemek için, D vitamini dağıtılacak
Demir eksikliğine bağlı anemi ülkemizde çok fazla görülüyor İyot eksikliği zor farkediliyor ama okul başarısında ciddi düşüklüğe neden oluyor Bu iki sorun, çocuğun öğrenim ve bilişsel yeteneklerinin gelişimini engelliyor Bunlar ancak erken dönemde tedbir alarak önlenebilir