Noel - Noel ve Yılbaşı

Noel - Noel ve Yılbaşı
Noel, her yıl 25 Aralık tarihinde İsa'nın doğumunun kutlanıldığı Hristiyan bayramı Ayrıca Doğuş Bayramı, Kutsal Doğuş veya Milât Yortusu olarak da bilinir


Noel, her yıl dünyadaki Hristiyanların çoğunluğu tarafından 25 Aralık'ta kutlanır Kutlamalar 24 Aralık'ta Noel arifesiyle başlar ve bazı ülkelerde 26 Aralık akşamına kadar devam eder Ermeni Kilisesi gibi bazı Doğu Ortodoks Kiliseleri, Jülyen takviminde 25 Aralık'a denk gelen 7 Ocak'ı Noel olarak kutlarlar Hristiyanların çoğunlukta olduğu ülkelerde pratik olarak Noel tatili yılbaşı tatiliyle birleştirilir


Bazı Ortodoks kiliselerinin Noel'i Jülyen takvimine göre kutlamasının nedeni, şu an kullanılan Gregoryen takviminin Katolik bir din görevlisi olan Papa XIII Gregory tarafından düzenlettirilmiş olmasıdır Noel'i şu anda 7 Ocak'ta kutlayan Ortodoks kiliseleri 2100 yılından itibaren 8 Ocak'ta kutlamaya başlayacaklardır


Noel'in tarihçesi


İsa'dan önce

Noel kutlamalarının saf dini inanca sonradan katılan bir bidat olduğu iddia edilir[10] Bu iddialara göre Antik çağlardan beri kutlanagelen Pagan kış festivalleri ile Roma'da yayılmış Mitraizm'in kış festivalleri olan Yule ve Saturnalia’daki uygulamalar Noel'in kökenini teşkil etmektedir[kaynak belirtilmeli] Roma İmparatorluğu'nda ise 25 Aralık, güneş tanrısının doğum günü olarak kabul ediliyordu Roma halkı Hristiyanlık'tan önce büyük oranda putperestdi

İsa'dan sonra: Doğu Roma ve Bizans Dönemi

Hristiyanlara 300 yıl kadar süren baskıların ardından Roma İmparatoru Büyük Konstantin, MS 313 yılında Hristiyanlığı kabul etti ve Roma'da Hristiyanlığa ve diğer dinlerle birlikte resmen izin verdi Zamanla Hristiyanlık Roma İmparatorluğu'nda en yaygın din haline geldi
I Constantinus'un diğer pagan gelenekleri gibi (kutsal pazar günü, İsis modeli Meryem Ana vb) güneş gününü de toplumda barışı korumak ve karma bir din oluşturmak adına Hristiyanlığa adapte ettirdiği ve İsa'nın doğum günü olarak kabul ettirdiği iddia edilir
Bazı kaynaklar İsa’nın doğum günü olarak 25 Aralık'ın seçilmesinin, 3 yüzyıl başlarında İsa’nın ölüm tarihinin 25 Mart olarak tahmin edilmesiyle bağlantılı olduğunu rivayet etmektedirler Aralarında Ermeniler'in de olduğu Doğu Hristiyanları ise 7 Ocak tarihini üçüncü yüzyıldan itibaren Noel olarak kutlamaya başlamıştır


Roma İmparatorluğu'nda İsa'ın doğumu anısına kutlanan bayramlarla ilgili en eski tarih olarak, 325 ve 336 tarihleri söz konusu edilmektedir Buna göre Noel bayramı İmparator Büyük Konstantin'in saltanatının sonundan itibaren kutlanmaya başlanmıştır Bu İznik'te yapılan Birinci Konsül (325) tarihi ile örtüşmektedir MS 354 yılında Papa Liberius, 24 Aralık'ı 25 Aralık'a bağlayan geceyi İsa'nın doğum günü yıldönümü olarak ilan etmiştir


Noel ağacı

Noel şenlikleri sırasında ışık ve süslerle donatılan çam ağacına Noel ağacı denir Günümüzde Noel ağacının Pagan geleneklerinden gelen bir ritüel olduğu bilinmektedir Yaprak dökmeyen ağaçları ve çelenkleri ölümsüz yaşamın simgesi olarak kullanmak, eski Mısırlıların, Çinlilerin ve Yahudilerin ortak bir geleneği idi Avrupalı putperestler arasında yaygın olan ağaca tapınma, Hristiyanlığı benimsemelerinden sonra, İskandinavyalıların şeytanı korkutup kaçırmak ve Noel zamanında kuşlar için bir ağaç hazırlamak üzere ev ve ambarlarını yılbaşında ağaçlarla donatma geleneği biçiminde sürdü Almanya'da da kış ortasına rastlayan tatillerde evin girişine ya da içine bir Yule (yeni yıl) ağacı konuyordu
Günümüzdeki Noel ağacının Almanya'nın batısından kaynaklandığı düşünülmektedir Ortaçağda Adem ve Havva'yı canlandıran bir oyunun ana dekoru, cennet bahçesini temsil eden ve üzerinde elmaların bulunduğu bir çam ağacıydı Adem ve Havva yortusunda (24 Aralık) Almanlar evlerine böyle bir cennet ağacı dikerler, üzerine Komünyon'daki kutsanmış ekmeği simgeleyen ince, hamursuz ekmek parçaları asarlardı; bunların yerini daha sonra değişik biçimlerdeki çörekler aldı Ayrıca bazı yerlerde İsa'yı simgeleyen mumlar eklendi Noel mevsiminde ağaçla aynı odada Noel piramidi de bulunurdu 16 yüzyılda Noel piramidi ve cennet ağacı birleşerek Noel ağacını oluşturdu


İngiltere'ye 19 yüzyıl başlarında ulaşan Noel ağacı, Kraliçe Victoria'nın eşi Alman Prens Albert'in desteği ile bu yüzyılın ortalarında yaygınlaştı O dönemde Noel ağaçları, dallarına kurdela ve kâğıt zincirlerle asılmış mum, şekerleme ve keklerle süsleniyordu Göçmen Almanların Kuzey Amerika'ya 17 yüzyılda ***ürdükleri Noel ağacı, 19 yüzyılda moda oldu Gelenek Avusturya, İsviçre, Polonya ve Hollanda'da da yaygındı Japonya ve Çin'e 19 ve 20 yüzyılda Amerikalı misyonerlerin tanıttığı Noel ağaçları ince işlenmiş kâğıt süslerle donatılımaya başlandı

Noel Baba





Noel Baba, Noel gecesi çocuklara hediye bıraktığına inanılan efsanevi kişidir Kökeni, Antalya'nın Kale (Myra) ilçesinde 4 yy'da yaşamış yaşamış bir 4 yüzyıl Hristiyan azizi olan Piskopos Nikola'ya dayanır


Noel Baba, efsaneye göre Kuzey Kutbu'nda eşi ile birlikte yaşar Elfleri ile birlikte çocuklar için oyuncaklar yapar Çocuklar kendisine mektupla Noel için hangi hediyeyi istediklerini bildirirler Noel Baba da ren geyiklerinin çektiği uçan kızağını hediyelerle doldurur ve evlere bacalardan girerek herkesin hediyesini dağıtır Bu arada çocuklar tarafından kendisi ve geyikleri için bırakılan süt, kurabiye, havuç gibi yiyecek ve içecekleri tüketirler


Noel Baba günümüzde kır saçlı, uzun kır sakallı, sevimli, koca göbekli, tonton birisi olarak resmedilir Beyaz tüyleri olan kırmızı bir cüppe giymekte aynı görüntüde bir de kukuleta takmaktadır Evinin yeri ülkelerin geleneklerine göre değişiklik göstermektedir Kuzey Kutbu, Finlandiya'daki Korvatunturi, İsveç'teki Dalecarlia veya Grönland bunlardan bazılarıdır Bazı ülkelerde Noel Baba grottoları kurulur ve çocuklar Noel Baba kılığındaki oyuncuların dizlerine oturarak hediye olarak ne istediklerini söylerler