Kritisizm

**Şengül Şirin** · 04-29-2010

KRİTİSİZM

Deney ve akıl bilginin oluşumunu sağlar

Deneyle başlayan bilgi edinme süreci zihnimizdeki 12 kategoriye aklımız yardımıyla yerleştirilerek bilgi oluşur

)
Kritisizm insan zihninin güçlerine ve insanın neyi bilip bilemeyeceğine ilişkin bir araştırmadan meydana gelen felsefi yaklaşımdır

Bu yaklaşımın en önemli temsilcisi Alman filozofu İmmanuel Kant’tır

İmmanuel Kant (1724-1804):Kant felsefede rasyonalizm ve empirizm akımlarının bir sentezini yapmıştır

O’na göre bilgide,duyuların dış dünyayla ilgili deneylerin sağladığı içeriğe aklın sağladığı biçime ve forma gereksinim duyarız

Zihnin bilgideki temel ayırıcı faaliyetini deneyimden gelen ham ve işlenmemiş malzemeyi bir sentezden geçirmek ve bu malzemeyi birleştirip ona bir birlik kazandırmak olarak tanımlar

Kant’a göre bilgi deneyle başlar ama deneyle sona ermez, sadece deneyden oluşmaz

Deney bilginin ham maddesini sağlar

Ancak böyle olması, bilginin deneyden çıktığı anlamına gelmez

Çünkü bilgi için deneyle elde edilen hammaddenin bir biçime bir düzene sokulması gerekir

Bu biçimlendirme işi zihinde bulunan bir takım zihin formları(kalıpları) sayesinde olur, bu formlar ise deneyen gelmez apriori (ön bilgi) dir

O insan zihninde üç ayrı parça bulunduğunu söyler

Bunlar:
a-Duyarlık- Dış dünyadan duyular aracılığıyla gelen izlenimleri alır
b-İmgelem- izlenimleri birbirlerine bağlar
c-Anlayış- duyarlıktan gelen duyusal malzemeyi,aklın a priori (deneyden kazanılmamış ve deneyden bağımsız olan) kavram ve kategorileri içine yerleştirir

Böylece insan bilgi sürecinde aktif olarak duyular yoluyla gelen izlenimleri sınıflar,kalıplara yerleştirir ve yorumlar

Kant’a göre insan bilgisi sınırlıdır

İnsan zihni,nesneleri ve olayları gerçekte oldukları şekliyle bilemez

Nesneler zihnin imkanlarına,yapısına ve formlarına göre bilinebilir

Dolayısıyla bu durumda nesneleri gerçekte oldukları şekliyle( numen) değil de bize göründükleri şekliyle (fenomen) bilebiliriz

Bilgide aklın katkısı kadar, dış dünyadan gelen duyusal öğe de önem taşır

Bu duyusal öğe olmadığında akıl algılamadığı (Tanrı,ruh gibi) konularda çelişkiye ve yanlışa düşebilir
Felsefe Tarihi

04-29-2010	#1
Şengül Şirin	Kritisizm KRİTİSİZM Deney ve akıl bilginin oluşumunu sağlar Deneyle başlayan bilgi edinme süreci zihnimizdeki 12 kategoriye aklımız yardımıyla yerleştirilerek bilgi oluşur) Kritisizm insan zihninin güçlerine ve insanın neyi bilip bilemeyeceğine ilişkin bir araştırmadan meydana gelen felsefi yaklaşımdır Bu yaklaşımın en önemli temsilcisi Alman filozofu İmmanuel Kant’tır İmmanuel Kant (1724-1804):Kant felsefede rasyonalizm ve empirizm akımlarının bir sentezini yapmıştır O’na göre bilgide,duyuların dış dünyayla ilgili deneylerin sağladığı içeriğe aklın sağladığı biçime ve forma gereksinim duyarız Zihnin bilgideki temel ayırıcı faaliyetini deneyimden gelen ham ve işlenmemiş malzemeyi bir sentezden geçirmek ve bu malzemeyi birleştirip ona bir birlik kazandırmak olarak tanımlar Kant’a göre bilgi deneyle başlar ama deneyle sona ermez, sadece deneyden oluşmaz Deney bilginin ham maddesini sağlar Ancak böyle olması, bilginin deneyden çıktığı anlamına gelmez Çünkü bilgi için deneyle elde edilen hammaddenin bir biçime bir düzene sokulması gerekir Bu biçimlendirme işi zihinde bulunan bir takım zihin formları(kalıpları) sayesinde olur, bu formlar ise deneyen gelmez apriori (ön bilgi) dir O insan zihninde üç ayrı parça bulunduğunu söyler Bunlar: a-Duyarlık- Dış dünyadan duyular aracılığıyla gelen izlenimleri alır b-İmgelem- izlenimleri birbirlerine bağlar c-Anlayış- duyarlıktan gelen duyusal malzemeyi,aklın a priori (deneyden kazanılmamış ve deneyden bağımsız olan) kavram ve kategorileri içine yerleştirir Böylece insan bilgi sürecinde aktif olarak duyular yoluyla gelen izlenimleri sınıflar,kalıplara yerleştirir ve yorumlar Kant’a göre insan bilgisi sınırlıdırİnsan zihni,nesneleri ve olayları gerçekte oldukları şekliyle bilemez Nesneler zihnin imkanlarına,yapısına ve formlarına göre bilinebilir Dolayısıyla bu durumda nesneleri gerçekte oldukları şekliyle( numen) değil de bize göründükleri şekliyle (fenomen) bilebiliriz Bilgide aklın katkısı kadar, dış dünyadan gelen duyusal öğe de önem taşırBu duyusal öğe olmadığında akıl algılamadığı (Tanrı,ruh gibi) konularda çelişkiye ve yanlışa düşebilir Felsefe Tarihi __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır