Bilim Çağ Atladı..

**Şengül Şirin** · 04-15-2009

Bilim çağ atladı

Clinton ve Blair’in resmen açıkladığı ‘insanın genetik haritası’ sayesinde ölümcül hastalıklar oluşmadan çözülecek, kişiye özel ilaç ve tedavi gelişecek, insan ömrü belki de yüzlerce yılla ölçülecek

ZAFER ARAPKİRLİ / Londra

Tarihin en önemli bilimsel buluşlarından biri olan “insan vücudunun genetik haritasıönın çıkarıldığı, dün resmen açıklandı

ABD başkanı Bill Clinton ile İngiltere Başbakanı Tony Blair’in Washington ve Londra’da dün aynı anda açıkladığı gelişme, bilim çevrelerinde ilk çağlarda ‘ateşin keşfi’, yakın çağlarda da ‘atomun parçalanması’ ile ‘aya gidilmesi’ kadar önemli bir buluş olarak tanımlanıyor

Hastalıkların genetik nedenlerinin ortaya çıkarılmasına yol açacak buluş sayesinde, pek çok ölümcül hastalığa çare bulunabilecek

Böylece bilim dünyası, belki de birkaç nesil sonra insan ömrünü, şu anda hayal bile edemeyeceği kadar uzatmayı başarabilecek

Riskler ortaya çıkacak

Bilim dilinde “Human Genome" (İnsan Genom’u) olarak anılan ve DNA (Disoksi Ribonükleik Asid) sıralarından oluşan dizin, bir organizmadaki tüm genetik malzemenin birleşiminden ibaret

Bu genetik malzemenin diziliş ve faaliyeti ile ilgili sırlar, aynı zamanda o organizmanın, ya da bizi ilgilendiren kısmıyla insan vücudunun, doğumdan ölüme neler yaptığı ve ne tür tehlikelere maruz kaldığı konusunda soruların yanıtını içeriyor

İşte bu hayati soruların yanıtını ortaya çıkarmak için onlarca yıldır sürdürülen çalışmalar, ‘insanın gen haritasının’ çıkarılmasıyla büyük hız kazanmış oluyor

Çünkü böylece bilim adamları, önümüzdeki birkaç yıl için hesaplanan zaman sınırından çok daha önce ‘şifreyi çözerek’, özledikleri yanıtlara ulaşıyor

Tıpta ‘Altın çağ’ başladı

Bilim adamları, DNA kodlarının tam olarak çözülmesinin birkaç yüzyıl sürebileceğini, ancak eldeki bulgularla bile tıp ve eczacılık alanlarında büyük bir devrimin eşiğine gelindiği belirtiyor

Uzmanlara göre, tıpta ‘altın çağın’ başlangıcı sayılan bu ‘gen haritası’ sayesinde, doktor ve pataloglar kısa vadede hastalık teşhisinde daha fazla bilgi ile donanacak ve ‘yan etkiden arındırılmış’ ilaç ve tedavi yöntemleri geliştirebilecek

İnsanın ‘imalat’ sırları

İngiltere’nin önde gelen bilim adamlarından Doktor John Sulston ise, varılan sonucun bilimsel olduğu kadar ‘felsefi’ bir eşiğin aşılması anlamına geldiğini vurguladı

Sulston “Artık elimizde, insanoğlunun nasıl imal edildiğine ilişkin bir el kitabı var" diyerek sonucun akıllara durgunluk veren buluş olduğuna işaret etti

İnsan genlerini uç uca eklesek

İnsanın genetik yapısını oluşturan malzeme olan DNA’lar, dört ana kimyasal bloktan oluşuyor

A (Adenin), T (Tymin), C (Cytosin) ve G (Guanin) kodlarıyla anılan bu kimyasal bloklar, kromozomlarla birlikte yaklaşık üç milyar kimyasal ‘üs’te toplanıyor

Her bir insanın vücudunda, bu 3 milyar ‘üs’sün dizilişi kişiye özel bir farklılık gösteriyor

Bu yapının büyüklüğü ve karmaşıklığı, şu örneklerle anlatılmaya çalışılıyor:
Eğer bir insanın vücudundaki tüm DNA bloklarının dizilişini bir kitapta toplayarak yazıya dökmek mümkün olsaydı, dünyanın en kalabalık kentlerinden New York - Manhattan’ın telefon rehberinin (bin sayfa) 200 cilt halinde basılması (200 bin sayfa) gerekirdi

Yine, insanın DNA yapısını oluşturan elemanların adlarının tek tek sesli olarak okunması için, 9

5 yıllık bir süre gerekirdi

Bilgisayar terminolojisini bilenler için verilebilecek bir ölçü de, böyle bir bilginin depolanması için üç ‘giga’ bayt hafıza gerektiği

İnsan vücudunda yaklaşık 100 trilyon hücre bulunduğu göz önüne alındığında, bu DNA’lar birbiri ardına dizilecek olsa, dünyadan güneşe olan yaklaşık 150 milyon kilometrelik mesafe, tam 600 kere kat edilirdi

15 yıl içinde kanser ölecek!

DIŞ HABERLER SERVİSİ
DNA haritasının çıkarılmasının tıpta sağlayacağı tüm nimetlerden yararlanmak için yaklaşık elli yıl kadar daha beklemek gerekiyor

ABD’deki Ulusal Genetik Araştırmalar Enstitüsü’nün öngördüğü takvime göre, genetik bilimi sayesinde insan ömrü 2050’de 95 -yazıyla doksanbeş- yıla ulaşacak

Birçok ölümcül hastalığın tedavisinin 25 yıl içinde sağlanmasını öngören genetik takvimdeki bazı dönemeçler şöyle:

2002 - 2003
İnsan DNA haritasının yüzde 100’ü çıkarılmış olacak

ABD vatandaşlarını her türlü genetik ayrımcılığa karşı koruyacak yasalar yürürlüğe girecek

2002 - 2010
Kanser, şeker hastalığı ve felce yakalanma riskini ortaya çıkaracak ilk genetik testler yapılmaya başlanacak

Hemofili, bazı kanser türleri ve kalp hastalıklarının tedavisinde gen terapisi uygulanmaya başlayacak

2015
Her insana kendi genetik yapısına göre uyarlanmış ilaç tedavisi uygulanacak

Böylece kanser dahil birçok ölümcül hastalıkla başa çıkılabilecek

2025
Tıp, genetik bozuklukları düzeltebilecek, anemi gibi bazı doğuştan gelen hastalıkları tarihe gömecek

2050
Birçok hastalık ilerlemeye vakit bulamadan henüz molekül halindeyken teşhis ve tedavi edilecek

Ortalama insan ömrü 90 ile 95 yıla çıkacak

İnsanda yaşlanmaya neden olan genlerin sırrı çözülerek insan ömrünü daha da uzatmak için çalışmalara hız verilecek

2050
Irkların oluşumu ve göç yoluyla birbirleriyle karışımı ile ilgili sırlar aydınlığa kavuşturulacak

Gen haritası için iki proje yarıştı

İnsan vücudunun ‘gen haritası’ ya da ‘el kitabı’ olarak adlandırılan buluş için yıllardır başlıca iki büyük proje yarıştı

Bunlardan biri, uluslararası çapta ve hükümetlerin resmi fonlarıyla deskteklenen HGP (Human Genome Project), diğeri de ABD’deki Celera Genomics adlı özel firmanın çalışmasıydı

İki projenin bulguları ortak bir noktada birleşmesine karşın, aralarındaki en büyük farkı, Celera’nın ‘patent’ talebinde bulunması, yani bulgularını ilaç firmalarına satarak ticari kazanıma dönüştürmeye çalışması oluşturdu

Bu iki proje arasında en azından “açıklama" konusunda varılan centilmenlik anlaşması gereği, dün Blair ve Clinton’ın yaptığı resmi duyurular, bilim adamlarının ‘tarihi önem’ konusundaki görüş birliğini yansıttı

DNA’nın uzun ince yolculuğu

1869
DNA (Dioksi Ribonükleik Asid) bulundu

1953
James Watson ve Francis Crick, DNA’nın yapısını çözmeyi başardılar

1966
Bilim adamları, proteinler ile amino asitler arasındaki ilişkinin nasıl çalıştığını ortaya çıkardılar

1973
DNA’lar üzerinde ayrıntılı çalışmalara olanak sağlayan genetik mühendislik faaliyeti başladı

1983
Bilinen yaklaşık dört bin adet “ırsi" hastalığın nedeni sayılan genlerin araştırılması başladı

1984
İnsanların DNA “parmak izi" alınmaya başlandı

Suçlular kolayca belirlenir oldu

1990
15 yıl sürmesi öngörülen ve üç milyar dolara mal olacağı hesaplanan “Genome Projesi" başlatıldı

1992
Bir Fransız araştırma ekibi, genetik şifreyi çözme yolunda ilk adımları attı

1993
İngiltere’deki Sanger Centre adlı bilim araştırma laboratuvarı açıldı

1995
Yaşayan bir organizma ile ilgili ilk Genom çalışması tamamlandı

Aynı yıl ilk kez bir solucanın genomu çözüldü

1999
DNA’nın muamma sayılan ünlü 22 numaralı kromozomu ortaya çıkarıldı

2000
Genom projesi tamamlandı

2003
İnsan genomunun ilk modelinin oluşturulması bekleniyor

Genlerle ilgili birkaç kısa bilgi

İnsanlar arasındaki DNA farklılıkları, yalnızca yüzde 0

2 düzeyinde

İnsan DNA’sı ile şempanze DNA’sı, yüzde 98 oranında aynı

İnsan ve farelerde 60 - 100 bin arası gen bulunuyor

Solucanda 19 bin, mayada altı bin, tüberküloz mikrobunda da dört bin gen yer alıyor

Clinton: Tanrı'nın dilini öğrendik

DIŞ HABERLER SERVİSİ
ABD Başkanı Bill Clinton, uluslararası çalışmalar sonucu insanların genlerinin haritasının ortaya çıkarılmasını "tarihin en büyük buluşlarından biri" olarak nitelendirdi ve "Tanrı'nın yaşamı yarattığı dili öğreniyoruz" dedi

Önemli buluşla ilgili Clinton'ın dün Beyaz Saray'da düzenlediği basın toplantısına, İngiltere Başbakanı Tony Blair de uydu bağlantısıyla Londra'dan katıldı

Clinton, genlerin haritasının çıkarılmasının, büyük İtalyan matematikçi, astronom ve fizikçi Galileo Galilei'nin (1564 - 1642) buluşlarıyla eşit öneme sahip olduğunu vurgulayarak, bu buluşla kanser, şeker, parkinson ve alzheimer hastalıklarının tedavisinde yeni bir devir açılacağını anlattı

Clinton, "Tanrı'nın en kutsal armağanının ne kadar harika, güzel ve karmaşık olduğunu daha yakından anlıyoruz" dedi

Clinton, kısa süre önce çocuk sahibi olan Blair'e de, "Bu buluştan sonra sizin bebeğinizin ömrünün 25 yıl uzayacağını söyleyebilirim" diye seslendi

Bilim adamının dramı

Projenin ABD ayağını yürüten İnsan Geni Projesi Programı'nın başkanı Francis Collins, gerçek çalışmanın bundan sonra başlayacağını vurguladı

Baldızını sadece 48 saat önce göğüs kanserinden kaybettiğini açıklayan Collins, "Onu kurtaramadık

Ancak bundan sonraki nesilleri bu tür hastalıklardan kurtarmak için çalışacağız" ifadesini kullandı

04-15-2009	#1
Şengül Şirin	Bilim Çağ Atladı.. Bilim çağ atladı Clinton ve Blair’in resmen açıkladığı ‘insanın genetik haritası’ sayesinde ölümcül hastalıklar oluşmadan çözülecek, kişiye özel ilaç ve tedavi gelişecek, insan ömrü belki de yüzlerce yılla ölçülecek ZAFER ARAPKİRLİ / Londra Tarihin en önemli bilimsel buluşlarından biri olan “insan vücudunun genetik haritasıönın çıkarıldığı, dün resmen açıklandı ABD başkanı Bill Clinton ile İngiltere Başbakanı Tony Blair’in Washington ve Londra’da dün aynı anda açıkladığı gelişme, bilim çevrelerinde ilk çağlarda ‘ateşin keşfi’, yakın çağlarda da ‘atomun parçalanması’ ile ‘aya gidilmesi’ kadar önemli bir buluş olarak tanımlanıyor Hastalıkların genetik nedenlerinin ortaya çıkarılmasına yol açacak buluş sayesinde, pek çok ölümcül hastalığa çare bulunabilecek Böylece bilim dünyası, belki de birkaç nesil sonra insan ömrünü, şu anda hayal bile edemeyeceği kadar uzatmayı başarabilecek Riskler ortaya çıkacak Bilim dilinde “Human Genome" (İnsan Genom’u) olarak anılan ve DNA (Disoksi Ribonükleik Asid) sıralarından oluşan dizin, bir organizmadaki tüm genetik malzemenin birleşiminden ibaret Bu genetik malzemenin diziliş ve faaliyeti ile ilgili sırlar, aynı zamanda o organizmanın, ya da bizi ilgilendiren kısmıyla insan vücudunun, doğumdan ölüme neler yaptığı ve ne tür tehlikelere maruz kaldığı konusunda soruların yanıtını içeriyor İşte bu hayati soruların yanıtını ortaya çıkarmak için onlarca yıldır sürdürülen çalışmalar, ‘insanın gen haritasının’ çıkarılmasıyla büyük hız kazanmış oluyor Çünkü böylece bilim adamları, önümüzdeki birkaç yıl için hesaplanan zaman sınırından çok daha önce ‘şifreyi çözerek’, özledikleri yanıtlara ulaşıyor Tıpta ‘Altın çağ’ başladı Bilim adamları, DNA kodlarının tam olarak çözülmesinin birkaç yüzyıl sürebileceğini, ancak eldeki bulgularla bile tıp ve eczacılık alanlarında büyük bir devrimin eşiğine gelindiği belirtiyor Uzmanlara göre, tıpta ‘altın çağın’ başlangıcı sayılan bu ‘gen haritası’ sayesinde, doktor ve pataloglar kısa vadede hastalık teşhisinde daha fazla bilgi ile donanacak ve ‘yan etkiden arındırılmış’ ilaç ve tedavi yöntemleri geliştirebilecek İnsanın ‘imalat’ sırları İngiltere’nin önde gelen bilim adamlarından Doktor John Sulston ise, varılan sonucun bilimsel olduğu kadar ‘felsefi’ bir eşiğin aşılması anlamına geldiğini vurguladı Sulston “Artık elimizde, insanoğlunun nasıl imal edildiğine ilişkin bir el kitabı var" diyerek sonucun akıllara durgunluk veren buluş olduğuna işaret etti İnsan genlerini uç uca eklesek İnsanın genetik yapısını oluşturan malzeme olan DNA’lar, dört ana kimyasal bloktan oluşuyor A (Adenin), T (Tymin), C (Cytosin) ve G (Guanin) kodlarıyla anılan bu kimyasal bloklar, kromozomlarla birlikte yaklaşık üç milyar kimyasal ‘üs’te toplanıyor Her bir insanın vücudunda, bu 3 milyar ‘üs’sün dizilişi kişiye özel bir farklılık gösteriyor Bu yapının büyüklüğü ve karmaşıklığı, şu örneklerle anlatılmaya çalışılıyor: Eğer bir insanın vücudundaki tüm DNA bloklarının dizilişini bir kitapta toplayarak yazıya dökmek mümkün olsaydı, dünyanın en kalabalık kentlerinden New York - Manhattan’ın telefon rehberinin (bin sayfa) 200 cilt halinde basılması (200 bin sayfa) gerekirdi Yine, insanın DNA yapısını oluşturan elemanların adlarının tek tek sesli olarak okunması için, 95 yıllık bir süre gerekirdi Bilgisayar terminolojisini bilenler için verilebilecek bir ölçü de, böyle bir bilginin depolanması için üç ‘giga’ bayt hafıza gerektiği İnsan vücudunda yaklaşık 100 trilyon hücre bulunduğu göz önüne alındığında, bu DNA’lar birbiri ardına dizilecek olsa, dünyadan güneşe olan yaklaşık 150 milyon kilometrelik mesafe, tam 600 kere kat edilirdi 15 yıl içinde kanser ölecek! DIŞ HABERLER SERVİSİ DNA haritasının çıkarılmasının tıpta sağlayacağı tüm nimetlerden yararlanmak için yaklaşık elli yıl kadar daha beklemek gerekiyor ABD’deki Ulusal Genetik Araştırmalar Enstitüsü’nün öngördüğü takvime göre, genetik bilimi sayesinde insan ömrü 2050’de 95 -yazıyla doksanbeş- yıla ulaşacak Birçok ölümcül hastalığın tedavisinin 25 yıl içinde sağlanmasını öngören genetik takvimdeki bazı dönemeçler şöyle: 2002 - 2003 İnsan DNA haritasının yüzde 100’ü çıkarılmış olacak ABD vatandaşlarını her türlü genetik ayrımcılığa karşı koruyacak yasalar yürürlüğe girecek 2002 - 2010 Kanser, şeker hastalığı ve felce yakalanma riskini ortaya çıkaracak ilk genetik testler yapılmaya başlanacak Hemofili, bazı kanser türleri ve kalp hastalıklarının tedavisinde gen terapisi uygulanmaya başlayacak 2015 Her insana kendi genetik yapısına göre uyarlanmış ilaç tedavisi uygulanacak Böylece kanser dahil birçok ölümcül hastalıkla başa çıkılabilecek 2025 Tıp, genetik bozuklukları düzeltebilecek, anemi gibi bazı doğuştan gelen hastalıkları tarihe gömecek 2050 Birçok hastalık ilerlemeye vakit bulamadan henüz molekül halindeyken teşhis ve tedavi edilecek Ortalama insan ömrü 90 ile 95 yıla çıkacak İnsanda yaşlanmaya neden olan genlerin sırrı çözülerek insan ömrünü daha da uzatmak için çalışmalara hız verilecek 2050 Irkların oluşumu ve göç yoluyla birbirleriyle karışımı ile ilgili sırlar aydınlığa kavuşturulacak Gen haritası için iki proje yarıştı İnsan vücudunun ‘gen haritası’ ya da ‘el kitabı’ olarak adlandırılan buluş için yıllardır başlıca iki büyük proje yarıştı Bunlardan biri, uluslararası çapta ve hükümetlerin resmi fonlarıyla deskteklenen HGP (Human Genome Project), diğeri de ABD’deki Celera Genomics adlı özel firmanın çalışmasıydı İki projenin bulguları ortak bir noktada birleşmesine karşın, aralarındaki en büyük farkı, Celera’nın ‘patent’ talebinde bulunması, yani bulgularını ilaç firmalarına satarak ticari kazanıma dönüştürmeye çalışması oluşturdu Bu iki proje arasında en azından “açıklama" konusunda varılan centilmenlik anlaşması gereği, dün Blair ve Clinton’ın yaptığı resmi duyurular, bilim adamlarının ‘tarihi önem’ konusundaki görüş birliğini yansıttı DNA’nın uzun ince yolculuğu 1869 DNA (Dioksi Ribonükleik Asid) bulundu 1953 James Watson ve Francis Crick, DNA’nın yapısını çözmeyi başardılar 1966 Bilim adamları, proteinler ile amino asitler arasındaki ilişkinin nasıl çalıştığını ortaya çıkardılar 1973 DNA’lar üzerinde ayrıntılı çalışmalara olanak sağlayan genetik mühendislik faaliyeti başladı 1983 Bilinen yaklaşık dört bin adet “ırsi" hastalığın nedeni sayılan genlerin araştırılması başladı 1984 İnsanların DNA “parmak izi" alınmaya başlandı Suçlular kolayca belirlenir oldu 1990 15 yıl sürmesi öngörülen ve üç milyar dolara mal olacağı hesaplanan “Genome Projesi" başlatıldı 1992 Bir Fransız araştırma ekibi, genetik şifreyi çözme yolunda ilk adımları attı 1993 İngiltere’deki Sanger Centre adlı bilim araştırma laboratuvarı açıldı 1995 Yaşayan bir organizma ile ilgili ilk Genom çalışması tamamlandı Aynı yıl ilk kez bir solucanın genomu çözüldü 1999 DNA’nın muamma sayılan ünlü 22 numaralı kromozomu ortaya çıkarıldı 2000 Genom projesi tamamlandı 2003 İnsan genomunun ilk modelinin oluşturulması bekleniyor Genlerle ilgili birkaç kısa bilgi İnsanlar arasındaki DNA farklılıkları, yalnızca yüzde 02 düzeyinde İnsan DNA’sı ile şempanze DNA’sı, yüzde 98 oranında aynı İnsan ve farelerde 60 - 100 bin arası gen bulunuyor Solucanda 19 bin, mayada altı bin, tüberküloz mikrobunda da dört bin gen yer alıyor Clinton: Tanrı'nın dilini öğrendik DIŞ HABERLER SERVİSİ ABD Başkanı Bill Clinton, uluslararası çalışmalar sonucu insanların genlerinin haritasının ortaya çıkarılmasını "tarihin en büyük buluşlarından biri" olarak nitelendirdi ve "Tanrı'nın yaşamı yarattığı dili öğreniyoruz" dedi Önemli buluşla ilgili Clinton'ın dün Beyaz Saray'da düzenlediği basın toplantısına, İngiltere Başbakanı Tony Blair de uydu bağlantısıyla Londra'dan katıldı Clinton, genlerin haritasının çıkarılmasının, büyük İtalyan matematikçi, astronom ve fizikçi Galileo Galilei'nin (1564 - 1642) buluşlarıyla eşit öneme sahip olduğunu vurgulayarak, bu buluşla kanser, şeker, parkinson ve alzheimer hastalıklarının tedavisinde yeni bir devir açılacağını anlattı Clinton, "Tanrı'nın en kutsal armağanının ne kadar harika, güzel ve karmaşık olduğunu daha yakından anlıyoruz" dedi Clinton, kısa süre önce çocuk sahibi olan Blair'e de, "Bu buluştan sonra sizin bebeğinizin ömrünün 25 yıl uzayacağını söyleyebilirim" diye seslendi Bilim adamının dramı Projenin ABD ayağını yürüten İnsan Geni Projesi Programı'nın başkanı Francis Collins, gerçek çalışmanın bundan sonra başlayacağını vurguladı Baldızını sadece 48 saat önce göğüs kanserinden kaybettiğini açıklayan Collins, "Onu kurtaramadık Ancak bundan sonraki nesilleri bu tür hastalıklardan kurtarmak için çalışacağız" ifadesini kullandı