Müslüman Ülke Malezya

Malezya, Müslümanlarin genel nüfusun yaklasik % 55'ini olusturdugu bir ülke olmasina ragmen Islami hareketin güçlü oldugu ülkelerden biridir Ancak son zamanlarda bu ülkedeki Islami olusumlardan ABIM'in lideri Enver Ibrahim'in bazi iftiralarla hapse atilmasi ve ardindan yasanan bazi gelismeler bu ülkeyle ilgili çesitli tartismalari da gündeme getirdi Gerek bu tartismalar ve gerekse genel yapisi itibariyle Malezya'nin taninmasina ihtiyaç oldugunu düsünüyor ve bu sayimizin Islam Cografyasi bölümünde bu ülkeyi tanitiyoruz

Malezya Hakkinda Genel Bilgiler

Resmi adi: Malezya

Baskenti: Kuala Lumpur (Nüfusu: 800000)

Diger önemli sehirleri: Ipoh, Pinang (George Town), Johor Baharu, Kelang, Kuala Terengganu, Port Kelang, Taiping, Kota Baharu, Seremban, Kuantan, Kuching, Kota Kinabalu,

Yüzölçümü: 330434 km2

Nüfusu: 22500000 (1999 tahmini) Nüfusun % 43'ü sehirlerde yasamaktadir

Nüfus artis hizi: % 24



Etnik yapi: Malezya'da en kalabalik etnik kitle nüfusun % 49'unu olusturan Malaylardir Malaylar Singapur, Endonezya, Tayland ve Madagaskar'a da yayilmislardir Konustuklari Malayca Endonezya diline çok yakindir Malezya'daki Malaylarin tamami Müslümandir Ikinci büyük etnik unsur % 35 orana sahip olan Çinlilerdir Çinlilerin içinde az sayida Müslüman vardir Çogunlugu Budist, bir kismi hiristiyandir % 10 oraninda da Hindistanli vardir Hindistanlilarin da az bir kismi Müslüman, çogunlugu Hindudur Çinliler ve Hindistanlilar Çin'den ve Hindistan'dan gelmis olan göçmenlerdir, Malezya'nin yerlisi degildirler % 31 oraninda Cavali vardir Cavalilarin tamami Müslümandir Geriye kalan nüfusu su etnik unsurlar olusturur: Minangkabu (% 08), Sama (% 08), Melanau (% 04), Güney Asyali (% 035), Bugi (% 02), Kalabit, Hui, Molbog Bu etnik unsurlarin büyük çogunlugu Müslüman, bir kismi da hiristiyan veya yerel dinlere mensuptur

Dil: Resmi dil Malayca'dir Ingilizce ve Arapça da geçerli dillerdir Tamilce ve Çince basta olmak üzere çesitli etnik unsurlarin dilleri de konusulmaktadir

Din: Resmi din Islâm'dir Halkin % 55'i Müslümandir Müslümanlar genellikle sünni ve hanefidirler % 17 oraninda budist, % 116 konfüçyanist (Çin dini mensubu), % 7 oraninda hindu, % 6 oraninda hiristiyan vardir Kalan nüfus ise degisik yerel dinlere mensuptur

Cografi durumu: Güneydogu Asya ülkelerinden olan Malezya, kuzeyden Tayland, Güney Çin Denizi ve Brunei, dogudan Selebes Gölü, güneyden Endonezya, Singapur ve Malakka Bogazi, batidan Hint Okyanusu'yla bitisik olan Andaman Denizi'yle çevrilidir Akarsu bakimindan oldukça zengindir En önemli akarsulari Rejang, Ketantan, Sai Perak ve Sai Rompin irmaklaridir Malezya topraklari iki büyük kara parçasiyla bunlarin arasindaki Güney Çin Denizi içinde yer alan adalardan meydana gelir Iki büyük kara parçasi Bati Malezya ve Dogu Malezya'dir Bati Malezya bir yarimada seklindedir ve ince bir kara baglantisiyla simdiki adi Tayland olan Siyam'a baglidir Dogu Malezya, büyük bir kismi Endonezya hâkimiyetinde olan Borneo adasinin içindedir Topraklarinin % 30'u tarim alani, % 61'i ormandir Malezya'da bol yagmurlu ve tropikal bir iklim hâkimdir Dogu Malezya, Bati Malezya'dan daha yagislidir

Yönetim sekli: Malezya krallikla yönetilen ve çok partili demokratik sisteme dayali bir konfederasyondur Konfederasyonu olusturan federal eyaletler de krallikla yönetilir Bati Malezya'da bulunan eyaletlerin krallarindan biri dört yilligina genel kral yani "yüce baskan" seçilir Ülke 31 Agustos 1957'de yürürlüge konan anayasayla yönetilmektedir Iki meclisli bir parlamenter sistem uygulanmaktadir Birinci meclis 69, ikinci meclis 180 üyeden olusur Bu meclislerin üyeleri serbest genel seçimlerle belirlenir Malezya, BM, IKÖ (Islâm Konferansi Örgütü), Asya Pasifik Ekonomik Isbirligi, Ingiliz Milletler Toplulugu (Commonwealth), Uluslararasi Para Fonu (IMF), Islâm Kalkinma Bankasi gibi uluslararasi örgütlere üyedir



Siyasi partiler: Malezya'nin basta gelen siyasi partileri sunlardir:

Birlesik Malay Milli Organizasyonu (UMNO): Malezya'nin bagimsizligindan önce kurulmustur Hâlen ülkenin önde gelen partilerindendir Bagimsizlik sonrasinda ilk hükümeti kurdu Zaman zaman Malezya Islâm Partisi (PAS)'yle koalisyona girdi Kurulusunda dinin önemini vurguluyor ancak Bati tipi bir laikligi benimsiyordu Bir ara partiye giren bazi Islâmci aydinlarin etkisiyle devlet kurumlarinda Islâmizasyona olumlu bakiyordu Halen iktidarda olan bu parti Islamizasyona yine engel olmuyorsa da Islami hareketin önünü tikamaya çalisiyor Bunda Batili güçlerin önemli rolünün oldugu söylenebilir Malezya'yi Bati'nin kucagina iten en önemli gelisme ise bu ülkeyi ekonomik yönden ciddi sekilde sarsan Asya krizi olmustur UMNO'nun su anki genel baskani basbakan Mahatir Muhammed'dir

Malezya Islâm Partisi (PAS): (Islâmi hareket kismina bkz)

Demokratik Hareket Partisi: Daha çok Çinliler tarafindan desteklenmektedir

Idari bölünüs: 11'i Bati, 2'si Dogu Malezya'da bulunan 13 federal eyaletten, 133 ilden meydana gelir Baskentin de ayri bir federal statüsü vardir

Tarihi: Malezya'nin batisiyla dogusunun tarihini ayri ayri ele almak gerekir Tarihi kaynaklarda Bati Malezya'dan Malaya olarak söz edilir Islâm'in bu bölgeye ulasmasindan önce Budistler ve Brahmanistler buralarda çesitli devletler kurmuslardir Islâm Malezya'ya 1400 yilindan sonra girdi Malakka bogazi kiyisindaki Malakka sehrinin kurucusu Prens Prameswara 1414 yilinda Pasai kralinin kiziyla evlenerek Müslüman oldu ve adini Mecât Iskender Sah olarak degistirdi Onun Müslüman olmasindan sonra yönetimi altindaki bölgelerde Islâm hizla yayilmaya basladi Bati Hindistan'dan gelen Müslümanlar da ona yardimci oldular Mecât Iskender 1424'te öldü ve ondan sonra gelen hükümdarlar da ülkelerinde Islâm'i yaymaya çalistilar 1446'da Malakka sultanligina geçen Sultan Muzaffer Sah zamaninda Islâm resmi din oldu Ayni zamanda Malakka, Güneydogu Asya'da Islâm'in merkezi halini aldi Ticari ve ekonomik önemi de artti ve Müslüman tüccarlar burayi daha çok ziyaret etmeye basladilar Muzaffer Sah'in yönetimi 1458'e kadar sürdü ve yerine oglu Mansur Sah geçti 1477'ye kadar hüküm süren Mansur Sah döneminde Malakka Sultanligi çevrede siyasi ve dini açidan etkili bir konuma geldi Islâm Malaya'nin diger bölgelerine ve bugün Endonezya yönetimi altinda bulunan Sumatra adasina da yayilmaya basladi Bu siralarda Portekizli sömürgeciler bölgeyi rahatsiz etmeye basladilar 1511'de de Malakka limanini ele geçirdiler O siralarda Malakka yönetimini elinde bulunduran Sultan Mahmud, Portekizlilerin saldirilari karsisinda fazla dayanamayarak Malakka'yi onlara birakti ve kendisi Johor'a geçerek burada ayri bir sultanlik kurdu O zamana kadar Johor, Malakka Sultanligi'nin bir vilayetiydi Portekizliler Malakka'yi ele geçirdikten sonra bu bölgede hiristiyanlastirma çalismalari baslattilar, ancak basarili olamadilar Johor Devleti, Malakka'yi Portekizlilerden geri almak için birkaç kez harekât düzenledi Bu harekâtlara Osmanli Devleti silah, Açe Sultanligi da asker desteginde bulundu Ancak bu harekâtlardan bir sonuç alinamadi 1606'dan itibaren Malakka'ya Hollandali sömürgeciler saldiri düzenlemeye basladi ve 1641'de de Portekizlilerin elinden aldilar 1812'de Pahang, Johor'dan ayrilarak bagimsiz devlet oldu 1824'te Johor tekrar ikiye ayrildi ve Rio Lingga merkezli ayri bir prenslik kuruldu Bu ayrilmalar daha sonra da devam etti ve bölgede Perak, Selangor, Kedah gibi birkaç prenslik ortaya çikti 18 yüzyilin sonlarina dogru bölgeye Ingiliz sömürgeciler geldi ve 1786'da siddetli saldirilar sonucu Kedah devletinin elindeki Penang sehrini aldilar Daha sonra burayi bir üs edinerek isgal alanlarini genislettiler 1824'te Malakka'yi da Hollandalilarin elinden alarak bölgede genis bir alani ele geçirdi ve bölgedeki bütün yerel yönetimleri Ingiliz himayesini kabule zorladilar En son 1889'da 9 devletçikten olusan Negri Sembilan federasyonunun da Ingiliz himayesine girmesiyle Malay yarimadasi tamamen Ingiliz sultasina geçti Ingilizler bir yandan bölgenin bütün tabii zenginliklerini kendi ülkelerine tasirken bir yandan da yerli Müslüman halki fakirlestirdiler Bu durum halk arasinda yeni bir uyanis hareketinin dogmasina vesile oldu 1930'dan itibaren bu uyanis hareketi örgütlü bir faaliyete dönüstü II Dünya Savasi'ndan sonra bagimsizlik mücadelesi daha da etkili oldu Bu arada Birlesik Malay Milli Organizasyonu (UMNO) kuruldu Ancak bazi etnik gruplar bu organizasyona girmediler 1948'de Ingiliz denetiminde bir Malaya Federasyonu kuruldu 31 Agustos 1957'de de Malezya'nin bagimsizligi ilan edildi

Dogu Malezya'nin yani Sarawak ve Sabah eyaletlerinin bulundugu Borneo adasina Islâm 15 yüzyilin baslarinda girmistir Burayi 1826'dan itibaren Hollandalilar isgal etmeye basladilar Ancak çok geçmeden Ingiliz sömürgeciler de adaya geldiler ve 1841'de Brunei sultanligi tarafindan Sarawak eyaleti Ingilizlere birakildi Sarawak 14 Haziran 1888'de resmen Ingiltere'ye tabi oldu Brunei sultani 1877'de de Sabah'i Ingilizlere birakti Ingilizler Malezya'nin bagimsizligini tanidiktan bir süre sonra Sarawak ve Sabah'tan da çekildi ve 16 Eylül 1963'te bu iki eyalete Singapur'un da katilmasiyla Malezya Konfederasyonu kuruldu Singapur 1965'de konfederasyondan ayrilarak ayri bir devlet oldu Malezya'nin bagimsiz olmasindan sonra ilk kralliga Negri Sembilan sultani Abdurrahman seçildi Ondan sonra sirasiyla su kisiler krallik yaptilar: Salahuddin Abdülaziz Sah (1960-61), Seyyid Harun Putra (1961-65), Ismail Nasiruddin Sah (1965-70), Abdülhalim Muazzam Sah (1970-75), Yahya Petra (1975-1979), Ahmed Sahu'l-Mustain (1979-1984), Mahmud Iskender (1984-1989), Tuhanku Azlan Muhibbuddin (1989'dan sonra)

Dis problemleri: Filipinler ve Endonezya, Dogu Malezya'yi olusturan Sarawak ve Sabah eyaletleri üzerinde hak iddia ediyorlardi Endonezya bu yüzden 1963'te Malezya'ya savas açti Bu savas 1965'te sona erdiyse de Endonezya adi geçen eyaletlerle ilgili iddiasindan tam olarak vazgeçmis degildir

Islami Hareket: Malezya'da Islâm devlet yönetiminde önemli oranda etkilidir Bu da ülkedeki Islâmi hareketin bir basarisidir Devlet 1980'den sonra resmi kurumlari Islâmilestirme çalismasi baslatti Devletin bu merhaleye gelmesinde hâlen varligini sürdüren dört temel Islâmi hareketin etkisi olmustur Bu hareketleri kisaca tanitalim:

Malezya Islâm Partisi (PAS): Bagimsizlik sonrasinda kurulacak devletin Islâmi yönünün agirlikli olmasini istediklerinden dolayi UMNO'dan ayrilanlar tarafindan 1951'de kuruldu PAS'i kuranlar dinin bir siyasi parti programinda belli bir alana sikistirilamayacagi, hayatin her alanini kapsamasi gerektigi görüsündeydiler ve UMNO'nun kurmak istedigi laik devlet modeline karsi çikiyorlardi PAS basarili bir çizgi takip ederek 1959'daki ilk genel seçimlerde Kelantan ve Terangganu eyaletlerinde yerel hükümeti kurdu Sonraki dönemlerde Milli Parti'yle koalisyon hükümetleri de kurdu

Malezya Islâmi Gençlik Hareketi (ABIM): 1971'de Malezya Müslüman Ögrenciler Birligi üyesi ögrencilerce kuruldu Kurulusundan kisa süre sonra PAS'la bir ittifak kurdu 1974'ten sonra Enver Ibrahim'in liderliginde önemli mesafeler katetti ABIM Mevdudi'nin kurdugu Cemaati Islâmiye'yle Müslüman Kardesler'i kendine örnek ediniyordu ABIM Malezya'nin her alanda Islâm hükümleriyle yönetilen bir ülke olmasini istemektedir ABIM'in su anki genel baskani Dr Muhammed Nur Manuti'dir

Teblig Cemaati: Pakistan'daki Teblig Cemaati'nin bir uzantisidir

Daru'l-Erkâm: 1968'de Es'ari Muhammed'in liderliginde kuruldu Egitime ve kültürel faaliyetlere agirlik veriyor ve toplumun Islâmi yönden suurlandirilmasinin Islâm devleti kurmaktan önce geldigi fikrini savunuyordu Özellikle gençler arasinda etkili oldu Ancak PAS'a yönelik elestirileri gelismesini olumsuz yönde etkiledi Sonra da birtakim hurafelere ve sapmalara düstügü gerekçesiyle basbakan Mahathir Muhammed tarafindan kapatildi

Malezya'da bunlarin disinda da bazi küçük Islâmi olusumlar ve gruplar bulunmaktadir Malezya Müslümanlari özellikle gençleri dinlerine bagliliklariyla ünlüdür Gençlerin % 70'i dini görevlerini yerine getirmektedir Üniversite gençligi arasinda da Islâmi hareket güçlüdür

Ekonomi: Malezya ekonomisi birinci derecede tarim ve hayvanciliga dayanir Ürettigi tarim ürünlerinin basinda pirinç, kauçuk, palmiye tohumu, ananas, kakao ve çesitli meyve ve sebzeler gelir Uzun bir sahile sahip olmasi itibariyle balikçilik da yaygindir Orman ürünleri de ekonomiye önemli katki saglamaktadir Yerel kaynaklarca da zengindir En çok kalay rezervine sahiptir Ancak maden rezervleri sömürge döneminde Ingilizler tarafindan azaltilmistir 1970'lerden buyana petrol ve dogal gaz da üretilmekte ve ihraç edilmektedir

Sanayi: Malezya sanayi bakimindan iyi bir seviyede sayilir Petrol aritma tesislerinin yani sira otomobil, dayanikli tüketim mallari, tekstil ürünleri, çesitli gida maddeleri, çimento ve diger insaat malzemeleri, mobilya ve agaç ürünleri, kâgit ve kirtasiye malzemeleri, kimyasal maddeler, gübre, kauçuk, plastik esya, toprak ve madeni esya, mekanik araçlar, elektrik gereçleri, ilaç, palmiye yagi vs üreten çok sayida fabrika kurulmustur Imalat sanayisinin gayri safi yurtiçi hasiladaki payi % 27'dir Çalisan nüfusun yaklasik % 18'i sanayi sektöründe is görmektedir


MALEZYA'DAN GÖRÜNTÜLER

~~ Güzel ülkede herşey yasak ~~