Özgürlük Ve Allahın Çizdiği Sınırlar

Özgürlük ve Allahın Çizdiği Sınırlar

Bizi insan olarak var eden kudret sahibi, insanlığımızı koruyarak yaşamanın yollarını da göstermiştir İslâmın insanı “sorumlu varlık” olarak görmesi, bu çerçevede temel bir öneme sahiptir

İslâm dışı inanç ve düşünce sistemleri ise, özellikle modern kültür insanı “özgür varlık” olarak tarif eder Modernitenin hayatın temeline yerleştirdiği en temel kavramlardan birisidir “özgürlük”

İslâmı bugünün modern değerler ekseninde anlama ısrarında olanların yaygın olarak düştüğü hatalardan birisi, diğer inanç ve düşünce sistemleri gibi İslâmın da insanı “özgür varlık” olarak gördüğünü söylemeleridir İslâmın kölelik kurumunu ortadan kaldırmak için getirdiği çözümleri de bu yaygın hatayı delillendirmek için kullanırlar

Evet İslâmın köleliği teşvik etmemek, her fırsatta köle azadına yönlendirmek gibi tedbirlerle köleliği ortadan kaldırmaya yönelik uygulamalar getirdiği bir vakıadır

Ancak bizim burada kasdettiğimiz, köleliğin karşıtı olan özgürlük değildir Kölelik/özgürlük meselesini konuşurken, aynı kelimeleri kullanmak zorunda olduğumuz için bir zihin kayması durumu yaşıyoruz Yoksa hukukî anlamdaki kölelik/özgürlük ile varoluşsal anlamdaki kölelik/özgürlük arasında uçurumlar vardır

Kölelerin Özgürlüğü Özgürlerin Köleliği

Efendimiz savin azatlı kölesi ve evlatlığı Zeyd b Hâriseyi ra düşünelim
Küçük yaşta Mekkede köle olarak satılmış, Hz Hatice ranha validemizin yeğeni tarafından satın alınarak kendisine hediye edilmişti Nihayet Efendimiz sav ile evlendiğinde, Hz Hatice ranha validemiz Zeydi Ona hediye etmişti

Babası, amcası ve akrabaları aradan yıllar geçtikten sonra Zeydin yerini öğrendiler Mekkeye, Efendimiz savin yanına giderek, bedelini ödeyip Zeydi geri almak istediklerini söylediler Efendimiz sav Zeydi çağırttı ve aralarında şöyle bir konuşma geçti:

– Bunları tanıyor musun?
– Evet; bu babam, şu da amcam
– Ben de tanıdığın bildiğin kişiyim Şimdi bir karar ver Ya beni, ya onları tercih et
– Ben hiç kimseyi sana tercih etmem Sen benim için hem baba, hem amcasın!
Zeydin bu kesin tavrı üzerine babası ve amcası tepkilerini hayli enteresan bir ifade kullanarak dile getirdiler:
– Yazıklar olsun sana!
Köleliği özgürlüğe, babana, amcana, ev halkına tercih ediyorsun ha! (İbn Hacer, el-İsâbe, 2/598-599)

Bu hadiseden sonra Efendimiz sav, halkı şahit tutarak Zeydi azat edip evlat edindiğini ilan edecektir
Zeyd b Hârise raın tercih ettiği şey özgürlük müydü, kölelik mi?
Bir de “hevasına kulluk edenler”i yani nefsinin boş ve saptırıcı isteklerine boyun eğenleri düşünelim:
“Hevasını ilâh edinen kimseyi gördün mü? Allah onu bir ilim üzerine saptırmış, kulağını ve kalbini mühürleyip, gözüne perde çekmiştir Artık onu Allahtan başka kim hidayete erdirebilir? Hâlâ düşünmez misiniz?” (Câsiye, 23)

Bu ayette anlatılan kişinin belirgin bir özelliği var: Heva ve heveslerini, yani nefsî ve şeytanî arzuları ilâh edinip, onlara kulluk kölelik etmek

Şimdi düşünelim, gerçek köle kim? Zeyd b Hârise ra mı, yoksa bu ayette anlatılan kişi mi? Bunlardan ilki hukuki olarak “köle”dir Efendisinin tasarrufu, emir ve tahakkümü altındadır Ama bizatihi bu durum, efendisini ailesine tercih etmesinin de sebebidir İçinde bulunduğu “hukuki kölelik” durumu, onun hakikati görmesine ve sadece Hakka kulluk etmesine mani değil, tam tersine vesile!

Ayette anlatılan kişi ise, içinden her geçeni, aklına her geleni yapacak kadar özgür Ama kendine tutsak Bu duruma o ve onun gibiler “özgürlük” diyor Bu durum onu, gerçek ve tek İlâha boyun eğmekten alıkoymuş, nefsini ve şeytanı ilâh edinmeye sevk etmiştir Özgürlük adı altında gerçek kölelik yani…

Bir İlim Üzerine Sapmak

Anılan ayet son derece ilgi çekici bir noktayı dikkatimize sunmaktadır: Bu kimse bu durumu, “bir ilim” üzere yaşamaktadır Müfessirler ayetteki “alâ ilmin” ifadesinin birkaç şekilde anlaşılabileceğine dikkat çeker:

1 Allah Tealânın, ezelî ilmiyle bu kişinin gerçek yüzünü ve geleceğini bilmesi, “hak ettiği için” kendisini saptırması

2 Bu kişinin, kendisine hakikatin bilgisi ulaştığı halde, ona kulak asmadığı için saptırılması

3 Bilgisini esas alarak sapması (İbn Kesîr, 4/191; Elmalılı, 6/4321)
Bu anlamların hepsi birbirini teyit eder Ancak üçüncüsü hayli ilgi çekicidir: Bilgide ulaştığı seviyenin başını döndürmesi sebebiyle sapmak… Elmalılı merhumun da altını çizdiği gibi, filozofların birçoğunun durumu böyledir
Modern dönemde üretilen “bilimsel bilgi”nin her şeye hakim konuma taşınması, insanın bilgisi sebebiyle sapıtmasının temelinde yatan en önemli unsurdur Modern insan bu sebeple aklının ermediği, gözünün görmediği her şeyi inkâr etmeyi “bilimsellik” zannetmektedir Yaratıcı, melek, vahiy, ölüm sonrası hayat… gibi gayb ve gaybiyyatın inkârı da bundandır; Dinin emir, yasak ve yönlendirmelerine burun kıvırmasının sebebi de budur

Şüphesiz insanın kendi ilmine, bilgisine bu derece merkezî bir yer tayin etmesinin, “hevasını ilâh edinmek”le kopmaz bir ilişkisi vardır Bu şu demektir: Bilgisini bu şekilde mutlaklaştıran kimse, hevasını ilâh edinmiştir; ya da hevasını ilâh edinen kimse bilgisini bu konuma taşır

Batılı İnsanın Savruluş Hikâyesi

Batılı insanın, Aydınlanma denen süreçle birlikte insan aklını ve bilgisini mutlaklaştırmaya başladığını biliyoruz Bunun dinden (Hristiyanlıktan) uzaklaşmak manasına geldiğini anlamak zor değil Aklın kavrayamadığı, gözün göremediği ve elin tutamadığı her şeyin inkârı, sonunda ortaya modern insan tipini çıkardı: Dinin (Kilise Hristiyanlığının) baskıcı tutumundan kurtulan, hayatı sadece kendi istediği gibi dizayn etme özgürlüğünü elde eden, dünya hayatını her şeyin üstünde tutan “seküler insan”dır bu

Modern seküler insan için her şey dünya hayatından ibarettir Allah korkusu, ahiret inancı, sorgusu-suali olmayan bu hayat tarzında her şey kazanmaya ve harcamaya endekslidir Yani insan ne kadar çok kazanıyor ve ne kadar fazla harcıyorsa o kadar makbul bir hayat yaşıyor bu anlayışa göre Her şeye rağmen çok kazanmak, çok harcamak ve nasıl yaşayacağına sadece kendisi karar vermek… İşte “özgürlük” kavramına modern dünyada yüklenen anlam bu!

Bu oldukça tabii bir durum Zira Batıda Kilisenin insan aklına, özgürlüğüne ve bilimsel faaliyetlere nasıl zincirler vurduğunu, ambargolar koyduğunu biliyoruz Kilise karşısında verdiği “özgürlük mücadelesi”nin sonucunda onun baskısından kurtuldu Batılı insan Daha doğrusu ona bir sınır çizdi ve bu sınırlar içine hapsetti

Ancak bu, Batılı insanın gerçek anlamda “kurtulduğu” anlamına gelmiyor Zira Kilisenin egemenliğine son veren Batılı insan, onun yerine nefsin egemenliğini koydu Adına da “özgürlük” dedi Yani Batılı insan bir yanlıştan kurtulayım derken bir başka yanlışın içine düştü Heva-yı nefsine kulluk etmeyi, Kilisenin kölesi olmaya tercih etti

Bunu bir ölçüde normal karşılamak gerekiyor Çünkü Batılı insan için ya Kilisenin egemenliği söz konusudur ya da nefsin egemenliği O, vahyin ve biricik hakikatin, yani İslâmın kılavuzluğundan habersiz/mahrum olduğu için ya birini (Kiliseyi), veya diğerini (nefsani hevayı) tercih etmek durumunda kalıyor

Yeni Bir Müslümanlık Anlayışı mı?

Ancak burada Hak Din mensupları bakımından izahı hayli zor bir durum var: Hakikatin şahitleri olması gereken müslümanlara ne oluyor? Yeryüzünde hakkı ve hakikati temsil etmesi gereken onlar, “modernleşme” adı altında Batılı insanın yürüdüğü yolu yürümeyi ve onun düştüğü uçurumdan düşmeyi niçin “olmazsa olmaz” bir durum olarak görüyor?

Müslümanları bu duruma iten nedir? Kalbimizi hangi yaban düşünceler bulandırıyor da kendimizi diğer din mensuplarıyla, dolayısıyla İslâmı diğer dinlerle eşitlemek anlamına gelen davranış ve fikirleri benimsiyoruz?
Müslümanlar arasında, özellikle de “karnı tok, sırtı pek” olanlar arasında cidden yabancısı olduğumuz bir eğilimin hızla yayılmakta olduğunu görüyoruz: Yasaksız bir din anlayışı! Özellikle son çeyrek asır içinde baş gösteren bu yeni durum üzerinde ciddi bir iç muhasebe yapmak zorundayız
Bu öyle tehlikeli bir virüs ki, adeta müslümanlığımızın içini boşaltıyor Evet, müslümanlıktan vazgeçmiyoruz belki ama pâk seleflerimizin yaşadığı müslümanlığa da pek benzemiyor bizimki!

Bir “İslâm sosyetesi” tabiri dolaşımda mesela Lüksün ve israfın gırla gittiği bu hayat tarzında kanaatin, paylaşımın, diğergâmlığın, îsârın, takvanın ve bunlara benzer “bize ait” kavramların yeri tabii ki yok!

Ya da “ekonomik hayatta var olmak için ekonominin kurallarına göre oynamak gerekir” gibi şeyler söylemeye yani liberalleşmeye başladık Bu çerçevede vahşi kapitalizmin “ekonominin gerçekleri” olarak dayattığı ne varsa benimsiyor, Dinden de bunlara fetvalar arıyoruz
Hanımlar adeta giyinmek için örtünür hale geldi artık “İslâmî defileler”, “tesettür modaları”, yabancı marka tesettür kıyafetleri, şıklık yarışları, pahalı alışkanlıklar…
Bu hayat tarzının içinde, İki Cihan Güneşi savin sünnetine, sîretine, mirasına, emir ve tavsiyelerine yer var mıdır?

Hududullah Nereye Gitti?

Yüce Kitabımızda “hudûdullâh: Allahın sınırları” tabiri birkaç yerde geçmektedir Oruç hükümlerinin (Bakara, 187), boşanmayla ilgili bazı hükümlerin (Bakara, 229-230; Mücâdile, 2-4; Talâk, 1), Miras taksimatının (Nisâ, 12-13) söz konusu edildiği ayetlerin sonunda, “İşte bunlar hududullahtır” (Allahın tayin ettiği sınırlardır) buyurulur

Hududullahın Kuranda bu bağlamlarda zikredilmiş olması, onun sadece buralara özgü bir kavram olduğu anlamına gelmez O, Allah Tealânın ve Rasul-i Zîşan sav Efendimizin emir, yasak, teşvik, yönlendirme, sakındırma… içeren bütün hükümlerini içine alan bir kavramdır Çünkü “hudûdullâha riayet”, müminlerin ayırt edici vasfı olarak yine bizzat Yüce

Kitabımız tarafından dile getirilmiştir:

“Allah müminlerden, canlarını ve mallarını, kendilerine cenneti vermek üzere satın almıştır Onlar Allah yolunda savaşırlar, öldürürler ve ölürler Allah bunu Tevratta, İncilde ve Kuranda kesin olarak vaad etmiştir Vaadini Allahtan ziyade yerine getirebilecek kimdir? Artık yapmış olduğunuz o alışverişten dolayı size müjdeler olsun! İşte bu büyük bir kazançtır Onlar, tevbe edenler, ibadet edenler, hamd edenler, oruç tutanlar, rükûa varanlar, secdeye kapananlar, marufu emredip münkerden sakındıranlar ve hududullahı muhafaza edenlerdir Müjdele o müminleri” (Tevbe, 111, 112)

Dünyayı Ahiret İçin Yaşamak

Efendimiz sav bu durumu bin dörtyüz küsur yıl önce haber vermiş ve şöyle buyurmuştu: “Sizden öncekilerin yoluna karış karış, arşın arşın uyacaksınız Hatta onlar bir keler deliğinden girse, siz de gireceksiniz” (Buharî, Müslim)

Şüphesiz bu Nebevî beyan, sadece müslümanların tutulduğu hastalığı dikkatimize sunmakla kalmıyor, hastalığın kaynağını da işaret ediyor Bizim hastalığımız, bizden önceki din mensuplarının, yani yahudi ve hıristiyanların tutulduğu hastalığın aynısı

Onlara ait kavramları bilinç dün-yamıza sokma ve hayatı onlar gibi algılama ısrarımız, dinimizle ilişkimizi de onların kendi dinleriyle ilişkisine benzetiyor Bireysel özgürlüklerle çatışma teşkil etmeyen bir din arayışı içine giriyoruz Yasaksız, haramsız, sıkmayan bir din istiyoruz
“Allahtan korkulmaz, Allah sevilir!” diyoruz mesela Bize bunu dedirten, Allah Tealânın hilmine, bağışlayıcılığına, affediciliğine vurgu yaparak, Onun azabını ve gazabını ruh ve tefekkür dünyamızdan uzaklaştırma isteğinden başka bir şey değildir Zira Onun gazabını davet eden pek çok şey artık hayatımızın ayrılmaz birer parçası olmuştur Onlardan vazgeçmektense, Kuran ve Sünnetin bize tanıttığından farklı bir Allah tasavvur etmeye yöneliyoruz Onu hep affeden, kullarının hiçbir günahını önemsemeyen, “celâl” sıfatları olmayan bir ilâh olarak anlamak ve kabul etmek işimize geliyor

İslâmın her bakımdan kolaylık dini olduğunu söyleyip durmamız da bu yüzden Bu sebeple Fukahanın dini zorlaştırdığını söyleyen araştırmacıları ve akademisyenleri çok seviyoruz Oysa, “Kulları içinde Allahtan, ancak alimler hakkıyla korkar” (Fâtır, 28) ayeti bize bu tarz bir “sevgi ilâhı” tasavvurunun cehaletten kaynaklandığını haber veriyor

Bir şey daha söylüyor bu ayet: O beğenmediğiniz fakihler Allahın dinini ne olduğundan kolay, ne de olduğundan zor göstermeye yeltenmeyecek ölçüde Allahtan korkan kimselerdi Onların dünya ile ilişkilerinin bizimkiyle kıyas kabul etmeyecek kadar müslümanca olduğu ise, ayrıca izaha lüzum bırakmayacak kadar açıktır

Hepimiz Aynı Geminin Yolcularıyız

Bizden öncekilerin yoluna karış karış, arşın arşın uyarak, Allahın koyduğu sınırları çiğnemek, müslümanlığı dönüştürmek isteyenleri ikaz etmek hem bir görev, hem de sorumluluktur

Sorumluluktur; zira bu din Allahındır ve O nasıl yaşanmasını istemişse öyle yaşanacaktır Müslümanın en temel vasfı olan emr-i maruf nehy-i münker çerçevesinde, bu yolun sonunun çıkmaz olduğunu söylemek durumundayız
Görevdir; zira aynı gemide bulunuyoruz Bu gemide açılacak en küçük bir gedik, hepimizin helakına sebep olacaktır Efendimiz sav şöyle buyurur:
“Hududullahı muhafaza eden kimseyle çiğneyen kimse şunlara benzer: Bir topluluk bir gemiye biner ve bir kısmı geminin üst katını, bir kısmı da alt katını kullanmak üzere anlaşırlar Alt katı kullananlar suya ihtiyaç duyduklarında üst kattakilere giderek şu teklifi yaparlar: Siz üst kattakileri rahatsız etmeden, sadece kendi bulunduğumuz bölgede küçük bir delik açarak su alsak nasıl olur? Eğer onlara izin verirlerse, hep birlikte helak olurlar Mani olmaları halinde ise hep birlikte kurtulurlar” (Buharî, Tirmizî, Ahmed b Hanbel)

Gerekçe ne olursa olsun, hangi kavramlar kullanılarak yapılırsa yapılsın, tahrif tahriftir Hz Musa asın tebliğ ettiği dini Yahudiliğe, Hz İsa asın dinini Hristiyanlığa dönüştürenler de buna benzer bir anlayışla hareket etmişlerdi O yüce peygamberlerin getirdiği hak dini zamanlarına uymuyor, rahatlarını bozuyor diye yahut zahmetli ve meşakkatli buldukları için tahrif etmiş, aslından uzaklaştırmışlardı

Şimdi bir kısım müslümanların yaşadığı da buna benzer bir durum Dünya hayatını mutlaklaştırmanın, heva-yı nefsi rehber edinmenin kaçınılmaz sonu bu

Yüce Kitabımız bizi bakın nasıl uyarıyor: “Ey insanlar! Rabbinizden ittika edin ve bir günden korkun ki, baba evladına hiçbir bir fayda veremez Evlat da babasına herhangi bir fayda sağlayamaz Şüphe yok ki, Allahın vaadi gerçektir O halde dünya hayatı sizi sakın aldatmasın ve sakın o mağrur (şeytan) sizi Allah(ın bağışlayıcılığın)a güvendir(erek helaka sürükle)mesin” (Lokman, 33)

alıntı-akrep1