İslamda Alisveris Ve Ticaret

ALIŞ VERİŞ VE TİCÂRET

İnsanlar birbirlerine muhtâc olup, birlikde yaşamağa mecbûrdurlar Bey [satmak] ve şirâ [satın almak], ya'nî alış veriş olmasaydı, yer yüzünde nizâm olmazdı İslâmiyyetde bey ve şirâ, arz ve taleb esâsına göre yürür İslâmiyyet, ferdin iktisâdî hürriyyetine saygı gösterir Husûsî teşebbüslere ve sermâyeye salâhiyyet verir Allahü teâlânın emr etdiği bu ticâret ahkâmı, Karl Marks ismli bir yehûdînin serhoş kafası ile ortaya koyduğu, sosyalizm adındaki, siyâsî bir iktisâd rejimi ile taban tabana zıddır Hür dünyâ devletlerinde tatbîk edilmekde olan liberal iktisâd sistemi, islâmın ticâret ahkâmına yakındır İslâmiyyetin gösterdiği iktisâd yolu, özel teşebbüsü ortadan kaldıran Markscı sosyalizm olmadığı gibi, devletin iktisâdî hayâta hiç dokunmamasını istiyen Adam Smith liberalizmi de değildir Uşr, harâc, âşirin topladığı zekât, cizye, narh koymak, Beyt-ül-mâlın diğer gelirlerini toplamak ve sarf etmek, devletin elinde olduğu için, islâm iktisâdı, başı boş bir liberalizm değildir İstihsalde mümkin olduğu kadar özel teşebbüsü, millî gelirin ferdlere taksîminde de, sosyal adâleti sağlıyan hükmlerdir

Bir kimse imâm-ı azam Ebû Hanîfeden “rahmetullahi aleyh” sordu ki, (Vaktlerimi ibâdet ile geçirmek istiyorum Bana birşey yaz da, hep onu yapayım!) İmâm-ı azam alış veriş bilgilerini yazıp verince, (Bu, tüccârlara lâzım olur Ben evimde oturup ibâdet ile meşgûl olacağım) dedi Cevâbında, (Yiyecek ve giyecek lâzım olmıyan kimse var mı? Ahkâm-ı islâmiyyenin alış veriş kısmını bilmiyen, harâm lokmadan kurtulamaz ve ibâdetlerin sevâbını bulamaz Zahmetleri boşa gider ve azâba yakalanır ve çok pişmân olur) buyurdu (Bezzâziyye)de diyor ki, (Alış veriş bilgisini öğrenmiyenin, ticâret yapması harâmdır İmâm-ı Ebülleys de “rahmetullahi teâlâ aleyh” böyle buyurmuşdur İmâm-ı Muhammed Şeybânîye “rahmetullahi teâlâ aleyh”, Zühd hakkında bir kitâb yaz dediklerinde, zühd için bey bilgisi yetişir buyurdu)