Kalın Bağırsak Kanseri (Kolon Rektum Kanseri)

**Prof. Dr. Sinsi** · 11-04-2012

Kalın bağırsak Kanseri (Kolon Rektum Kanseri)

Kolon ve rektum sindirim sisteminin son kısımlarını oluştururlar

Kolon yaklaşık 150 cm uzunluğundadır son 12-15 cmlik kısmı da rektumu oluşturur

Kolorektal kanserler,kadınlarda meme ve akciğer kanserlerinden sonra üçüncü sırada; erkeklerde ise prostat ve akciğer kanserlerinden sonra yine üçüncü sırada sıklıkla görülen kanserlerdir

Her iki cinsde de en sık ölüme sebep olan ikinci sıradaki kanser cinsidir

Ortalama her 15 kişiden birisinde kolorektal kanser gelişir

50 yaşından sonra kolorektal kanser gelişme riski artmaktadır

Günümüzde kolon kanser tedavisinde pek çok yöntem mevcuttur

Tüm kanserlerde olduğu gibi kolon kanserinde de ne kadar erken tanı konursa o kadar başarı ile tedavi edilebilir

Erken evrelerde yakalanmış bir kolon kanseri % 90 oranında başarı ile tedavi edilebilir

KOLOREKTAL KANSER RİSK FAKTÖRLERİ

Kolorektal Kanserlerin kesin oluş nedeni bilinmemektedir,ancak bu hastalık oluşum ihtimalini arttıran risk faktörleri belirlenmiştir

Bunlar :

-yaş

-polipler

-diyet

-kişinin sağlık geçmişi

-aile öyküsü

-inflamatuar barsak hastalıklarıdır

POLİPLER

Polipler kolon ve rektum iç kısmında gelişen benign yani iyi huylu oluşumlardır

50 yaş sonrası oldukça sık görülürler

Bu poliplerin bazı tipleri kişinin kolon kanseri gelişme riskini arttırır

Poliplerin hepsi kansere dönüşmez,ancak hemen tüm kolon kanserleri ilk olarak poliplerden başlar

DİYET

Diyet ile kolorektal kanser arasında ilişki olduğu gösterilmiştir

Bol lifli diyet alanlarda kanser görülme oranı düşüktür

Diyette

yağ fazlalığı

protein fazlalığı

kalori fazlalığı

alkol

et

kalsiyum elsikliği

folik asit eksikliği

Sigara

kanser riskini arttıran faktörlerdir

-Sedanter yani hareketsiz yaşam ve bol yağlı gıdalar kolon kanseri riskini arttırır

KİŞİNİN SAĞLIK ÖZGEÇMİŞİ

-Over (yumurtalık)

-Uterus (rahim)

-Meme kanseri öyküsü olan kadınlarda kolorektal kanser gelişme riski artmıştır

Kolon kanseri olup tedavi görmüş kişilerde de nüks riski vardır

KİŞİNİN AİLE ÖYKÜSÜ

Anne-babasında,kardeşlerinde veya çocuklarında kolorektal kanser görülen kişilerde aynı tip kanser görülme oranı yüksektir

Özellikle genç yaşta kanser oluşan kişilerin yakınlarında bu risk daha da yükselir

Bir ailede birden çok kişide kolorektal kanser oluşması diğer kişilerin riskini de belirgin olarak arttırır

İNFLAMATUAR BARSAK HASTALIKLARI

Kolon iç duvarında oluşan kronik bir iltihabi hastalık olan ülseratif kolitte kolon kanseri görülme ihtimali artmıştır

Chron hastalığı gibi diğer bazı inflamatuar barsak hastalıklarında da kanser gelişme riski artar

Tüm barsağı tutan hastalıkta 8 yıl,barsağın sol kısmını tutan hastalıkta ise 15 yıllık süre sonrası barsak kanseri görülme oranı çok artmıştır

Belirtilen risk faktörlerinin olması,kişide mutlaka kolorektal kanser gelişeceği anlamını taşımaz; sadece oluşma riski diğer kişilere göre artmıştır

Bu nedenle daha dikkatli kontrol ve takiplerle oluşma riskini azaltmaya,eğer oluşur ise de erken tanı ve tedavi yapmaya önem vermelidir

KOLOREKTAL KANSERLERDE SEMPTOM VE BULGULAR

-Barsak alışkanlığında değişiklikler

-Devamlı ishal veya kabızlık oluşması

-Defekasyon sonrası tam boşalamama hissinin olması

-Gaitada kan görülmesi

-Gaitanın ince çıkması

-Karında gaz,karın ağrısı,şişkinlik,kramplar gibi genel karın yakınmalarının olması

-Kilo kaybı

-Devamlı halsizlik ve yorgunluk

-Kusma

Tüm bu semptomlar birçok hastalıkta da oluşabilecek semptomlardır,bu nedenle bir veya birkaç tanesi oluşur ise mutlaka doktor kontrolü ile nedeni ortaya konmalıdır

Erken evrede barsak kanseri ağrı yapmaz, o nedenle ağrı olmasını beklemeden doktora başvurmalıdır

Kolon kanseri poliplerin erken evrede çıkartılması ile önlenebilecek bir hastalıktır

Erken tanı konmuş bir kolorektal kanser % 90 tedavi edilebilir bir hastalıktır

KOLOREKTAL KANSERDE TANI

Özellikle 50 yaş sonrası yapılacak düzenli kontroller erken tanıyı sağlayacaktır

50 yaştan önce ise aile öyküsüne göre davranmak çok önemlidir

Tanıda:

-Kan testleri-Tam kan,sedimentasyon,CEA

-Gaitada gizli kan

-Parmakla rektum muayenesi

-Sigmoidoskopi

-Kolonoskopi

-Biyopsi

-Çift kontrast kolon grafisi

-Virtual kolonoskopi

-Abdominal BT – MR – PET yapılır

KOLOREKTAL KANSERDE TEDAVİ

Erken tanı ve tedavi hayat kurtarıcıdır

Tedavi bir ekip işidir

Cerrah,onkolog ve radyasyon onkoloğu birlikte tedaviyi yapmalıdırlar

Kanser tedavisinde evreleme yani tümörün yaygınlık durumunun belirlenmesi önemlidir

EVRELEME

Evre 0 - Kanser henüz barsak duvarının en iç kısmında lokalizedir

Evre 1 - Kanser hücreleri barsak duvarının diğer kısımlarına doğru ilerlemiştir

Evre 2 - Kanser hücreleri barsağın dışına taşmıştır ama henüz lenf bezlerine sıçramamıştır

Evre 3 - Kanser barsak yakınındaki lenf bezlerine geçmiştir, ancak vücudun diğer kısımlarına sıçramamıştır

Evre 4 - Kanser vücuttaki diğer organlara yayılmıştır

Evre 0-1-2 ve 3 hastalar kür tediğimiz tam tedavi şansına sahiptirler

Kolorektal kanserin tedavi sonrası 5 yıldan sonra tekrarlama olasılığı çok düşüktür, bu nedenle 5 yıl nüks olmadan geçirmiş hastalarda kürden bahsedilebilmektedir

Evre 4 kanserlerde ise kür sağlanamamaktadır, ancak yapılan tedavilerle yaşam süresi uzatılabilmektedir

Kolorektal kanserde tedavi tümörün yeri,büyüklüğü, evresine ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişmektedir

Değişik tedavi kombinasyonları uygulanabilir

Üç standart tedavi yöntemi vardır: Cerrahi ( Klasik cerrahi ve minimal invazif cerrahi)

Kemoterapi

Radyoterapi

Kanser çok erken evrede saptanırsa ameliyatsız, karın duvarı kesilmeden çıkartılabilir

Kolonoskopi yapar şekilde girişilerek tümörlü kısım çıkartılabilir,buna lokal eksizyondenmektedir

Eğer kanser bir polipte saptanıp çıkartılırsa buna polipektomi denir

Eğer tümör daha büyükse etrafındaki sağlam bir kısım barsakla birlikte çıkartılır,geriye kalan barsak uçları karşılıklı dikilerek devamlılık sağlanır,buna kolektomi ameliyatı denir

Bu esnada barsağın yanındaki lenf bezleri de temizlenerek kanser ****stazı açısından mikroskobik incelemeye gönderilir

Eğer tümör çıkartıldıktan sonra iki barsak ucu karşılıklı dikilemez ise bunlar karın duvarına ağızlaştırılır,buna kolostomi denmektedir

Bazı hastalarda ise dikiş emniyeti sağlamak için barsağın dikişlerden daha öndeki bir kısmından karna ağızlaştırma yapılır,bu sayede geçici olarak dikiş hattından gaita geçişi engellenmiş olur

Buna geçici kolostomi denir

Daha sonra burası kapatılır

Kolostomi açılan hastalarda dışkı, bu bölgeye yapıştırılan özel yapılmış torbalarda toplanarak atılır

Anüse çok yakın tümörlerde kalıcı kolostomi açılması gerekebilir

Ameliyat sonrası geride kalmış olabilecek kanser hücrelerini de öldürmek amacı ile kemoterapi uygulanır

Kür şansını arttırmak için yapılan kemoterapiye adjuvan tedavi denmektedir

Radyoterapi ise daha sıklıkla rektum bölgesi kanserlerinde uygulanır

Büyük tümörlerde de operasyon öncesi uygulanıp tümörü küçülterek ameliyat edilmesisağlanabilir

Kemik ****stazları da radyoterapi ile tedavi edilir

KOLOREKTAL KANSERİ ÖNLEMEK İÇİN

-Diyet ve yaşam şekli

Bol lifli gıdalar,meyva ve sebzeler

Kalsiyum

Vitamin D

Vitamin E

Folik asit almak

Fizik aktiviteyi arttırmak

Obesite (menapoz öncesi devrede)yi önlemek

Sigara ve alkol kullanmamak

-Poliplerin alınması

KONTROL VE TARAMA PROGRAMI

Orta veya yüksek risk grubunda olmayan 50 yaş ve üzerindeki herkes 50 yaşında başlayıp her yıl gaitada gizli kan ve her beş yılda bir sigmoidoskopi veya kolonoskopi yaptırmalıdır

Adenomatöz polip tesbit edilenlerde 3 yıl sonra kontrol kolonoskopisi yapılmalı, normal ise 5 yıllık kontrollere dönülmelidir

Ailesinde 50 yaş öncesi kolon kanseri görülmüş olan kişiler,bu görülme yaşından 10 yaş öncesine geldiklerinde kolonoskopik kontrollere başlamalı

Ailede birden çok kolon kanseri olduğunda da en genç yaştaki hastadan yine 10 yaş öncesi kontrollere başlanmalıdır

11-04-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Kalın Bağırsak Kanseri (Kolon Rektum Kanseri) Kalın bağırsak Kanseri (Kolon Rektum Kanseri) Kolon ve rektum sindirim sisteminin son kısımlarını oluştururlar Kolon yaklaşık 150 cm uzunluğundadır son 12-15 cmlik kısmı da rektumu oluşturur Kolorektal kanserler,kadınlarda meme ve akciğer kanserlerinden sonra üçüncü sırada; erkeklerde ise prostat ve akciğer kanserlerinden sonra yine üçüncü sırada sıklıkla görülen kanserlerdir Her iki cinsde de en sık ölüme sebep olan ikinci sıradaki kanser cinsidir Ortalama her 15 kişiden birisinde kolorektal kanser gelişir 50 yaşından sonra kolorektal kanser gelişme riski artmaktadır Günümüzde kolon kanser tedavisinde pek çok yöntem mevcuttur Tüm kanserlerde olduğu gibi kolon kanserinde de ne kadar erken tanı konursa o kadar başarı ile tedavi edilebilirErken evrelerde yakalanmış bir kolon kanseri % 90 oranında başarı ile tedavi edilebilir KOLOREKTAL KANSER RİSK FAKTÖRLERİ Kolorektal Kanserlerin kesin oluş nedeni bilinmemektedir,ancak bu hastalık oluşum ihtimalini arttıran risk faktörleri belirlenmiştir Bunlar : -yaş -polipler -diyet -kişinin sağlık geçmişi -aile öyküsü -inflamatuar barsak hastalıklarıdır POLİPLER Polipler kolon ve rektum iç kısmında gelişen benign yani iyi huylu oluşumlardır 50 yaş sonrası oldukça sık görülürler Bu poliplerin bazı tipleri kişinin kolon kanseri gelişme riskini arttırır Poliplerin hepsi kansere dönüşmez,ancak hemen tüm kolon kanserleri ilk olarak poliplerden başlar DİYET Diyet ile kolorektal kanser arasında ilişki olduğu gösterilmiştir Bol lifli diyet alanlarda kanser görülme oranı düşüktür Diyette yağ fazlalığı protein fazlalığı kalori fazlalığı alkol et kalsiyum elsikliği folik asit eksikliği Sigara kanser riskini arttıran faktörlerdir -Sedanter yani hareketsiz yaşam ve bol yağlı gıdalar kolon kanseri riskini arttırır KİŞİNİN SAĞLIK ÖZGEÇMİŞİ -Over (yumurtalık) -Uterus (rahim) -Meme kanseri öyküsü olan kadınlarda kolorektal kanser gelişme riski artmıştır Kolon kanseri olup tedavi görmüş kişilerde de nüks riski vardır KİŞİNİN AİLE ÖYKÜSÜ Anne-babasında,kardeşlerinde veya çocuklarında kolorektal kanser görülen kişilerde aynı tip kanser görülme oranı yüksektirÖzellikle genç yaşta kanser oluşan kişilerin yakınlarında bu risk daha da yükselir Bir ailede birden çok kişide kolorektal kanser oluşması diğer kişilerin riskini de belirgin olarak arttırır İNFLAMATUAR BARSAK HASTALIKLARI Kolon iç duvarında oluşan kronik bir iltihabi hastalık olan ülseratif kolitte kolon kanseri görülme ihtimali artmıştır Chron hastalığı gibi diğer bazı inflamatuar barsak hastalıklarında da kanser gelişme riski artar Tüm barsağı tutan hastalıkta 8 yıl,barsağın sol kısmını tutan hastalıkta ise 15 yıllık süre sonrası barsak kanseri görülme oranı çok artmıştır Belirtilen risk faktörlerinin olması,kişide mutlaka kolorektal kanser gelişeceği anlamını taşımaz; sadece oluşma riski diğer kişilere göre artmıştırBu nedenle daha dikkatli kontrol ve takiplerle oluşma riskini azaltmaya,eğer oluşur ise de erken tanı ve tedavi yapmaya önem vermelidir KOLOREKTAL KANSERLERDE SEMPTOM VE BULGULAR -Barsak alışkanlığında değişiklikler -Devamlı ishal veya kabızlık oluşması -Defekasyon sonrası tam boşalamama hissinin olması -Gaitada kan görülmesi -Gaitanın ince çıkması -Karında gaz,karın ağrısı,şişkinlik,kramplar gibi genel karın yakınmalarının olması -Kilo kaybı -Devamlı halsizlik ve yorgunluk -Kusma Tüm bu semptomlar birçok hastalıkta da oluşabilecek semptomlardır,bu nedenle bir veya birkaç tanesi oluşur ise mutlaka doktor kontrolü ile nedeni ortaya konmalıdır Erken evrede barsak kanseri ağrı yapmaz, o nedenle ağrı olmasını beklemeden doktora başvurmalıdır Kolon kanseri poliplerin erken evrede çıkartılması ile önlenebilecek bir hastalıktır Erken tanı konmuş bir kolorektal kanser % 90 tedavi edilebilir bir hastalıktır KOLOREKTAL KANSERDE TANI Özellikle 50 yaş sonrası yapılacak düzenli kontroller erken tanıyı sağlayacaktır 50 yaştan önce ise aile öyküsüne göre davranmak çok önemlidir Tanıda: -Kan testleri-Tam kan,sedimentasyon,CEA -Gaitada gizli kan -Parmakla rektum muayenesi -Sigmoidoskopi -Kolonoskopi -Biyopsi -Çift kontrast kolon grafisi -Virtual kolonoskopi -Abdominal BT – MR – PET yapılır KOLOREKTAL KANSERDE TEDAVİ Erken tanı ve tedavi hayat kurtarıcıdır Tedavi bir ekip işidir Cerrah,onkolog ve radyasyon onkoloğu birlikte tedaviyi yapmalıdırlar Kanser tedavisinde evreleme yani tümörün yaygınlık durumunun belirlenmesi önemlidir EVRELEME Evre 0 - Kanser henüz barsak duvarının en iç kısmında lokalizedir Evre 1 - Kanser hücreleri barsak duvarının diğer kısımlarına doğru ilerlemiştir Evre 2 - Kanser hücreleri barsağın dışına taşmıştır ama henüz lenf bezlerine sıçramamıştır Evre 3 - Kanser barsak yakınındaki lenf bezlerine geçmiştir, ancak vücudun diğer kısımlarına sıçramamıştır Evre 4 - Kanser vücuttaki diğer organlara yayılmıştır Evre 0-1-2 ve 3 hastalar kür tediğimiz tam tedavi şansına sahiptirler Kolorektal kanserin tedavi sonrası 5 yıldan sonra tekrarlama olasılığı çok düşüktür, bu nedenle 5 yıl nüks olmadan geçirmiş hastalarda kürden bahsedilebilmektedir Evre 4 kanserlerde ise kür sağlanamamaktadır, ancak yapılan tedavilerle yaşam süresi uzatılabilmektedir Kolorektal kanserde tedavi tümörün yeri,büyüklüğü, evresine ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişmektedirDeğişik tedavi kombinasyonları uygulanabilirÜç standart tedavi yöntemi vardır: Cerrahi ( Klasik cerrahi ve minimal invazif cerrahi) Kemoterapi Radyoterapi Kanser çok erken evrede saptanırsa ameliyatsız, karın duvarı kesilmeden çıkartılabilir Kolonoskopi yapar şekilde girişilerek tümörlü kısım çıkartılabilir,buna lokal eksizyondenmektedir Eğer kanser bir polipte saptanıp çıkartılırsa buna polipektomi denir Eğer tümör daha büyükse etrafındaki sağlam bir kısım barsakla birlikte çıkartılır,geriye kalan barsak uçları karşılıklı dikilerek devamlılık sağlanır,buna kolektomi ameliyatı denirBu esnada barsağın yanındaki lenf bezleri de temizlenerek kanser **stazı açısından mikroskobik incelemeye gönderilir Eğer tümör çıkartıldıktan sonra iki barsak ucu karşılıklı dikilemez ise bunlar karın duvarına ağızlaştırılır,buna kolostomi denmektedirBazı hastalarda ise dikiş emniyeti sağlamak için barsağın dikişlerden daha öndeki bir kısmından karna ağızlaştırma yapılır,bu sayede geçici olarak dikiş hattından gaita geçişi engellenmiş olurBuna geçici kolostomi denirDaha sonra burası kapatılır Kolostomi açılan hastalarda dışkı, bu bölgeye yapıştırılan özel yapılmış torbalarda toplanarak atılır Anüse çok yakın tümörlerde kalıcı kolostomi açılması gerekebilir Ameliyat sonrası geride kalmış olabilecek kanser hücrelerini de öldürmek amacı ile kemoterapi uygulanırKür şansını arttırmak için yapılan kemoterapiye adjuvan tedavi denmektedir Radyoterapi ise daha sıklıkla rektum bölgesi kanserlerinde uygulanırBüyük tümörlerde de operasyon öncesi uygulanıp tümörü küçülterek ameliyat edilmesisağlanabilir Kemik stazları da radyoterapi ile tedavi edilir KOLOREKTAL KANSERİ ÖNLEMEK İÇİN -Diyet ve yaşam şekli Bol lifli gıdalar,meyva ve sebzeler Kalsiyum Vitamin D Vitamin E Folik asit almak Fizik aktiviteyi arttırmak Obesite (menapoz öncesi devrede)yi önlemek Sigara ve alkol kullanmamak -Poliplerin alınması KONTROL VE TARAMA PROGRAMI** Orta veya yüksek risk grubunda olmayan 50 yaş ve üzerindeki herkes 50 yaşında başlayıp her yıl gaitada gizli kan ve her beş yılda bir sigmoidoskopi veya kolonoskopi yaptırmalıdır Adenomatöz polip tesbit edilenlerde 3 yıl sonra kontrol kolonoskopisi yapılmalı, normal ise 5 yıllık kontrollere dönülmelidir Ailesinde 50 yaş öncesi kolon kanseri görülmüş olan kişiler,bu görülme yaşından 10 yaş öncesine geldiklerinde kolonoskopik kontrollere başlamalı Ailede birden çok kolon kanseri olduğunda da en genç yaştaki hastadan yine 10 yaş öncesi kontrollere başlanmalıdır