Osmanlı Devletinde Toprak Yönetimi ...

Osmanlı Devletinde Toprak Yönetimi

MÜLK ARAZİ

Mülkiyet hakkı arazi sahibinin olan topraklardır Mülk arazi ikiye ayrılır:

1 Öşri Topraklar: Fethedildiği zaman Müslümanlara verilen topraklardır Topraklar, sahiplerinin mülkü sayılır, isteyen topraklarını satabilir, bağışlayabilir, vakfedebilir, miras bırakabilirdi Toprağı işleyenler, elde ettikleri ürünün 1/10unu vergi olarak devlete verirlerdi Bu vergiye “öşür” denirdi

2 Haraci Topraklar: Bu toprakların sahipleri Gayrimüslimlerdi (Müslüman olmayanlar) Bunlardan alınan toprak vergisine “haraç” denirdi

MİRİ ARAZİ

Mülkiyeti devlete ait olan topraklardır Devlet bu toprakları işletmesi için üzerinde yaşayan kişilere verirdi Toprağı iyi ekip biçmeyen veya üç yıl üst üste boş bırakanlardan toprakları geri alınır, başkasına verilirdi Amaç; tarımda üretimin devamlılığını sağlamaktır Miri arazinin bölümleri:

1 Vakıf Arazi: Geliri cami, hastane, kervansaray, medrese gibi bilim ve hayır kurumlarının yapımı, idaresi ve bakımı için ayrılan topraklardı Vakıf topraklarının gelirlerinden vergi alınmazdı

2 Ocaklık Arazi: Kale muhafızlarına ve tersane giderlerine ayrılan sınır boylarındaki araziye denirdi

3 Yurtluk Arazi: Sınırları koruma karşılığında sınır boylarında ayrılan araziye denirdi

4 Mukataa: Geliri doğrudan doğruya hazineye kalan araziye denirdi Bu topraklardan elde edilecek gelir peşin olarak mültezim denilen varlıklı kişilere satılır ve mültezimlerden alınan paralar doğrudan hazineye aktarılırdı Bu sisteme “İltizam Sistemi” denirdi

5 Dirlik Arazi: Geliri devlet memurlarına ve askerlere maaş ve görev karşılığı olarak verilen topraklardır Dirlik gelirlerine göre üçe ayrılırdı:

 Has: Yıllık geliri 100 000 akçeden fazla olan toprağa denirdi Padişaha, divan üyelerine, beylerbeylerine, şehzadelere ve sancak beylerine verilirdi

 Zeamet: Yıllık geliri 20 000 ile 100 000 akçe arasındaki topraklara denirdi İkinci derecedeki memurlara verilirdi Alaybeyleri, kapıcıbaşı, Divan kâtipleri gibi

 Tımar: Yıllık geliri 3 000 akçe ile 20 000 akçe arasındaki topraklara denirdi Savaşlarda yararlılık gösterenlere verilirdi Tımarlı Sipahiler gelirlerinin bir kısmıyla atlı asker yetiştirirler, bir kısmını da maaş olarak alırlardı Tımar sistemiyle yetiştirilen askerler, Osmanlı ordusunun önemli bir kısmını oluştururdu Tımar sistemine bağlı topraklar “Tahrir Defterlerine” kaydedilirdi

NOT: Osmanlı Devletinde toprak ve ordu sisteminin temelini Tımar Sistemi oluştururdu Bu sistemde devlet “Tımarlı Sipahiye belli bir toprak parçası verirdi Tımarlı Sipahi, emrindeki askerlerle bu toprağı ekip biçer, elde edilen gelir, askerlerin ihtiyaçları ve eğitimi için harcanırdı Çok disiplinli bir asker topluluğu olan Tımarlı Askerler, savaş zamanında savaşlara katılırlardı

Tımar Sisteminin Faydaları
Vergiler düzenli olarak toplanır
Bölgenin güvenliği sağlanır
Devlete yük olmadan asker yetiştirilir, askerlik masrafları azalır
Toprak sürekli ekip-biçildiği için üretimin devamlılığı sağlanmış olur
Ülke bayındır (imar) hale getirilir