Anadolu Beyliklerinin Kuvvetleri

Arab tarih ve coğrafya âlimi İbnü Fazlillaahi'l-Ömerî, 1332 senesine ait Anadolu'nun vaziyeti hakkında çok kıymetli bilgiler vermektedir Bu tarih, İlhanlılar'ın Anadolu'daki son hâkimiyet senelerinden biridir Arab âlimi diyor ki: "Bu Türk Uç Beyleri, yüksek dağlar ve kalelere ve muharip unsurlara dayanırlar Ordu ve silâhlarının çokluğu sayesinde pek kuvvetlidirler Hulâgû neslinden olan İlhanlar'ın adına hutbe okutup sikke kestirirler İlhanlılar'ın Anadolu'daki naiplerine hediye verirler ve onların arkasında duran İlhanlar'dan sakınırlar Naibin İlhan'a yazacağı nâmenin kendi lehlerine olmasına dikkat ederler"
Aynı âlim, 1332 senesinde Türkmen beylikleri'nin nüfus ve ordularına dair de pek kıymetli malûmat vermektedir
Bu malûmattan, 1332 senesinde Türkmen beylikleri'nin nüfusu şu şekilde tahmin ve istidlal edilebilir: Osmanoğulları 1030000, Karasıoğulları 250000 (her ikisi: 1280000), Karamanoğulları 750000, Candaroğulları 420000, Hamîdoğulları 380000 (İsparta şubesi: 300000, Antalya = Teke şubesi: 80000), Saruhanoğulları 280000, Menteşeoğulları 170000, İnançoğulları (Denizli Beyliği) 100000, Eşrefoğulları (Beyşehir Beyliği) 70000, Gazi Çelebî'nin Sinop Beyliği 70000, yekûn: 5020000
Türkmen beylikleri dışında İlhanlılar'a, Memlûkler'e, Trabzon ve Kilikya devletlerine, Bizans'a, Latinler'e ait Anadolu topraklarının nüfusunu da bu devirde 6-7 milyon tahmin edebiliriz (İstanbul ve Trakya bu hesaba dahil değildir) Şu halde XIV asrın ikinci çeyreğinde bugünki Türkiye topraklarının nüfusunun kaba bir tahminle 13 milyon kadar olduğu anlaşılır Tarihî vaziyet de bunu göstermektedir Aynı devirde İngiltere'nin nüfusu takriben 25, Fransa'nınki 12,5 milyon kadardı (bugünki sınırlar) Şu halde XIV asırda Türkiye ile Avrupa'nın mutlak surette en kalabalık ülkesi olan Fransa'nın nüfusu eşitti Şunu da ilâve etmek lâzımdır ki, XIII asrın ortalarında Türkiye nüfusunun daha fazla, hiç olmazsa 15-16 milyon olması icap etmektedir Moğol idaresinde Türkiye'nin nüfusunun azaldığı muhakkaktır Demek XIII asırda, Avrupa'da hiç bir devletin ve hiç bir ülkenin (meselâ bugünki sınırlarıyla Fransa veya Almanya yahut Rusya'nın) nüfusu, Türkiye'nin nüfusuna yakın bile değildi Yalnız Türkiye Hakanlığı yani Anadolu Selçukluları için de aynı şey söylenebilir Şüphe yoktur ki XIII asırda Türkiye'nin nüfusu, Anadolu'nun en mamur olduğu Roma ve ilk Bizans çağının nüfusunu geçmişti