Orbitaller

Orbitaller



Atomda çeşitli tabakalar bulunduğu gibi,her tabakada da çeşitli alt enerji düzeyleri veya orbitaller bulunur Enerji düzeyleri belli sayıda elektron içerir ve elektronların bu enerji düzeylerinde ne şekilde dizildiklerini ilgili kuantum sayıları belirli kurallar çerçevesinde tayin ederBaşlıca dört kuantum sayısı mevcuttur
Baş kuantum sayısı (n) : Atomda bulunan ve belirli enerji değerlerine sahip olabilen çeşitli tabakaları göstermek için kullanılır
Yan kuantum sayısı ( I ) : Atom etrafındaki her tabaka çeşitli alt enerji düzeylerini içerirlerYan kuantum sayıs,herhangi bir tabakada bulunan bir elektronun,hangi enerji düzeyinde bulunduğunu gösterirSıfır ile (n-1) arasında değişen değerler albilir
Magnetik kuantum sayısı(m): Ataomda her alt enerji düzeyi (veya orbital) bir veya daha fazla orbitalden oluşmuştur Magnetik kuantum sayısı herhangi bir alt enerji düzeyindeki elektronun hangi orbitalde bulunduğunu açıklar

Elektron Dağılımı : Elektronlar çekirdeğin çevresindeki yörüngelerde bulunurlar Elketronların bulunma ihtimalinin fazla olduğu yerlere orbital denir Orbitaller s,p,d,f gibi harflerle gösterilirler Her hangi bir enerji düzeyindeki orbital sayısı n2 dir(n=enerji seviyesi olup 1,2,3,4 gibi tam sayılardır)

Herhangi bir enerji seviyesinin alabileceği elektron sayısı ise 2n2 ile hesaplanır

Örneğin, 3 Enerji seviyesinde 232=18 orbital vardır Bu enerji seviyesinde 18 elektron bulunabilir

ELEKTRONLARIN ORBİTALLERE YERLEŞİM SIRASI:

Şekilde görüldüğü gibi elektronlar 1s22s22p63s23p64s2 3d10 4p65s2sırasına göre orbitallere yerleşmektedir

Hund Kuralı : Elektronlar orbitallere önce birer birer yerleşir Boş orbital varken elektron çiftleşemez

Pauli Kuralı : Elektronlar çekirdeğin çevresinde dönerken aynı zamanda kendi eksenleri etrafında da dönerler Birisi saat ibresi yönünde dönerken diğeri onun tersi yönünde döner(+1/2, -1/2)

Örnek : Atom numarası 17 olan X elementin elektron dağılımını yapınız ?

Çözüm :

1s22s22p63s23p5 şeklinde olur

Orbitallerin baş tarafındaki sayılar temel enerji düzeyini (baş kuant sayısını) üstündeki sayılar ise elektron sayılarını göstermektedir

17X: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p5

Örnek: 10Ne, 18Ar, 36Kr soygaz atomlarının elektron dizilişlerini yazınız ?

10Ne : 1s2 2s2 2p6

18Ar: 1S2 2S2 2P6 3S2 3P6

36Kr: 1S2 2S2 2P6 3S2 3P6 4s2 3d10 4p6

Uyarılmış Hal : Bir elektronun bulunduğu orbitalden enerji verilerek bir üst enerjili orbitale geçmesiyle yazılan elektron dağılımına uyarılmış hal denir

Kararlılık ve Değerlik Elektron Sayısı :

Soygazların son yörüngeleri tamamen dolu olup 8 elektron içerirler Kararlı yapıda olan bu gazlar elektron alış-verişi yada elektron ortaklığı yapamazlar Bu sebepten dolayı soygazlar kimyasal tepkime vermezler

Değerlik Elektron Sayısı :

Bir elementin kendinden önceki soygazdan fazla bulundurduğu veya son enerji düzeyindeki elektron sayısıdır

Örnek :

15X = : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p3

Son enerji düzeyinde 3+2=5 e- bulunduğundan değerlik elektron sayısı 5 dir

Genelde değerlik elektron sayısı 1,2,3 olanlar ¤¤¤¤L, 4,5,6,7 olanlar A¤¤¤¤L 8 olanlarda SOYGAZ özelliği gösterirler

Değerlilik:

Bir elementin kararlı yapıya(son yörünge ulaşabilmesi için alması yada vermesi gereken elektron sayısına değerlilik denir
Örnek :

17X: : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p5

Bu elementin değerlik elektron sayısı 5+2=7 dir Ya 7 elektron vererek kendisinden önceki soygaza benzeyecek (+7) yada 1 elektron alarak (-1) son yörüngeyi 8 e tamamlayacaktır Bir elementin alabileceği değerliklerin mutlak değerlikleri toplamı 8 dir ¤¤¤¤ller elektron almadıklarından negatif değerlik almazlar

Örnek : 11Na, 15P, 18Ar elementlerinin değerliklerini ve ¤¤¤¤l mi, a¤¤¤¤l mi olduğunu belirleyiniz

Çözüm :

11Na : 2 8 1 değerlik elektron sayısı 1 olup ¤¤¤¤ldir Değerliliği +1 dir

15P : 2 8 5 değerlik elektron sayısı 5 olup a¤¤¤¤ldir Değerliliği +5 ile -3 arasındadır

18Ar: 2 8 8 değerlik elektronu 8 olup soygazdır Değerliliği yoktur

İyon Kavramı :

Elektron alış-verişi yapmış atomlara iyon denir

İyon ,katyonlar ,anyonlar:

NH4+, Ca+2, K+1, Al+3 CO3-2, Cl-, SO4-2

Katyon : Pozitif yüklü atom yada atom gruplarıdır