Yağışların Çok Olduğu Yerler

Yağışların çok olduğu yerler

En çok yağış alan bölgeler

Yağışlar ile ilgili bilgi

Havadaki nemin doyma noktasını aşıp su damlacıkları buz kristalleri veya buz parçacıkları şeklinde yoğunlaşmasına yağış denir

> Havanın yükselerek soğuması = yağış

> Havanın doyma noktasına ulaşması = yağış

Yerde Yoğunlaşma Biçimindeki Yağışlar



Çiy : Havanın açık ve durgun olduğu gecelerde havadaki su buharının soğuk cisimler üzerinde su damlacıkları biçiminde yoğunlaşmasıdır İlkbahar ve yaz aylarında görülür

UYARI : Bir bölgede yağışların ,oluşabilmesi için hava sıcaklığının düşmesi hava kütlesinin yükselmesi ve havanın doyma noktasına ulaşması gerekir Dolu yağışı orta enlemlerde genellikle sağanak yağmurlara birlikte ilkbahar ve yaz aylarında görülür Çiy 0°C’nin üzerindeki kırağı 0°C’nin altındaki yoğunlaşmalar ile oluşur

Kırağı : Soğuyan zeminler üzerindeki yoğunlaşmanın buz kristalleri şeklinde olmasıdır Kırağının oluşabilmesi için de havanın açık, ve durgun olması gerekir

Kırç : Aşırı soğumuş su taneciklerinden oluşan bir sis uzun süre yerde kaldığında su taneciklerinin soğuk cisimlere çarparak buz haline geçmesidir

Troposferde Yoğunlaşma Biçimindeki Yağışlar

Yağmur : Buluttaki su taneciklerinin, damlalar halinde birleşerek yeryüzüne düşmesidir

Kar : Havadaki su buharının 0°C’nin altında yoğunlaşarak ince taneli buz kristallerine dönüşmesidir

Dolu : Dikey yönlü hava hareketlerinin çok güçlü olduğu bulutlarda sıcaklığın birdenbire ve büyük ölçüde düşmesiyle su tanecikleri donar

Yağış Miktarı

Yıl içerisinde birim alana düşen toplam, yağış miktarına denir Yağış plüviyometre ile ölçülür kg/m2 ya da mm olarak ifade edilir

Yağış Miktarını Etkileyen Etmenler

Hava Kütlesi : Bir yerin yağış alabilmesi için uygun hava kütlelerinin ve buna bağlı cephe sistemlerinin etkisi altında bulunması gerekir Hava kütlesi nemli ise yağış miktarı artar Örneğin Türkiye’de kış yağışlarının fazlalığı İzlanda Gezici Alçak Basıncı’nın kışın daha etkili olmasının bir sonucudur

Yükselti ve Yer şekilleri : Deniz seviyesinden yaklaşık 1500 – 2000 yükseltiye kadar her 100 m’de yağış miktarı 50 – 400 mm arasında artar Bu yükseltiden sonra yağışlar azalır Çünkü içindeki nemin büyük bölümünü yamacın orta bölümlerine ,bırakan hava kütlesi doruklara kuru olarak geçer Nemli hava kütlelerine dönük yamaçlarda yağışın fazla ters yamaçlarda yağışın az olması ise yer şekillerinin yağış miktarına etkisini kanıtlar

Denize Etkisine Kapalılık : Denizden uzaklaştıkça yağış miktarı azalmaktadır Çünkü nemli hava kütleleri içindeki nemin büyük bir bölümünü kıyı kesimlerinde bırakır ve içerilere daha kuru olarak sokulur

Akıntılar : Sıcak su akıntılarının etkisiyle ısınıp nemlenen hava kütleleri serin kara üzerine geldiğinde yağış bırakır Örneğin İngiltere ve Japonya, kıyılarında yağış miktarının fazla olmasında sıcak su akıntıları etkilidir Soğuk su akıntılarının geçtiği kıyılarda ise yağış miktarının azaldığı görülür

Bitki Örtüsü : Özellikle ormanlardaki terleme nem miktarını artırdığından yağışlar %3 – 6 oranında artar

Yağış Tipleri :

Yükselim (Konveksiyon) Yağışları

Isınarak yükselen havanın soğuması ile oluşan yağışlardır

Ekvator çevresinde yıl boyunca orta enlemlerde, ilkbahar ve yaz aylarında bu tip yağışlar görülür

Türkiye’de ilkbahar ve yaz başlarında kuzeybatıdan gelen nemli ve soğuk hava İç Anadolu’da ısınarak yükselir ve yağış bırakır Bu yağışlara, kırkikindi yağmurları denir

Yamaç (Orografik) Yağışları

Nemli hava kütlelerinin bir dağ yamacına çarparak yükselmesi sonucunda oluşan yağışlardır

Orografik yağışlar en çok kıyıya paralel uzanan dağların denize dönük yamaçlarında görülür

Türkiye’de Toroslar ve Kuzey Anadolu, Dağları’nda yamaç yağışı belirgindir

UYARI : Egemen rüzgar yönüne dük uzanan dağ yamaçları orografik yağışları alır

Cephe Yağışları

Sıcak ve soğuk hava kütlelerinin karşılaşma alanlarında oluşan yağışlardır

Yeryüzündeki yağışların önemli bir, bölümünü bu tip yağışlar oluşturur

Batı ve Orta Avrupa ile okyanusal iklim bölgelerinde her mevsim Akdeniz iklim bölgelerinde kış aylarında cephesel yağışlar görülür

Dünya’da Yağışın Dağılışı

Çok Yağışlı Bölgeler

Ekvatoral Bölge : Yıl boyunca ısınmanın fazla olması nedeniyle yükselim yağışları görülür Bu bölgede karşılaşan kuzey ve güney alizeleri de ,yükselim yağışlarına yol açar Her mevsim yağışlı olan ekvatoral bölgede Mart ve Eylül aylarında yağış miktarı artar Yıllık yağış toplamı 2000 mm civarındadır

Muson Asyası : Yaz musonlarının etkisiyle yaz aylarında bol yağış alır Yağışlar yamaç yağışı şeklindedir Kış ayları genellikle kurak geçer Yıllık yağış miktarı 2000 mm’nin üstündedir

Orta Kuşak Karaların Batı Kıyıları : Her mevsimin yağışlı olduğu bölgelerdir Kış yağışlarının nedeni gezici alçak basınç ve buna bağlı cephe, sistemleridir Dağlık kıyılarda yer şekilleri yağış miktarını artırıcı etki yapar Ayrıca bu kıyılar batı rüzgarları ve sıcak su akıntılarının etkisi altıdadır

UYARI : Kuzey Amerika Kıtası’nın doğu kıyısında tropikal siklonlar nedeniyle çok yağış görülür

Yağışlı Bölgeler

Akdeniz Bölgeleri : 30° – 40° enlemleri arasında kışları yağışlı yazları kurak bir yağış rejimi gelişmiştir Bölge yazın subtropikal yüksek basınçların kışın ise batı rüzgarları ve geçici alçak basınçların etkisinde kalır Kış yağışları cephesel yağışlardır Dağlık alanlarda ise orografik cephesel yağılar görülür

Orta Kuşak Kıtalarının Doğu Kıyıları : Her, mevsimi yağışlıdır Genellikle yağışlar cepheseldir Ancak yaz mevsiminde konveksiyonal yağışlar da görülür Soğuk su akıntıları bazı kıyılarda çöllerin gelişmesine neden olmuştur

Savan Bölgeleri : 10° – 20° enlemleri arasında kışların kurak yazların ise yağışlı geçtiği bölgelerdir Yaz yağışları konveksiynal yağışlardır Kış kuraklığının nedeni subtropikal yüksek basınç alanının Ekvator’a doğru kaymasıdır

Az Yağışlı Bölgeler

Orta kuşak karasal bölgelerde kışın karaların iç kısımlarında havanın soğuk olması nedeniyle antisiklon alanları oluşur Nemli havanın iç kısımlara sokulmasını önler Buralarda kışlar biraz nemli ancak yağışsızdır İlkbahar ve yaz aylarında ise, ısınmaya bağlı konveksiyonal yağışlar görülür

Kurak Bölgeler

Subtropikal Yüksek Basınç Bölgeleri: 20° – 30° enlemleri arasında yıl boyunca yağışın çok az görüldüğü hatta bazı yıllarda yağışın hiç görülmediği bölgeler vardır Alçalıcı hava hareketleri nem açığını büyütür ve kuraklığın belirginleşmesine ,neden olur Bu bölgeler Büyük Sahra Arabistan ve Avustralya’da geniştir Güney Afrika Güney Amerika ve Meksika’da daha dar alanlıdır

Orta Kuşak Kıtalarının Deniz Etkisine Kapalı İç Kısımları: Denizden çok uzak olan bu bölgelere nemli rüzgarlar ulaşamaz Kıyıya paralel uzanan dağ sıraları da nemli rüzgarları engellediği için bu bölgelerde kuraklık belirgindir Örneğin Orta Asya çöllerinin oluşumu buna bağlıdır

Kutuplar: Kutuplar çevresi soğuk olduğundan havanın mutlak nemi düşük ve yağış miktarı azdır Ayrıca buralarda yüksek basınç alanının egemen olması yağışları önler Buralara daha çok soğuk çöller denir

Türkiyede Yağışların Dağılışı

Türkiye’de genellikle Akdeniz yağış rejiminin etkisi görülür

En çok yağış kıyı bölgelerde görülür, İç kısımlara gidildikçe yağış miktarı azalır

En az yağış alan yer Konya ve Tuz Gölü çevresi ile bazı derin yarılmış akarsu vadilerinin tabanlarıdır

Karadeniz kıyılarında sonbahar Akdeniz kıyılarında kış İç Anadolu’da İlkbahar ve Erzurum – Kars Bölümünde az yağışları belirgindir

Türkiye genelinde kış aylarında görülen yağışlar cephesel yağışlardır Çünkü kış aylarında Anadolu gezici alçak ve yüksek basınçların etkisi altındadır Bu basınçlar cephesel yağışlara neden olur

UYARI : 30° Kuzey enlemindeki dinamik yüksek basınç alanının yaz aylarında 40° Kuzey enlemine doğru genişlemesi nedeniyle Karadeniz kıyıları dışında yaz kuraklığı oluşur