Türkiyedeki Volkanik Dağlar Ve Dağılışları

Türkiyedeki volkanik dağlar ve dağılışları

YANAR DAĞLAR:

Yanardağlar yeraltındaki ergimiş kayaların kaya parçalarının ve gazların yerkabuğundaki açıklıklardan püskürdüğü oluşumlardırArt arda olan püskürmeler sonucunda maddelerin üst üste yığılmasıyla ortaya çıkan yükseltiler de aynı biçimde adlandırılırYüzeye çıkan ergimiş durumdaki maddeler zamanla katılaşarak volkanik kayaları oluşturur Depremler gibi yanardağların da çoğu levha sınırlarına yakın yerlerde bulunurÖte yandan nasıl ki levha sınırlarına uzak yerlerde de zaman zaman deprem olursa bazı yanardağlar da levhaların iç bölümlerinde bulunur Yayılma Sırtları: Okyanus dibinde İki levhanın birbirinden uzaklaşmakta olduğu sınırda okyanus ortası sırtları ya da yayılma sırtları adı verilen yanardağlardan oluşan sıra dağlar vardırLevha birbirinden ayrıldıklarında astenosfer üzerindeki basınç azalırBunun sonucunda levha sınırının altında bulunan katı durumdaki minareler tanecikleri ergiyerek magmaya dönüşürYükselmeye başlayan yeni magmanın çoğu levha kenarlarında katılaşıp kalır yüzeye ulaşan bölümü ise okyanus tabanında yanardağlar oluşturur “Plastik” Kayalar: Bilim adamları astenosferi genellikle “plastik” olarak tanımlarlarBunun nedeni astenosferin büyük bir bölümün yumuşsak olmasına karşın sıvıdan çok küçük miktarlarda magma bulunan katı mineral taneciklerinden oluştuğunu düşünüyorlarAstenosferdeki sıcaklığın minerallerin çoğunu ergitmeye yetecek kadar yüksek olmasına karşın üsteki litosfer katmanın neden olduğu yoğun basınç bunu engeller Dalma-Batma Bölgesi Yanardağları: Yanardağlar iki levhanın çarpışması sonucu birinin diğeri altına daldığı levha sınırlarında oluşurDalan levha 100-200 km derinlikte bulunan ve dalma-batma bölgesi adı verilen bölgede ergimeye başlar ve magmaya dönüşürBu magma levhanın üzerinde biriken tortullar ve ergimiş durumdaki okyanusal litosferden oluşurMagma tortullarla birlikte yerin derinliklerine çekilen su içerirOluşan yeni magma çatlaklardan geçerek yüzeye püskürür ve üstteki levhanın üzerinde yanardağların oluşuma yol açarBu çatlaklar levhaların hareketi sonucunda oluşurÜstteki levhanın okyanusal litosfer levhası olması durumunda yanardağların su yüzeyinin üzerinde kalan bölümleri bir dizi volkanik ada oluşturur Magma: Magma ergimiş durumdaki değişik mineraller ve bazı mineral kristallerinde oluşan lapa benzeri yoğun bir sıvıdırKıvamı su ve buz kristalleri içeren yarı erimiş durumdaki kar gibidirBilim adamları magmanın büyük çoğunluğunun astenosferde bulunmakla birlikte bir bölümünün de alt mantonun bazı bölgelerinde geldiğini düşünüyorlar Sıcak Noktalar: Birçok yanardağın oluşumunun levha sınırlarındaki hareketle bağlantılı olmasına karşın bazıları bu sınırlara uzak yerlerde ortaya çıkabilirBu yanardağların ”sıcak noktalar” olarak adlandırılan olağanüstü sıcak bölgelerin varlığı sonucunda oluştukları düşünülüyor Bilim adamları sıcak noktaların astenosfer ve alt mantoda bulunduğu varsayılıyorSıcak noktalarda ısı akımlarının mantonun içinden geçerek yükseldiği tahmin ediliyorBu olağanüstü ısının basıncın etkisini ortadan kaldırılması sonucunda da magma oluşurYüzeye doğru çıkan magma litosferden geçiş sırasında yolunun üzerindeki kaya kütlelerini ergiterek kendisine yol açarMagmanın yüzeye çıktığı yerlerde zamanla yanardağlar oluşur YANARDAĞ PÜSKÜRMELERİ: Magmanın yerkabuğundan yükselerek yüzeye çıkmasına yanardağ püskürmesi adı verilirYanardağ bir kez oluştuktan sonra yeraltından magma geldiği sürece püskürmeler devam ederİki püskürme arasında onlarca yüzlerce hatta binlerce yıl geçbilir Magma Yükselişi: Astenosferdeki magma ancak yeterince büyük bir “kabarcık”oluşturacak biçimde biriktiği zaman litosfere doğru yükselirMagmanın yükselmesine yol açan süreç bozuk bir musluktan suyun damlamasına(ancak ters yönde) benzerBozuk bir muslukta su sürekli biçimde musluğun ağzında birikir fakat damla halinde düşmesi ancak yeterli ağırlığa ulaşması ile gerçekleşirMagma da yeraltında yeterli derecede biriktiğinde ve yoğunluğu çevresindeki kaya kütlelerinden daha düşük olduğunda yukarı doğru çıkmaya başlarÇoğu yanardağın altında (yerkabuğunun içinde ya da altında) magmanın biriktiği bir magma odası vardır Yanardağın Altı: Magma odası il yanardağın yüzeyi arasında kanal ya da baca olarak adlandırılan genişlemiş çatlaklar bulunurBunlar bir önceki patlamalardan arta kalan katılaşmış magma ile doludur