Telmih (Hatırlatma)

Telmih nedir?

Söz sırasında, herkesçe bilinen bir olayı geçmişteki bir olaya ,ünlü bir kişiye, bir inanca işaret etmeye, onu anımsatmaya telmih denir
Çağrışıma dayanan bu sanatta anımsatılan şey uzun uzadıya açıklanmayıp bir iki sözcükle ifade edilirTelmihte, anlatılan duygu ile işaret edilen olay arasında gizli bir benzetme söz konusudur
ÖRNEKLER "İnsanız, en şerefli mahlukuz
Deyip de pek fazla övünmemiz haksız
Atamız elma çaldı cennetten
Biz o hırsızların çocuklarıyız"
Şair, "Atamız elma çaldı cennetten" dizesiyle okuyucuya Adem ile Havva'nın cennetten kovulmasına neden olan olayı anımsatmakta ve telmih sanatına başvurmaktadır "Ne büyüksün ki kanın kurtarıyor Tevhid'i
Bedr'in aslanları ancak bu kadar şanlı idi"
Şair, Çanakkale şehitleri için yazdığı bu dizelerde, düşmanla savaşan Mehmetçikleri Bedir Savaşı'ndaki Hz Peygamberimizin askerlerine benzetiyor ve bu olayı anlatırken geçmişteki bir olaydan yararlanıyor
"Ey dost senin yoluna / Canım vereyim Mevlâ
Aşkını komayayım / Od'o gireyim Mevlâ"
Son dizedeki "ateş" anlamına gelen "od" sözcüğü, Hz İbrahim'in
ateşe atılmasına ve ateşin gül bahçesine dönmesine telmih vardır "Gökyüzünde Îsâ ile / Tûr dağında Mûsâ ile
Elindeki âsâ ile / Çağırayım Mevlâm seni"
Birinci dizede "HzÎsâ'nın göğe çıktığı inancı"na , ikinci dizede "Hz Mûsâ'nın Tûr-ı Sinâ dağında Allah ile konuşması " olayına ve üçüncü dizede de yine "Hz Mûsâ'nın yere atınca yılan olan âsâsıyla gösterdiği mucizelere telmih vardır
Aşağıdaki örnekleri inceleyiniz:
1- "Şuh Şirin'ler yüzünden dağ delen Ferhat'lar
Aslıhan'lardan yanan Âşık Kerem'ler görmüşüz"

2- "Sultan Süleyman'a kalmayan dünya
Bu dağlar yerinden ayrılır bir gün"

3- "Ekmek Leylâ oldu dostlarım / Mecnûn oldum peşi sıra giderim"

4- "Vahdetün şarabından / Bir cur'a nûş edeyin
Enel-Hak çağıruban / Dâra gireyin Mevlâ"

5- "Sabâ Mesîh- dem olub bahârdan bu gece
Hıtâ'ya benzedi gülşen nigârdan bu gece
SABÂ hafif ve tatlı esen rüzgâr, MESÎH :Îsâ peygamberin lakabı
HITÂ : Çin'in kuzeyinde ceylanları dolayısıyla mis gibi kokan ülke
(Miskceylanların göbeğinden çıkarılan güzel bir kokudur)
GÜLŞEN :gül bahçesi
NOT: Bu beyitteki diğer söz sanatlarını da inceleyiniz(Teşbih,tenasüp, kapalı istiare, hüsn-i talil )