Kimya Soruları Ve Çözüm Teknikleri - Kimya Sorularının Çözümü Nasıldır?

Kimya Soruları Ve Çözüm Teknikleri - Kimya Sorularının Çözümü Nasıldır?
Kimya Soruları Ve Çözüm Teknikleri - Kimya Sorularının Çözümü Nasıldır?

Sabun yerine neden deterjan kullanılıyor?

Temizleme işi sanıldığı kadar basit değildir Bir mendilin bile yıkanmasında hayli karışık kimyasal ve elektriksel olaylar olur insanlar binlerce yıl temizlik işlerinde sabun kullandılar Sabunun ana maddeleri de hep aynı kaldı Her sabun bir alkali madde ile değişik türde bir yağın karışımıdır

Sabun suda çökelme yapar, lavaboda, küvette halka şeklinde lekeler bırakır Sabunla yıkanan bardak ve tabaklarda lekeler oluşur Sabunla yıkanmış giysiler ütülenilirlerken sarı lekeler meydana gelir Sabunun bu olumsuz sonuçlarının sebebi, suda tabii olarak mevcut olan mineral ve asitlerle reaksiyona girince çözülmesi ve suyla akıp gitmesi zor moleküller oluşturmasıdır

Sabun temizlemeyi sadece yumuşak sularla yapabilir Kullanma suları ise kalsiyum ve magnezyum tuzları ihtiva eden sert sulardır Sabun sert suda kesilir Sert su sabunlanınca dokunmuş kumaşa sıkı sıkı yapışan bir birikinti bırakır Böylece sabunun da bir kısmı bir işe yaramadan ziyan olmuş olur Deterjanlar hem sert hem de yumuşak suda yıkama özelliğine sahiptirler Deterjan kelimesi Latince temizlemek anlamına gelen 'detergere'den gelir

Deterjanın ortaya çıkışının temel sebebi ise sabunun temizlemedeki olumsuz Özelliği ve yetersizliği değildir Sabun doğal olarak yağlardan hazırlanır Bu insanın besin kaynağının yanlış bir şekilde tüketimi demektir Sentetik deterjan ise petrolden ve kömürden yapılır

1890'larda üzerinde çalışılmaya başlanılan deterjanların yoğun bir şekilde kullanımına II Dünya Savaşı sırasında başlanılmıştır Bu zamanlarda deterjana duyulan ihtiyaç temizlemedeki üstün özelliklerinden dolayı değil, sabun yapımında kullanılan yağların, askeri araç ve silahlarda yağlama yağı olarak kullanılmasına duyulan ihtiyaçtır

Deterjanın moleküler yapısı ve temizleme prensibi sabunla aynıdır Sabun gibi kirleri, yağ lekelerini ve katı parçacıkları sökerek bunların suda asılı durumda tutulmalarını sağlar Ancak deterjan sabunun yaptığı her işi yapabilirken sabun birçok kullanım alanında deterjanın yerini alamaz Deterjanın ıslatma ve etkileme kapasitesi sabundan üstün olduğu gibi daha az miktarla aynı işi yapabildiğinden daha da ekonomiktir

Deterjanın temel özelliği suyun yüzey gerilimini azaltarak, temizlenecek nesnenin içine iyice girmesini sağlamasıdır Böylece katı parçacıkların ve yağların oldukları yerlerden çıkmalarını kolaylaştırır Onların yeniden çökmelerini Önler İçindeki kimyasal maddeler sayesinde yağ ve katı kirden daha zor temizlenen ter ve kan lekelerini bile temizler

Deterjan suyun sertliğinden de etkilenmez Asitli ortamlarda bile etkilidir Petro-kimya ürünlerinden yapılan deterjanın içinde ayrıca elyaf koruyucu ve dağıtıcı maddeler, esanslar, boyayıcı ve beyazlatıcı maddeler, cilt koruyucu kozmetikler ile kullanım yerine uygun çeşitli katkı maddeleri vardır

Deterjanın en önemli özelliklerinden biri köpüklenme gücüdür Sert sularda bile kolayca köpürür Ne var ki bu özelliğin bir de olumsuz yanı vardır Atık sulardaki deterjan köpükleri arıtma tesislerinde ayrıştırılmazlar Bu suların akıtıldığı akarsu ve denizlerde kirlenmeye neden olurlar Bunun için artık 'yumuşak deterjan' denilen, bileşenlerine kolayca ayrışabilen deterjanlar üretilmektedir

Sabun ve deterjan arasındaki fark nedir?

Temizleme işi sanıldığı kadar basi t değildir Bir mendilin bile yıkanmasında hayli karışık kimyasal ve elektriksel olaylar olur insanlar binlerce yıl temizlik işlerinde sabun kullandılar Sabunun ana maddeleri de hep aynı kaldı Her sabun bir alkali madde ile değişik türde bir yağın karışımıdır

Sabun suda çökelme yapar, lavaboda, küvette halka şeklinde lekeler bırakır Sabunla yıkanan bardak ve tabaklarda lekeler oluşur Sabunla yıkanmış giysiler ütülenilirlerken sarı lekeler meydana gelir Sabunun bu olumsuz sonuçlarının sebebi, suda tabii olarak mevcut olan mineral ve asitlerle reaksiyona girince çözülmesi ve suyla akıp gitmesi zor moleküller oluşturmasıdır

Sabun temizlemeyi sadece yumuşak sularla yapabilir Kullanma suları ise kalsiyum ve magnezyum tuzları ihtiva eden sert sulardır Sabun sert suda kesilir Sert su sabunlanınca dokunmuş kumaşa sıkı sıkı yapışan bir birikinti bırakır Böylece sabunun da bir kısmı bir işe yaramadan ziyan olmuş olur Deterjanlar hem sert hem de yumuşak suda yıkama özelliğine sahiptirler Deterjan kelimesi Latince temizlemek anlamına gelen 'detergere'den gelir

Deterjanın ortaya çıkışının temel sebebi ise sabunun temizlemedeki olumsuz Özelliği ve yetersizliği değildir Sabun doğal olarak yağlardan hazırlanır Bu insanın besin kaynağının yanlış bir şekilde tüketimi demektir Sentetik deterjan ise petrolden ve kömürden yapılır

1890'larda üzerinde çalışılmaya başlanılan deterjanların yoğun bir şekilde kullanımına II Dünya Savaşı sırasında başlanılmıştır Bu zamanlarda deterjana duyulan ihtiyaç temizlemedeki üstün özelliklerinden dolayı değil, sabun yapımında kullanılan yağların, askeri araç ve silahlarda yağlama yağı olarak kullanılmasına duyulan ihtiyaçtır

Deterjanın moleküler yapısı ve temizleme prensibi sabunla aynıdır Sabun gibi kirleri, yağ lekelerini ve katı parçacıkları sökerek bunların suda asılı durumda tutulmalarını sağlar Ancak deterjan sabunun yaptığı her işi yapabilirken sabun birçok kullanım alanında deterjanın yerini alamaz Deterjanın ıslatma ve etkileme kapasitesi sabundan üstün olduğu gibi daha az miktarla aynı işi yapabildiğinden daha da ekonomiktir

Deterjanın temel özelliği suyun yüzey gerilimini azaltarak, temizlenecek nesnenin içine iyice girmesini sağlamasıdır Böylece katı parçacıkların ve yağların oldukları yerlerden çıkmalarını kolaylaştırır Onların yeniden çökmelerini Önler İçindeki kimyasal maddeler sayesinde yağ ve katı kirden daha zor temizlenen ter ve kan lekelerini bile temizler

Deterjan suyun sertliğinden de etkilenmez Asitli ortamlarda bile etkilidir Petro-kimya ürünlerinden yapılan deterjanın içinde ayrıca elyaf koruyucu ve dağıtıcı maddeler, esanslar, boyayıcı ve beyazlatıcı maddeler, cilt koruyucu kozmetikler ile kullanım yerine uygun çeşitli katkı maddeleri vardır

Deterjanın en önemli özelliklerinden biri köpüklenme gücüdür Sert sularda bile kolayca köpürür Ne var ki bu özelliğin bir de olumsuz yanı vardır Atık sulardaki deterjan köpükleri arıtma tesislerinde ayrıştırılmazlar Bu suların akıtıldığı akarsu ve denizlerde kirlenmeye neden olurlar Bunun için artık 'yumuşak deterjan' denilen, bileşenlerine kolayca ayrışabilen deterjanlar üretilmektedir

Sabunun özellikleri

Sabun yüzey aktif bir maddedir Su veya organik maddelerde çözündüğü zaman bu sıvıların yüzey gerilmelerini azaltır ve sıvı içerisindeki maddeleri yüzer duruma getirir Örneğin eller sabunlu suyla yıkandığında, kir, sabun molekülleri etkisiyle gevşeyip çözünür ve su içinde yüzmeye başlar, akan su ise bu kirleri elden uzaklaştırır Magnezyum ve kalsiyum tuzları yönünden zengin olan sert sularla yapılan yıkanmalarda sabunun asit kökü bu iyonlarla çözünmeyen tuzlar meydana getirerek çöker Sudaki sertliğe sebep olan iyonların hepsinin bu şekilde çöktürülmesinden sonra köpük dolayısıyla temizleme işlemi başlamış olur
Sabun kullanılma amacına göre imal edilir Genel olarak suda çözünebilen ve çözünmeyen olmak üzere iki sabun cinsi vardır Suda çözünebilenler, yağ asitlerinin sodyum veya potasyum tuzudurlar Bunlar genel temizlik maksadıyla kullanılırlar Suda çözünmeyen sabunlara "sert sabun" denir ki, bunlar alüminyum, kalsiyum, magnezyum, baryum, lityum, çinko, kurşun, kobalt ve bakır gibi katyonları ihtiva eden yağ asidi tuzlarıdır Suda çözünmediği halde, organik sıvıların içinde çözünebilirler Sabun, yağlama, organik jelatin vasıtası, organik reaksiyon katalizörü ve vinil plastiklerinin dengeye getirilmesinde kullanılır

Sabunun bileşimi

Sabun yapımında kullanılan monokarboksilli asitlerden en önemlileri, doğada serbest olarak bulunan 12, 14, 16 veya 18 karbon atomu ihtiva eden yağ asitleridir Bu yağ asitleri, yağlarda gliserinleştirilmiş olarak bulunur Sabun yapımında en çok kullanılan yağ cinsleri hayvanlardan elde edilen iç yağlar, pamuk yağı, hidrojenlenmiş bitki yağları, balık yağı vb gibi maddelerdir İç yağlar, hidrojenlenmiş yağlar ve balina yağından yapılan sabunlar katı ve suya dayanıklıdır Hindistancevizi yağı ihtiva eden yağlardan yapılan sabunlar suda kolay çözünür ve bol köpük yapar Sodyum stearat oldukça sert sabun olup, küçük köpüklüdür Köpükleri de oldukça kararlıdır Tıraş sabunları bu türdendir Köpüklerin küçük ve sık olması sakalları bir arada tutarak tıraşın kolay olmasını sağlar Suda çözünebilirliğini arttırmak için, sodyum stearata potasyum stearat da ilave edilir Sert sodyum stearat sabunu, 60-100 derece arasında sıcak suda iyi temizleyicidir Sodyum stearat kozmetik, krem, losyon ve buna benzer maksatlarla da kullanılır Suda kolay çözünebilen ve düşük su sıcaklıklarında da temizleme gücü büyük olan ve mayi sabun olarak bilinen yumuşak sabun yağ asitlerinin tuzudurDeterjan

Deterjan, petrol türevlerinden elde edilen, temizleme, arıtma özelliği bulunan, toz, sıvı veya krem durumunda olabilen kimyasal madde, arıtıcı Deterjanın, kelime anlamı kir sökücü olup sabun dışındaki temizleyicilerin tümünü kapsar Yüzey aktif özelliği nedeniyle temizleme işlerinde kullanılan, içinde yardımcı kimyasal maddeler de bulunduran karışımlara deterjan denilmektedir

Tarihi

İlk deterjan üretimi 1917 yılında yapılmıştır Alman kimyacı F Günther, naftalini alkilleştirerek elde ettiği maddeyi sülfonlamış ve böylece ilk deterjanın aktif maddesini elde etmiştir Bunu sonraki yıllarda özellikle Alman kimyacıların araştırmaları takip etmiş ve 1932 yılında Henkel'in Fewa ve Procter and Gamble'ın Dreft markalarıyla piyasaya çıkardığı yağ alkolü sülfatı bazlı deterjanlar ilk deterjanlar olarak tarihe geçmiştir
Bugün batıda üretilen deterjanların %50-60'ı endüstride ve temizlik amacıyla büyük kuruluşlarda, %25-30'u temizlik amacıyla evlerde ve geri kalanı kozmetik ve kişisel bakım ürünlerinin formülasyonlarında kullanılmaktadır

Deterjan katkı maddeleri

• Kompleksleştiriciler
• Ağartıcılar ve Stabilizatörler
• Korozyon önleyiciler
• Optik beyazlatıcılar
• Kolloidal taşıyıcılar
• Köpük ayarlayıcılar
• Dolgu maddeleri (nem çekiciler ve topaklamayı önleyiciler)
• Dezenfektanlar
• Parfüm
• Ovucular, enzimler ve diğer aktif madde katkıları

ve hidroklorikasit