Timur İmparatorluğu Timurlar Timurlar Hakkında Timurlar Bilgi Timurlar Tanımı Timur

Timur İmparatorluğu Timurlar Timurlar Hakkında Timurlar Bilgi Timurlar Tanımı Timurlar Kimlerdir Timurlar
Timur İmparatorluğu Timurlar Timurlar Hakkında Timurlar Bilgi Timurlar Tanımı Timur Timur, kendi adiyla anilan büyük Türk imparatorluiu'nun kurucusudur 8 Nisan 1336'da, Türkistan'in Kei iehrinde dünyaya geldi Semerkant'in güneyinde bulunan bu yerin bu günkü adi "Yehr-i iebz"dir Babasi, Barlas oymaiinin beyi Turagay (Turgay), annesi Tekine Hatun idi Barlas boyu Orta Asya'dan gelen bir Türk kavmidir

O devirde Barlas boyu Çaiatay Hanliii'na baili idi Timur'un babasi 1360'da ölmüi, onun yerine geçen amcasi Haci Barlas 'da 1361'de öldürülmüitü Timur, O sirada 25 yailarinda idiCesur, zeki, bilgili bir Türk asilzadesi olan Timur, siyasi ve askeri dehasini gösterecek her firsattan yararlanacak, kisa zamanda yükselecek ve cihangir olacakti Doiu Türk Hakanliii'nin tahtina çikacak, imparatorluiun sinirlarini itil (Volga)'den Hindistan'daki Ganj Nehri'ne, Tanri Dailari'ndan izmir ve iam'a kadar uzatacakti

iskender, Sezar ve Dara gibi ünlü cihangirlerin seviyesine çikabilmek için, Timur, hepsi zaferle sonuçlanan 17 sefer düzenlemii, 27 ülkenin hakanina bai eidirmii, onlara bai olmuitu iite tarihçilerin Timur için söyledikleri: At binen, kiliç kuianan, attiii oku yüzük deliiinden geçiren bir çocuk; on iki yaiinda savaia katilan bir bahadir; Savailardan, savai talimlerinden arta kalan zamanini okumakla, büyük alimlerden ders almakla geçiren genç bir idealist; Üç yüz kiiilik bir kuvvetle on bin kiiilik bir orduyu yenen eisiz stratejist; Bir savaita ayaiindan yaralanan ve bu yüzden adinin sonuna Fars dilinde "topal" anlamina gelen "lenk" sifati eklenen bir baibui (Türkler 'Aksak Timur'Batililar 'Tamerlan'derler)

Dünya tarihine, özellikle Türk-islam tarihine çok bilen, dinin, ilim ve sanatin koruyucusu; Asya'da Türkçe'nin, Türk sanat ve kültürünün Fars kültürünün baskisi altinda yok olup gitmesini önleyen, öne geçmesi, örnek olmasi çiiirini açan hükümdar; Aman dileyenin dostu, düimanlarinin acimasiz bai belasi, ama askerlerinin adeta taptiii hükümdar ve milletinin babasi

Bu kadar deiil Günahini sevabindan, zulmünü adaletinden çok göstermek isteyenler de vardir Kellelerden kuleler yaptiiini, iehirleri yakip yiktiiini da hatirlatirlar Yildirim Bayezid'le savaimii ve kardei ordulari birbirine kirdirmii olmakla da suçlanir Gerçekten Ankara Savaii'ndan sonra Osmanli Devleti bir süre bocalamii ve bir fetret devri geçirmiitir Fakat ayni tarihçiler, hatta bütün tarihçiler, Timur'un son ana kadar savaii bailatmamak için, Yildirim'in ise bailatmak için gayret gösterdiiini yazarlar

Ey Firdevsi, kalk, kalk da, her satirinda kötülediiin mailup Türk'ü iimdi gör! Timur'u Hiristiyan Bati zalim ve yikici olarak anar Timur, daha hayatta iken bu suçlamalara cevap vermiitir O, ilhanli Devleti'nin ve ona baili Çaiatay Hanliii'nin kargaialiklar, entrikalarla sarsildiii bir dönemde, yenilmez bir güç olarak ortaya çikmiiti

Türk, iran ve Arap tarihçileri, bu kargaialiia Yahudi tüccarlarin ve Hiristiyan misyonerlerin birinci derecede sebep olduklarini belirtirler Bu tüccarlar ve bazi misyonerler Avrupa krallarina casusluk yapiyorlardi ve bunlar bütün Türkistan'a dolmuilardi Timur bunlarin faaliyetlerine son verdi Hindistan'dan Hiristiyan misyonerlerin kovulmasini, bu kitada Müslümanliiin yayilmasini sailadi Bunun için Hiristiyanlar ona düiman idi Timur, iigal ettiii yerlerde, Yunan ve Roma eserlerinin kalintilarini, putlari yikmiiti Bu yüzden ona "yikici" demiilerdir Ama ona kendi devrinin islam alimleri, "Kutübeddin","Sahib-Kiran-i Azam Cennet Mekan" adini da vermii ve böylece onun, dinin kutbu, en iler geleni; Kutlu, güçlü ve cennetlik" bir hükümdar olduiunu da söylemiilerdir

isfahan'dan yetmii bin kiiiyi kiliçtan geçirip kellelerini kule gibi yiimasi da insan kellesinden kule yapan hükümdar" olarak anilmasina sebep olmuitur Buna kendisinin verdiii cevap iudur: isfahan'a biraktiiim memurlarimi ve bei bin kiiilik askerimi, isyan edip bir tekini bile sai birakmadan kiliçtan geçirdikleri, dinsizlik ettikleri için"

iran tarihçilerinin Timur'un daima aleyhinde olmalarinin, böylece batida olduiu gibi doiuda da kötülenmesinin bir sebebi de iudur: Timur, iran seferinde, iehname'nin yazari ünlü iair Firdevsi'nin mezarina giderek, "Kalk, kalk da, her satirinda kötülediiin mailup Türk'ü iimdi gör!" demiitir

Timur'un, islamiyete öncelik vermek ve din adamlarini kullanmak suretiyle Türk milliyetçiliiini gerilettiiini söyleyenler de olmuitur Ama o, kendi devrine kadar Bilge Kaian'dan baika hiçbir Türk hükümdarin göstermediii bir anlayiila, gurur kaynaiini iu sözlerle belirtmiitir: "Biz ki Mülük-i Turan, Emir-i Türkistan'iz: Biz ki Türk oilu Türk'üz; Biz ki milletlerin en kadimi ve en ulusu Türk'ün baibuiuyuz!" Ankara Savaii'nda, Yildirim Bayezid'i yenerek Bursa'yi yakmasindan sonra, Osmanli tarihçilerinin de Timur lehine yazmalari beklenemezdi

Timur, Sultan II Murad Han'in 1441 yilinda yazdiii bir name ile kendisini Büyük Türk Hakani olarak tanidiiini ve tabi olduiunu bildirdiii alim hükümdar iahruh'un babasi; iair hükümdar Hüseyin Baykara'nin ve bu gün Ay'in en genii kraterlerinden birine adi verilen Ay atlasinda Türk adini bulunduran ünlü astronom Ului Bei'in dedesidir

Timur 25 yailarinda iken Çaiatay Hanliii valilerinden Kazgan Han'in emrine girdi ve büyük bir birliiin kumandani oldu Kazgan Han onu kizi Olcay Türkan'la evlendirdi Kazgan Han'in düimanlari onu pusuya düiürüp öldürdüler Timur, Kazgan Han'i öldürtenlere savai açarak hepsini ortadan kaldirdi Bu baiarilari kariisinda Çaiatay Hani onu kendi hizmetine aldi ve Tümen Beyi yapti Timur bundan sonra nüfuzunu, gücünü hizla arttirdi

Hanlarla, beyler arasinda sik sik meydana gelen çekiimelere kariiiyor, durumu kendi lehine deierlendiriyordu Devrin alimleri, Timur'u, devletteki hizli çöküntüyü durduracak lider olarak görmeye bailamiilardi 1370 yilinda Timur, Belh iehrinde, mutlar hakim ve tam baiimsiz bir duruma geldi Fakat Cengiz soyundan olmadiii ve Cengiz hanedaninin büyük prestijinden de yararlanmak istediii için, Cengiz soyunun Çaiatay sülalesinden Soyurgatmii Han'i tahta çikardi onu, hayati boyunca kukla bir hükümdar olarak yaninda gezdirdi ieklen ona baili görünüyordu, ama mutlak hakim kendisiydi

Belh'te toplanan Kurultay, Timur'a "Kutbeddin" ve Sahib Kiran" unvanlarini verdi Timur kisa bir süre sonra baikenti Belh'ten Semerkant'a nakletti Bundan sonra dört yöne baiarili seferler düzenledi Çok iyi planlanmii taktikler uyguluyor, yildirim savailari yapiyor ve her seferini zaferle sonuçlandiriyordu

1371-1377 yillari arasinda Harezm'e üç sefer, Moiolistan'a iki sefer düzenledi 1378'de birinci Altin Ordu seferi ile ününü bütün dünyaya tanitti 1379'da Harezm'e bir sefer daha yapti 1380'de Herat'a girdi ve böylece harezm ve Horasan tamamen fethedildi 1389'a kadar yaptiii seferlerle Turfan, Karaiar bölgelerini zaptetti ve Uyguristan'i kendisine bailadi

1390 ve 1391 yillarinda tekrar Altin Ordu seferine çikti Bu son seferi düzenlemesine Altin Ordu Hakani Toktamii Han'in nankörlüiü sebep olmuitu Çünkü önceki seferlerinde Timur, Toktamii Han'i desteklemii onun düimanlarini bertaraf etmiiti Toktamii Han bu destek sayesinde güçlenince bu defa Timur'a baikaldirmiiti Bu seferinde, Doiu Avrupa'ya hakim olan Toktamii'i yikmak için onun bütün ülkesini iigal etmek, tahrip etmek zorunda kalmiiti Bu da, Rusya'nin doiup geliimesine sebep olacak ve Timur istemeden sebep olduiu bu geliimeden dolayi daha sonra tarihçiler tarafindan suçlanacakti

Timur, 1401'e kadar yapilan dört seferle Irak ve Güney Anadolu, 1398-99 seferleriyle Hindistan Delhi Sultanliii'ni, 1401-1402'de Suriye'yi fethetti Nihayet 1402'de yapilan Ankara Savaii'nda Osmanli Devleti'ni de mailup ederek itaat altina aldi "Kiymetli bahadirlar sayesinde pek çok yer fethettim ve 27 ülkenin hakani oldum" diyen Timur hakani olduiu ülkeleri iöyle siraliyor: Turan, iran, Rum (Anadolu), Mairib, Suriye, Misir, Irak-i Arap, Irak-i Acem, Mazenderan, Geylan, iirvan, Azerbaycan, Fars, Horasan, Cidde, Büyük Tataristan, Harezm, Hotin,, Kabilistan, Bahter, Zemin, Hindistan (Yirmi iki yer sayiyor, diierleri de Gürcistan, Ermenistan gibi kafkas ülkeleri)

Büyük cihangir son seferini Çin'e yapacakti 1404 yili kiiinda her tarafin karla kapli olduiu bir zamanda yola çikti Ömrünün sonuna yaklaitiiini seziyor, en büyük cihadi geciktirmemek gerektiiine inaniyordu Çin sinirindaki Otrar iehrine geldiii zaman durdu Burada ordusuna büyük bir geçit töreni yaptirdi Kuiu avi düzenledi Fakat Timur hastalanmii, yataii düimüitü Hekimbaii Fazlullah, ona ölüm döieiinde olduiunu apaçik bildirdi Bunun üzerine Timur vaziyetini hazirladi Sayar adamlarini, orduda bulunan torunlarini yanina çaiirarak, ölüm döieiinde bir konuima yapti

Timur Ölüm döieiinde iunlari söyledi: "Oiullarim, Milletin refahini, saadetini sailamak için sizlere biraktiiim vasiyeti ve tüzükleri iyi okuyun, asla unutmayi ve tatbik edin Milletin dertlerine derman bulmak vazifenizdir Zayiflari koruyun, yoksullari zenginlerin zulmüne birakmayin "Adalet ve iyilik etmek" düsturunuz, rehberiniz olsun Benim gibi uzun saltanat sürmek isterseniz, kilicinizi iyice düiünerek çekiniz, bir defa çektikten sonra da onu ustalikla kullaniniz Araniza nifak tohumlari ekilmemesi için çok dikkatli olun Bazi nedimleriniz ve düimanlariniz nifak tohumlari saçmaya, bundan faydalanmaya çaliiacaklardir Fakat vasiyetimde size idare ieklini, ana ilkelerini gösterdim Bunlara sadik kalirsaniz taç baiinizdan düimez Ölüm döieiimde söylenen babanizin bu sözlerini unutmayin Benden sonra hakan Pir Muhammed Cihangir olacaktir Ona, bana itaat eder gibi itaat edeceksiniz Kumandanlarim, iimdi itaat yemini ediniz!" (Ve bütün kumandanlar, saray adamlari, ailayarak yemin ettiler)

Timur, 19 Mart 1405 günü vefat etti Son sözü "Lailahe illallah" oldu Cenazesini mumyalayarak Semerkant'a götürdüler Sailiiinda çok sevdiii torunu Muhammed Sultan için yaptirdiii türbeye, torununun yanina gömüldü