Dürziler Ve Dürzilik Dürziler Ve Dürzilik Hakkında Dürziler Dürzilik Bilgi Dürziler

Dürziler Ve Dürzilik Dürziler Ve Dürzilik Hakkında Dürziler Dürzilik Bilgi Dürziler Dürziler
Dürziler Ve Dürzilik Dürziler Ve Dürzilik Hakkında Dürziler Dürzilik Bilgi DürzilerDürzilik, Fatımi halifesi Hakim Biemrillah’ı tanrı olarak kabul eden ezoterik bir inanç akımıdır XI Yüzyılda Suriye’de ortaya çıkan bu akımın adını kurucularından Ebu Abdullah Muhammed bin İsmail Anuştegin ed-Derezi’ den aldığı ileri sürülmektedir Kimi araştırmacılar Dürziliği İslam’ın Batıni akımları arasında saymalarına karşın, Sünni şeriatıyla olduğu kadar Şii-Batıni anlayışla da çatışan tarafları vardır

Dürziler bugün Lübnan, Suriye, İsrail ve Ürdün’de dağınık topluluklar biçiminde yaşamaktadırlar En yoğun olarak yaşadıkları bölge Lübnan’ın dağlık yöreleridir Dürziler uzun yıllardan beri Lübnan dağının güneyi ile Anti-Lübnan dağlarının batısı arasında kalan; kuzeyde Beyrut’tan güneyde Sur’a ve Akdeniz kıyılarından Şam’a kadar uzanan bölgede oturmaktadırlar Ayrıca az sayıda da olsa Avrupa, ABD ve hatta Avustralya’da da Dürzi toplulukları bulunmaktadır Dünya üzerinde toplam sayılarının yaklaşık 350000 kadar olduğu sanılmaktadır

Müslümanlar, Dürzileri Müslüman olarak görmezler Oysa Dürziler kendilerini Müslüman olarak, hatta Müslümanların en doğru inançlısı biçiminde değerlendirirler Kendilerini “Muvahhidin” (Tanrı’nın birliğine inananlar) olarak adlandırırlar

Dürziliğin Kökeni

Dürziler’in ırk olarak kökenleri konusu tartışmalıdır ve oldukça farklı köken kuramları ileri sürülmüştür Bir görüşe göre Dürziler’in kökeni Hititler’e ya da Galatlar’a kadar geri götürülür Bazı araştırmacılar, eski İran kavimlerinden Persler’in ve Medlerin inançları olan Mazdeizm ile Dürzilik arasındaki benzerlikleri kanıt sayarak, Dürziler’in bu kavimlerin soyundan geldiklerini ileri sürerler Kimi etnograflar ise Dürziler’in Asurlular tarafından sürgün edilmiş barbar bir kavmin devamı olduklarını savunurlar

Dürziler’in kökeni hakkında bir başka görüş, bunları Fenikeliler ile ve özellikle Eski Ahit’te I Krallar 5:6’da sözü edilen ve Süleyman Tapınağı’nın yapımı sırasında Lübnan dağlarından kereste sağlayan Sayda'lı işçilere bağlamaktadır Uzun yıllar boyunca Lübnan’da yaşamış olan Haskett-Smith, “The Druses of Syria” (Suriye Dürzileri) adlı yapıtında: Dürziler, kendilerinin Süleyman Tapınağını yapanların torunları olduklarını ileri sürüyorlar; oysa Eski Ahit ve Yahudi tarihi hakkında bilgileri pek sınırlı” diye belirtmektedir

Dürziler, kendilerini Arap ırkından sayarlar Dürzilerin kökeni konusunda en çok yandaş toplamış olan görüş, Dürziler’in Yemen’deki Süryani kökenli Araplar oldukları biçimindedir Bu görüşe göre Dürziler, büyük bir sel felaketinden sonra Yemen’den ayrılarak kuzeye göç ettiler İslam’ın yayılması sırasında bu yeni dini benimseyerek, Lübnan’ın dağlık yörelerini yurt edindiler

Dürziler’in kökeni hakkında Batı’da geliştirilmiş olan bir söylenceye göre Dürziler, Haçlı Seferleri sırasında Lübnan dağlarına yerleşmiş olan Dreux Kontu ve adamlarının soyundan gelmektedirler Bu topluluğun torunları kendi dil ve dinlerini tümüyle yitirmişlerdir Dürzi sözcüğünün kökeni de Dreux’den türemiştir

Söylenceye göre, XII yüzyılda yörede kalıp, memleketlerine dönemeyen bu Haçlılar, Müslümanların baskısı karşısında Comte de Dreux’nün komutası altında dağlara çekilmişler ve yerliler ile evlenerek ayrı bir topluluk oluşturmayı başarmışlardır XVII Yüzyılda bu söylence daha da geliştirilmiş ve Dürziler’in başında bulunan Emir II Fahreddin’in Lorraine hanedanı ile kan bağı bulunduğu ve bu yolla ilk Kudüs Haçlı Kralına bağlandığı ortaya atılmıştır Fahreddin’in 1613-1618 yılları arasında Floransa ve Paris’te kaldığı, hem Medici hanedanı hem de Fransa Kralı XIII Louis ile Osmalılar’a karşı ittifak kurduğu bilinmektedir

Dürziliğin inançsal kökeni Mısır’daki Fatımi devletine dayanmaktadır Araştırmacılar Dürziliğin tarih sahnesine çıkışını, Fatımi halifesi Hakim Biemrillah’ın kendisinin tanrı olduğunu ileri sürdüğü 1017 yılı olarak kabul ederler Bu yıl Dürzilerce takvim başlangıcı biçimde değerlendirilir

Hakim’in veziri olan Hamza bin Ali, Hakim’in tanrılığına dayanan bu yeni inancı yaymak görevini üstlenir ve Hakim’in imamlığını ve tanrılığını savunan iki risale kaleme alır Bu risalelerde Allah’ın yedi imama hulul ederek insan biçimine büründüğünü, Hakim’in özünde Allah’ı bulunduran son imam olduğunu iddia eder Hamza, Hakim’in tanrılığının yanısıra, kendisinin de peygamber olduğunu ortaya atar Hamza bu yeni inançları yayması amacıyla Anuştegin ed-Derezi’yi Suriye’ye gönderir

Anuştegin, Suriye ve civarında yaptığı propagandalarda oldukça başarılı olur Diğer taraftan 1020 yılında Hamza, Kahire’de bir camide inançlarını açıkça duyurur ve bunun üzerine Hamza karşıtı büyük bir ayaklanma başlar Hamza, bir süre Hakim tarafından korunur ve sonra ortadan yok olur Halife Hakim ise, giderek genişleyen ayaklanma karşısında özellikle Fustat kentine karşı müthiş bir intikam hareketine girişir Ne var ki tam bu sırada halife Hakim de 23 Şubat 1021 gecesi esrarengiz biçimde ortadan kaybolur Hakim ve Hamza’nın yandaşları Mısır’ı terketmek ve Suriye’de Anuştegin ed-Derezi tarafından oluşturulan topluluklara katılmak zorunda kalırlar

Zamanla güçlenen Dürziler, Haçlı Seferleri sırasında İsmaililer ile birleşerek İslam ordularına karşı Hıristiyanların yanında yeralırlar Ancak bu dönemde o yörede yaşayan İsmaililer ile Dürziler arasındaki ilişkiler hakkında açık bir fikir edinmek olanaklı değildir Bir çok araştırmacı bu iki mezhebi birbirine karıştırmıştır Kesin olarak bilinen her iki mezhebin de Haçlı Seferlerinin sonuna kadar Hıristiyanların müttefiki olarak kaldıklarıdır

Haçlı Seferlerinden sonra yörede varlıklarını sürdüren Dürziler, Kaysiler ve Yemanilerdiye iki kola ayrıldılar Yemaniler Mercidabık savaşında (1516) Osmanlılar’ın yanında yeraldı Daha sonraki yıllarda sık sık çıkardıkları ayaklanmalar ve kargaşalıklarla Osmanlı İmparatorluğundaki sorunlu topluluklardan biri olma özelliklerini sürdürdüler Birinci Dünya Savaşı sırasında diğer Arap kabileleri gibi Osmanlılar’a karşı harekete geçtiler ve Fransız işgali sonucu (1918) Osmanlı yönetiminden ayrıldılar Fransızlar Dürziler’in yaşadıkları yörede özerk “Cebel-i Dürz Emirliği”ni kurdular (1921) Dürzi Emirliği 1936 yılında kaldırıldı ve Dürziler’in bir kısmı Suriye’ye bir kısmı Lübnan’a bağlandı

İnançları

Dürziliğin inançsal temeli Hamza bin Ali tarafından oluşturulmuştur ve dört temel ilkeye (farz) dayanır

1 Hakim’i Allah Bilmek: Hakim, hem Allah hem de insandır (Lahut-Nasut) Bu iki nitelik birbirinden ayrılmayacak ölçüde içiçe geçmiştir Allah’ın tüm işleri anlamlı ve bilgecedir İnsan aklı O’nu ve işlerini kavrayıp tanımlayamaz Allah, bir çok kez insan biçiminde zuhur etmiştir; en son olarak Hakim biçiminde kendisini göstermiştir Kötülükler ve bozukluklar ortadan kalktığında gizlendiği yerden bir kez daha ortaya çıkacak, Dürzileri ödüllendirip inançsızları cezalandıracaktır

2 Emri Bilmek: “Kaim al-Zaman” olarak da adlandırılan emir, Hamza bin Ali’nin kendisidir Hamza, Allah’ın ilk yarattığı, ilk cevheridir Evren ve tüm diğer varlıklar ondan yaratılmıştır; bu nedenle Hamza, yaratıkların en onurlusu ve Allah’ın elçisidir Dünya ve Ahiret işlerini yöneten, ceza ve ödül veren odur Allah’ın öz nurundan yaratıldığı için, imamların imamı olup, kıyamet gününde sevap ve ikab onun eli ile yapılacaktır Yer, içer, el ile tutulur Babası ve anası vardır Karısı ve çocukları yoktur O, nedenlerin nedeni ve tümel akıldır(Akl-i Külli)

3 Hududu Bilmek: Tanrısal emirleri öğreten ve yayanlara “Hudud” denir Hudud’un başı Hamza’dır ve onunla birlikte sayıları beşe ulaşır Bunlara “Vezir” de denilir Hamza’dan sonra gelen dört hudud yaratıkların en onurlularıdır, evlenmedikleri gibi her türlü günahtan uzaktırlar Bunlar dışında hudud sayılan üç grup daha vardır: “Dai”ler, “Mezun”lar ve “Mukassir”ler

Dinin önderleri diye adlandırılan “hudud” aslında beş tanrısal ilkeyi temsil etmektedir Beş Dürzi önderin de kişiliklendirilen bu beş ilkeden ilki erkek ilke olan Evrensel Akıl’dır ve Tanrı’nın ilk yarattığı varlık olan Hamza bin Ali tarafından temsil edilir İsmail bin Muhammedtarafından kişiliklendirilen ikincisi Evrensel Ruh’tur (Nefs) ve dişi ilkedir Bunların ikisinden, Muhammed bin Vehb’te kişiliklenen, Söz (Logos) türemiştir Söz ve Evrensel Ruh’tan üreyen ve Selame bin Abdullah’da kişilik kazanan dördüncüsü ise Sağ Kanat (el-Cenahu’l-Eymen) ya da Yöntem’dir Sağ Kanat’tan aynı biçimde üreyen ve Bahaeddin Muktena’da kişiliklenen Sol Kanat (el-Cenahu’l-Yesar) ya da İzleyen beşincileridir Bunlar, aynı on sefirotun Kabalacılar’ın gizem ağacını oluşturması gibi, Dürziliğin dinsel hiyerarşisini oluştururlar Büyük olasılıkla Dürziler bu kavramları Kabalacılar’dan almışlardır

Dürzilerin kutsal simgesi beş köşeli bir yıldızdır Bu yıldızın her bir köşesi ayrı renkte olup, beş hududu ve onların niteliklerini temsil eder:

Yeşil: Gerçeğin anlaşılması ve kavranması için gerekli olan “Akıl” dır Allah’ın iradesini temsil eder

Kırmızı: “Nefs”dir ve varlığın sınırlarını belirler Akla yardımcıdır

Sarı: Gerçeğin en yalın ifadesi olan “Söz”dür İlk ikisine yardımcı olmaktadır

Mavi: “as-Sabik”tir İradenin düşünsel gücünü temsil eder Söz’e yardımcı olmak ve onu her türlü kötülükten koruyarak, evreni uyum ve düzen içinde tutmak üzere yaratılmıştır

Beyaz: “al-Tali”dir Mavi’nin gerçekleşmesi ve gücün maddeleşmesidir

4 Vasiyetlere Uymak: Bazı ahlak kurallarından oluşan ve “Hasıl” da denilen vasiyetlere uyulması zorunludur Bu kurallar:

Doğru sözlü olmak (Sıdk al-Lisan)

Kardeşlik, mezhep üyelerini koruma (Hıfz al-İhvan)

Önceki tüm ibadetlerin ve dinsel inançların terk edilmesi

İblis’ten ve tüm kötülerden uzak durmak

Hakim’in tek tanrı olduğuna inanmak (Tevhid al-Hakim)

Hakim’in buyruk ve eylemlerine boyun eğmek

Hakim’in iradesine teslim olmak

Öğretileri şu şekilde özetlenebilir: Yalnızca tek bir Tanrı vardır O, bilinmez ve bilinemez, tahayyül edilemez Yalnızca O’nun varlığını, varolduğunu doğrulayabilir ya da bilebiliriz Tanrı insan biçiminde dokuz kez görünmüştür Bunlar, bedenlenme (incarnation) biçiminde değildir, zira Tanrı bir bedene gerek duymaz, bu belirmeler daha çok bir insanın elbise giymesi gibi Tanrı’nın beden giymesi tarzında olmuştur

Dürziler’de bilgeliğe yalnızca belirli bir dinsel eğitimi tamamlamış olan seçkin kişilerce ulaşılır; bunlara “akıllılar” anlamına gelen “Ukkal” denir Bunlar başlarına beyaz sarık sararlar ve kendi aralarında özel toplantılar düzenlerler Dürzilikte “Ukkal”in uygulamakta olduğu dokuz dereceli bir hiyerarşik yapılanma bulunmaktadır İnisiyasyonun ilk yılında deneme süresini tamamlayan aday asıl üyeliğe kabul edilebilir Çıraklık devresini tamamlayan Dürzi’nin ancak ikinci yılda inancının simgesi olan beyaz sarık takmasına izin verilir ve mezhebin tüm gizem törenlerine katılmaya hak kazanır

Çoğunluğu oluşturan diğerleri Dürzi inançlarının yalnızca sınırlı bir bölümünü bilirler ve bunlara da “cahiller” anlamına gelen “Cuhhal” denilir Bunlar ancak herkese açık ibadet yerlerinde buluşurlar Böylelikle iki katlı bir inançsal yapıya sahip olan Dürzilik, kendine özgü bir ezoterik yapı ortaya koymaktadır Bu tür iki katlı inançsal yapıların özellikle Manicilik, Bogomiller, Paflikyanlar ve Batı’da Katharlar’da bulunduğu bilinmektedir

Dürzilerin inançsal ilkelerinin yalnızca bir tür inisiyasyondan geçmiş kendi mezhep üyelerine açıklanan gizler olması nedeniyle, inanç ve öğretileri tam olarak bilinmemekle beraber Musevilik, Hristiyanlık ve İslamiyet karışımı bir uzlaşımcı sentez gibi değerlendirilmektedir

Tapınmaları gizli olduğundan törenleri hakkında güvenilir bilgilere sahip değiliz Yüksek ağaçlıklar arasında veya dağların tepelerinde gizlenmiş kutsal yapılarında hemen hiç süsleme yoktur Belirli bir ritüelleri ve okudukları bir duaları da yoktur, ama törenler sırasında ilahiler söyler ve kutsal kitapları okurlar

Son olarak, sanki gizli bir örgüte benzerliklerini tamamlamak için, Dürziler’in birbirlerini tanıyabilmek amacıyla benimsedikleri işaret ve şifreler olduğunu ve bunların karşılıklı olarak alınıp verilmemesi halinde gizemlerine dair tek sözcük etmedikleri bilinmektedir

Tampliyeler ve Dürziler

Haçlılar’ın Kutsal Topraklar’da egemen oldukları dönemde, Tampliyeler’in karşılaştığı Doğu’ya özgü birçok gizemci inanç akımlarından biri de Dürzilik’tir Dürziler’in inanç sisteminin ve ezoterik uygulamalarının Tampliyeler’i etkilediği sıkça ileri sürülen bir savdır Bu sava göre Tampliyeler, daha sonra Avrupa’ya aktarılan ve zamanla Masonluk sistemine yerleşen bir takım inanç ve geleneklerinin esinini Dürziler’den almışlardır

Tampliyeler’in Dürziler ile bağıntısının hem tarihsel hem de geleneksel bir takım kanıtları olmakla beraber, bunun Masonluk ve Tampliyeler üzerinde ne gibi etkileri olduğu konusunda yalnızca varsayımlarda bulunulabilir

Leonard W King’in Gnostikler ile ilgili yapıtında ileri sürdüğüne göre: “Mısır halifesi Hakim’in mezhebin kurucusu olduğu ileri sürülmesine karşın Dürziler’in, Procopius’un VI yüzyılda Lübnan ve Suriye’de hızla çoğaldıklarını söylediği Gnostik mezheplerin kalıntıları olmaları daha akla yakındır Komşuları arasındaki yaygın kanıya göre Dürziler, dana şeklindeki bir puta tapınmakta ve gizli toplantılarında Roma döneminde Ophitler’e (yılanı kutsallaştıran ve ona tapan bir tarikat), Ortaçağda Tampliyeler’e ve çağımızda da Masonlar’a atfedilen törenler yapmaktadırlar”

Bu görüşün başka yazarlarca da onaylandığı görülüyor Ancak King’e göre, önemli ve ilginç olan nokta: “Dürziler’in kendi önderlerinin İskoçya’da gizlendiğine inanmalarıdır” Kuşkusuz bu, Tampliyelerin o yörede çok güçlü oldukları dönemlerden kalma bir inanıştır

Dürziler Ve Dürzilik Dürziler Ve Dürzilik Hakkında Dürziler Ve Dürzilik Bilgi Dürziler Ve Dürzilik Tanımı
Dürzilik, Fatimi halifesi Hakim Biemrillahii tanri olarak kabul eden ezoterik bir inanç akimidir XI Yüzyilda Suriyeide ortaya çikan bu akimin adini kurucularindan Ebu Abdullah Muhammed bin ismail Anuitegin ed-Derezii den aldiii ileri sürülmektedir Kimi araitirmacilar Dürziliii islamiin Batini akimlari arasinda saymalarina kariin, Sünni ieriatiyla olduiu kadar iii-Batini anlayiila da çatiian taraflari vardir

Dürziler bugün Lübnan, Suriye, israil ve Ürdünide daiinik topluluklar biçiminde yaiamaktadirlar En yoiun olarak yaiadiklari bölge Lübnaniin dailik yöreleridir Dürziler uzun yillardan beri Lübnan daiinin güneyi ile Anti-Lübnan dailarinin batisi arasinda kalan; kuzeyde Beyrutitan güneyde Suria ve Akdeniz kiyilarindan iamia kadar uzanan bölgede oturmaktadirlar Ayrica az sayida da olsa Avrupa, ABD ve hatta Avustralyaida da Dürzi topluluklari bulunmaktadir Dünya üzerinde toplam sayilarinin yaklaiik 350000 kadar olduiu sanilmaktadir

Müslümanlar, Dürzileri Müslüman olarak görmezler Oysa Dürziler kendilerini Müslüman olarak, hatta Müslümanlarin en doiru inançlisi biçiminde deierlendirirler Kendilerini iMuvahhidini (Tanriinin birliiine inananlar) olarak adlandirirlar

Dürziliiin Kökeni

Dürzileriin irk olarak kökenleri konusu tartiimalidir ve oldukça farkli köken kuramlari ileri sürülmüitür Bir görüie göre Dürzileriin kökeni Hititlerie ya da Galatlaria kadar geri götürülür Bazi araitirmacilar, eski iran kavimlerinden Persleriin ve Medlerin inançlari olan Mazdeizm ile Dürzilik arasindaki benzerlikleri kanit sayarak, Dürzileriin bu kavimlerin soyundan geldiklerini ileri sürerler Kimi etnograflar ise Dürzileriin Asurlular tarafindan sürgün edilmii barbar bir kavmin devami olduklarini savunurlar

Dürzileriin kökeni hakkinda bir baika görüi, bunlari Fenikeliler ile ve özellikle Eski Ahitite I Krallar 5:6ida sözü edilen ve Süleyman Tapinaiiinin yapimi sirasinda Lübnan dailarindan kereste sailayan Sayda'li iiçilere bailamaktadir Uzun yillar boyunca Lübnanida yaiamii olan Haskett-Smith, iThe Druses of Syriai (Suriye Dürzileri) adli yapitinda: Dürziler, kendilerinin Süleyman Tapinaiini yapanlarin torunlari olduklarini ileri sürüyorlar; oysa Eski Ahit ve Yahudi tarihi hakkinda bilgileri pek sinirlii diye belirtmektedir

Dürziler, kendilerini Arap irkindan sayarlar Dürzilerin kökeni konusunda en çok yandai toplamii olan görüi, Dürzileriin Yemenideki Süryani kökenli Araplar olduklari biçimindedir Bu görüie göre Dürziler, büyük bir sel felaketinden sonra Yemeniden ayrilarak kuzeye göç ettiler islamiin yayilmasi sirasinda bu yeni dini benimseyerek, Lübnaniin dailik yörelerini yurt edindiler

Dürzileriin kökeni hakkinda Batiida geliitirilmii olan bir söylenceye göre Dürziler, Haçli Seferleri sirasinda Lübnan dailarina yerleimii olan Dreux Kontu ve adamlarinin soyundan gelmektedirler Bu topluluiun torunlari kendi dil ve dinlerini tümüyle yitirmiilerdir Dürzi sözcüiünün kökeni de Dreuxiden türemiitir

Söylenceye göre, XII yüzyilda yörede kalip, memleketlerine dönemeyen bu Haçlilar, Müslümanlarin baskisi kariisinda Comte de Dreuxinün komutasi altinda dailara çekilmiiler ve yerliler ile evlenerek ayri bir topluluk oluiturmayi baiarmiilardir XVII Yüzyilda bu söylence daha da geliitirilmii ve Dürzileriin baiinda bulunan Emir II Fahreddiniin Lorraine hanedani ile kan baii bulunduiu ve bu yolla ilk Kudüs Haçli Kralina bailandiii ortaya atilmiitir Fahreddiniin 1613-1618 yillari arasinda Floransa ve Parisite kaldiii, hem Medici hanedani hem de Fransa Krali XIII Louis ile Osmalilaria karii ittifak kurduiu bilinmektedir

Dürziliiin inançsal kökeni Misiridaki Fatimi devletine dayanmaktadir Araitirmacilar Dürziliiin tarih sahnesine çikiiini, Fatimi halifesi Hakim Biemrillahiin kendisinin tanri olduiunu ileri sürdüiü 1017 yili olarak kabul ederler Bu yil Dürzilerce takvim bailangici biçimde deierlendirilir

Hakimiin veziri olan Hamza bin Ali, Hakimiin tanriliiina dayanan bu yeni inanci yaymak görevini üstlenir ve Hakimiin imamliiini ve tanriliiini savunan iki risale kaleme alir Bu risalelerde Allahiin yedi imama hulul ederek insan biçimine büründüiünü, Hakimiin özünde Allahii bulunduran son imam olduiunu iddia eder Hamza, Hakimiin tanriliiinin yanisira, kendisinin de peygamber olduiunu ortaya atar Hamza bu yeni inançlari yaymasi amaciyla Anuitegin ed-Dereziiyi Suriyeiye gönderir

Anuitegin, Suriye ve civarinda yaptiii propagandalarda oldukça baiarili olur Diier taraftan 1020 yilinda Hamza, Kahireide bir camide inançlarini açikça duyurur ve bunun üzerine Hamza kariiti büyük bir ayaklanma bailar Hamza, bir süre Hakim tarafindan korunur ve sonra ortadan yok olur Halife Hakim ise, giderek geniileyen ayaklanma kariisinda özellikle Fustat kentine karii müthii bir intikam hareketine giriiir Ne var ki tam bu sirada halife Hakim de 23 iubat 1021 gecesi esrarengiz biçimde ortadan kaybolur Hakim ve Hamzainin yandailari Misirii terketmek ve Suriyeide Anuitegin ed-Derezi tarafindan oluiturulan topluluklara katilmak zorunda kalirlar

Zamanla güçlenen Dürziler, Haçli Seferleri sirasinda ismaililer ile birleierek islam ordularina karii Hiristiyanlarin yaninda yeralirlar Ancak bu dönemde o yörede yaiayan ismaililer ile Dürziler arasindaki iliikiler hakkinda açik bir fikir edinmek olanakli deiildir Bir çok araitirmaci bu iki mezhebi birbirine kariitirmiitir Kesin olarak bilinen her iki mezhebin de Haçli Seferlerinin sonuna kadar Hiristiyanlarin müttefiki olarak kaldiklaridir

Haçli Seferlerinden sonra yörede varliklarini sürdüren Dürziler, Kaysiler ve Yemanilerdiye iki kola ayrildilar Yemaniler Mercidabik savaiinda (1516) Osmanlilariin yaninda yeraldi Daha sonraki yillarda sik sik çikardiklari ayaklanmalar ve kargaialiklarla Osmanli imparatorluiundaki sorunlu topluluklardan biri olma özelliklerini sürdürdüler Birinci Dünya Savaii sirasinda diier Arap kabileleri gibi Osmanlilaria karii harekete geçtiler ve Fransiz iigali sonucu (1918) Osmanli yönetiminden ayrildilar Fransizlar Dürzileriin yaiadiklari yörede özerk iCebel-i Dürz Emirliiiini kurdular (1921) Dürzi Emirliii 1936 yilinda kaldirildi ve Dürzileriin bir kismi Suriyeiye bir kismi Lübnania bailandi

inançlari

Dürziliiin inançsal temeli Hamza bin Ali tarafindan oluiturulmuitur ve dört temel ilkeye (farz) dayanir

1 Hakimii Allah Bilmek: Hakim, hem Allah hem de insandir (Lahut-Nasut) Bu iki nitelik birbirinden ayrilmayacak ölçüde içiçe geçmiitir Allahiin tüm iileri anlamli ve bilgecedir insan akli Oinu ve iilerini kavrayip tanimlayamaz Allah, bir çok kez insan biçiminde zuhur etmiitir; en son olarak Hakim biçiminde kendisini göstermiitir Kötülükler ve bozukluklar ortadan kalktiiinda gizlendiii yerden bir kez daha ortaya çikacak, Dürzileri ödüllendirip inançsizlari cezalandiracaktir

2 Emri Bilmek: iKaim al-Zamani olarak da adlandirilan emir, Hamza bin Aliinin kendisidir Hamza, Allahiin ilk yarattiii, ilk cevheridir Evren ve tüm diier varliklar ondan yaratilmiitir; bu nedenle Hamza, yaratiklarin en onurlusu ve Allahiin elçisidir Dünya ve Ahiret iilerini yöneten, ceza ve ödül veren odur Allahiin öz nurundan yaratildiii için, imamlarin imami olup, kiyamet gününde sevap ve ikab onun eli ile yapilacaktir Yer, içer, el ile tutulur Babasi ve anasi vardir Karisi ve çocuklari yoktur O, nedenlerin nedeni ve tümel akildir(Akl-i Külli)

3 Hududu Bilmek: Tanrisal emirleri öireten ve yayanlara iHududi denir Hududiun baii Hamzaidir ve onunla birlikte sayilari beie ulaiir Bunlara iVeziri de denilir Hamzaidan sonra gelen dört hudud yaratiklarin en onurlularidir, evlenmedikleri gibi her türlü günahtan uzaktirlar Bunlar diiinda hudud sayilan üç grup daha vardir: iDaiiler, iMezunilar ve iMukassiriler

Dinin önderleri diye adlandirilan ihududi aslinda bei tanrisal ilkeyi temsil etmektedir Bei Dürzi önderin de kiiiliklendirilen bu bei ilkeden ilki erkek ilke olan Evrensel Akilidir ve Tanriinin ilk yarattiii varlik olan Hamza bin Ali tarafindan temsil edilir ismail bin Muhammedtarafindan kiiiliklendirilen ikincisi Evrensel Ruhitur (Nefs) ve diii ilkedir Bunlarin ikisinden, Muhammed bin Vehbite kiiiliklenen, Söz (Logos) türemiitir Söz ve Evrensel Ruhitan üreyen ve Selame bin Abdullahida kiiilik kazanan dördüncüsü ise Sai Kanat (el-Cenahuil-Eymen) ya da Yöntemidir Sai Kanatitan ayni biçimde üreyen ve Bahaeddin Muktenaida kiiiliklenen Sol Kanat (el-Cenahuil-Yesar) ya da izleyen beiincileridir Bunlar, ayni on sefirotun Kabalacilariin gizem aiacini oluiturmasi gibi, Dürziliiin dinsel hiyerariisini oluitururlar Büyük olasilikla Dürziler bu kavramlari Kabalacilaridan almiilardir

Dürzilerin kutsal simgesi bei köieli bir yildizdir Bu yildizin her bir köiesi ayri renkte olup, bei hududu ve onlarin niteliklerini temsil eder:

Yeiil: Gerçeiin anlaiilmasi ve kavranmasi için gerekli olan iAkili dir Allahiin iradesini temsil eder

Kirmizi: iNefsidir ve varliiin sinirlarini belirler Akla yardimcidir

Sari: Gerçeiin en yalin ifadesi olan iSözidür ilk ikisine yardimci olmaktadir

Mavi: ias-Sabikitir iradenin düiünsel gücünü temsil eder Sözie yardimci olmak ve onu her türlü kötülükten koruyarak, evreni uyum ve düzen içinde tutmak üzere yaratilmiitir

Beyaz: ial-Taliidir Maviinin gerçekleimesi ve gücün maddeleimesidir

4 Vasiyetlere Uymak: Bazi ahlak kurallarindan oluian ve iHasili da denilen vasiyetlere uyulmasi zorunludur Bu kurallar:

Doiru sözlü olmak (Sidk al-Lisan)

Kardeilik, mezhep üyelerini koruma (Hifz al-ihvan)

Önceki tüm ibadetlerin ve dinsel inançlarin terk edilmesi

iblisiten ve tüm kötülerden uzak durmak

Hakimiin tek tanri olduiuna inanmak (Tevhid al-Hakim)

Hakimiin buyruk ve eylemlerine boyun eimek

Hakimiin iradesine teslim olmak

Öiretileri iu iekilde özetlenebilir: Yalnizca tek bir Tanri vardir O, bilinmez ve bilinemez, tahayyül edilemez Yalnizca Oinun varliiini, varolduiunu doirulayabilir ya da bilebiliriz Tanri insan biçiminde dokuz kez görünmüitür Bunlar, bedenlenme (incarnation) biçiminde deiildir, zira Tanri bir bedene gerek duymaz, bu belirmeler daha çok bir insanin elbise giymesi gibi Tanriinin beden giymesi tarzinda olmuitur

Dürzileride bilgeliie yalnizca belirli bir dinsel eiitimi tamamlamii olan seçkin kiiilerce ulaiilir; bunlara iakillilari anlamina gelen iUkkali denir Bunlar bailarina beyaz sarik sararlar ve kendi aralarinda özel toplantilar düzenlerler Dürzilikte iUkkaliin uygulamakta olduiu dokuz dereceli bir hiyerariik yapilanma bulunmaktadir inisiyasyonun ilk yilinda deneme süresini tamamlayan aday asil üyeliie kabul edilebilir Çiraklik devresini tamamlayan Dürziinin ancak ikinci yilda inancinin simgesi olan beyaz sarik takmasina izin verilir ve mezhebin tüm gizem törenlerine katilmaya hak kazanir

Çoiunluiu oluituran diierleri Dürzi inançlarinin yalnizca sinirli bir bölümünü bilirler ve bunlara da icahilleri anlamina gelen iCuhhali denilir Bunlar ancak herkese açik ibadet yerlerinde buluiurlar Böylelikle iki katli bir inançsal yapiya sahip olan Dürzilik, kendine özgü bir ezoterik yapi ortaya koymaktadir Bu tür iki katli inançsal yapilarin özellikle Manicilik, Bogomiller, Paflikyanlar ve Batiida Katharlarida bulunduiu bilinmektedir

Dürzilerin inançsal ilkelerinin yalnizca bir tür inisiyasyondan geçmii kendi mezhep üyelerine açiklanan gizler olmasi nedeniyle, inanç ve öiretileri tam olarak bilinmemekle beraber Musevilik, Hristiyanlik ve islamiyet kariiimi bir uzlaiimci sentez gibi deierlendirilmektedir

Tapinmalari gizli olduiundan törenleri hakkinda güvenilir bilgilere sahip deiiliz Yüksek aiaçliklar arasinda veya dailarin tepelerinde gizlenmii kutsal yapilarinda hemen hiç süsleme yoktur Belirli bir ritüelleri ve okuduklari bir dualari da yoktur, ama törenler sirasinda ilahiler söyler ve kutsal kitaplari okurlar

Son olarak, sanki gizli bir örgüte benzerliklerini tamamlamak için, Dürzileriin birbirlerini taniyabilmek amaciyla benimsedikleri iiaret ve iifreler olduiunu ve bunlarin kariilikli olarak alinip verilmemesi halinde gizemlerine dair tek sözcük etmedikleri bilinmektedir

Tampliyeler ve Dürziler

Haçlilariin Kutsal Topraklarida egemen olduklari dönemde, Tampliyeleriin kariilaitiii Doiuiya özgü birçok gizemci inanç akimlarindan biri de Dürzilikitir Dürzileriin inanç sisteminin ve ezoterik uygulamalarinin Tampliyelerii etkilediii sikça ileri sürülen bir savdir Bu sava göre Tampliyeler, daha sonra Avrupaiya aktarilan ve zamanla Masonluk sistemine yerleien bir takim inanç ve geleneklerinin esinini Dürzileriden almiilardir

Tampliyeleriin Dürziler ile baiintisinin hem tarihsel hem de geleneksel bir takim kanitlari olmakla beraber, bunun Masonluk ve Tampliyeler üzerinde ne gibi etkileri olduiu konusunda yalnizca varsayimlarda bulunulabilir

Leonard W Kingiin Gnostikler ile ilgili yapitinda ileri sürdüiüne göre: iMisir halifesi Hakimiin mezhebin kurucusu olduiu ileri sürülmesine kariin Dürzileriin, Procopiusiun VI yüzyilda Lübnan ve Suriyeide hizla çoialdiklarini söylediii Gnostik mezheplerin kalintilari olmalari daha akla yakindir Komiulari arasindaki yaygin kaniya göre Dürziler, dana ieklindeki bir puta tapinmakta ve gizli toplantilarinda Roma döneminde Ophitlerie (yilani kutsallaitiran ve ona tapan bir tarikat), Ortaçaida Tampliyelerie ve çaiimizda da Masonlaria atfedilen törenler yapmaktadirlari

Bu görüiün baika yazarlarca da onaylandiii görülüyor Ancak Kingie göre, önemli ve ilginç olan nokta: iDürzileriin kendi önderlerinin iskoçyaida gizlendiiine inanmalaridiri Kuikusuz bu, Tampliyelerin o yörede çok güçlü olduklari dönemlerden kalma bir inaniitir