1. Ve 2. Meşrutiyet Dönemleri

1 ve 2 Meşrutiyet Dönemleri
1 ve 2 Meşrutiyet Dönemleri

1 Meşrutiyet
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Birinci Meşrutiyet, Osmanlı Devleti'nde 1876 yılında ilan edilen anayasal yönetime denir I Meşrutiyet biçimindede yazılır

Meşrutiyeti Hazırlayan Koşullar
Osmanlı Devleti bir imparatorluktu ve mutlak egemenliği esas alan padişahlıkla yönetiliyordu Bu yönetim biçiminin yasal temelleri Fatih Kanunnamesi’ne dayanıyordu Güçlü bir imparatorluk olan Osmanlı Devleti, zamanla gücünü yitirince başta ekonomik sorunlar olmak üzere çeşitli sorunlarla karşı karşıya kaldı Bu durum, devlet ileri gelenlerini yönetim biçiminde reformlar yapmak zorunda bıraktı
Osmanlı Devleti’nin ekonomik sorunları, 17 yüzyıldan itibaren toprak kaybetmesi ve sürekli bütçe açığı vermesiyle başladı Avrupa devletleriyle imzalanan serbest ticaret antlaşmalarıyla ülkeye giren mallardan düşük gümrük vergileri alınıyordu Bu hem devletin gelirlerini azaltmış hem de yerli sanayinin gerilemesine yol açmıştı Ekonomik sıkıntıların yanı sıra, özellikle 1789 Fransız Devrimi'nin etkisiyle yayılan özgürlükçü düşünceler ve ulusçuluk akımı, Osmanlı İmparatorluğu’nu da sarstı Balkanlar'da 19 yüzyılda bağımsızlık talebiyle ayaklanmalar çıktı Balkanlar'da ve Ortadoğu’da çıkar çatışmaları içindeki Avrupa devletleri ile Çarlık Rusya'sı da zaman zaman bu hareketleri desteklediler Osmanlı sınırları içindeki Müslüman olmayan halkların durumlarının düzeltilmesi gerekçesiyle Osmanlı Devleti’ni reformlar yapmaya zorladılar 1839’daki Tanzimat Fermanı ile 1856’daki Islahat Fermanı’nın ilanları bu tür koşullarda gerçekleşti
Öte yandan 1860’larda bir aydın hareketi olarak Yeni Osmanlılar ortaya çıktı Namık Kemal ve Ziya Paşa gibi aydınlar, Avrupa ülkelerindeki anayasal monarşilerden etkilenerek Osmanlı Devleti’nin meşrutiyetle yönetilmesi gerektiğini savundular Osmanlı Devleti, 1850’lerden itibaren dış borç almaya başlamıştı ve 1870’lere gelindiğinde devlet hem ekonomik hem de siyasal bunalıma sürüklenmişti Bu bunalım sırasında Mithat Paşa ve arkadaşları 30 Mayıs 1876'da Abdülaziz'i tahttan indirerek yerine V Murat'ı geçirdiler Ne var ki, V Murat aydınların ve ilerici devlet adamlarının istediği reformları yapabilecek biri değildi Bunun üzerine V Murat da tahttan indirildi ve yerine II Abdülhamit padişah oldu

Meşrutiyetin İlanı
Abdülhamit tahta çıktığında Balkanlar’da ayaklanmalar başlamış, Çarlık Rusya'sı Osmanlılara bir ültimatom vermişti Büyük Avrupa devletlerinin İstanbul’da toplanan bir konferansta Balkan sorununu tartıştıkları ve Osmanlı Devletinden reformlar yapmasını istedikleri sırada, II Abdülhamit siyasal bir manevrayla 23 Aralık 1876'da Kanun-i Esasi’yi (anayasa) ilan etti Böylece meşruti yönetime geçilmiş oluyordu
1876 Anayasası olarak da bilinen Kanun-i Esasi, aslında padişahın egemenlik haklarına bir kısıtlama getirmiyordu Yürütme yetkisini tümüyle elinde tutan padişah, sadrazam ve vekilleri (bakanları) istediği gibi atayıp görevden alabiliyordu Meclisin vekiller üzerinde denetim yetkisi yoktu Padişah, istediğinde meclisi kapatma ve yeniden seçimlere götürme yetkisine de sahipti Ayrıca padişah, "kamu yararı için" gerekli gördüğü kişileri sürgüne gönderebilirdi
Kanun-i Esasi uyarınca iki kanatlı bir parlamento oluşturuldu Üyeleri seçim yoluyla belirlenen meclise Meclis-i Mebusan, üyeleri atama yoluyla belirlenen meclise de Âyan Meclisi deniyordu İki meclisin oluşturduğu parlamento Meclis-i Umumi (Genel Meclis) olarak adlandırılmıştı Âyan Meclisi'nin başkan ve üyeleri doğrudan padişah tarafından atanıyordu Anayasaya göre Genel Meclis padişahın buyruğuyla kasımda açılıyor, mart başında çalışmalarını tamamlıyordu

Meşrutiyetin Askıya Alınması
II Abdülhamid iç ve dış baskılar yüzünden meşrutiyeti ilan etmiş ve Mithat Paşa'yı sadrazam yapmıştı Bundan dolayı ilk işi de, meşrutiyetin mimarı Mithat Paşa’yı sürgüne göndermek oldu Ardından 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nı gerekçe göstererek Haziran 1878’de Meclis-i Mebusan’ın çalışmalarını durdurdu Ocak 1878'de meclisi yeniden topladıysa da kendisine mecliste yöneltilen eleştiriler üzerine 13 Şubat 1878'de meclisi kapattı Ama hiçbir işlevi olmayan Âyan Meclisi'ne dokunmadı Birinci Meşrutiyet böylece sona erdi
2 Meşrutiyet
Vikipedi, özgür ansiklopedi

İkinci Meşrutiyet, Osmanlı Devleti'nin ikinci kez anayasal yönetime geçmesine denir II Meşrutiyet biçiminde de yazılır

Meşrutiyetin İkinci Kez İlanı
II Abdülhamit'in baskıcı yönetimine karşı, meşrutiyet yönetiminin yeniden kurulmasını isteyen gizli muhalefet hareketi ortaya çıktı Jön Türkler adı verilen aydınlar II Abdülhamit'e karşı özellikle yurtdışında mücadeleye griştiler Jön TürkRumeli’deki askeri çevreleri de etkiledi En güçlü Jön Türk hareketi olarak İttihat ve Terakki Cemiyeti kuruldu İttihat ve Terakki Cemiyeti Abdülhamit'e karşı Rumeli’de güçlü bir muhalefet başlattı Yüzbaşı Resneli Niyazi Bey, II Abdülhamit'in baskıcı yönetimine karşı baş kaldırarak taburuyla birlikte Manastır’da dağa çekildi Onu Binbaşı Enver Bey (Enver Paşa) izledi Ardından İttihatçılar 23 Temmuz 1908 sabahı Selanik hükümet konağını işgal ettiler Ayaklanmanın tüm ülkeye yayılacağından çekinen II Abdülhamit, aynı gün İkinci Meşrutiyet'i ilan etmek zorunda kaldı hareketi, özellikle

II Meşrutiyet Dönemi
Seçimlerin ardından oluşan yeni Meclis-i Mebusan 17 Aralık 1908'de padişahın nutkuyla açılarak çalışmalarına başladı Ama meclisin çalışmaları bu kez de dinci çevreler ile İttihatçı karşıtlarının 13 Nisan 1909’da İstanbul'da ayaklanmasıyla kesintiye uğradı 31 Mart Olayı olarak anılan bu ayaklanma, Selanik'ten gelen Hareket Ordusu tarafından 24 Nisan 1909'da bastırıldı 27 Nisan'da yeniden toplanan meclis, II Abdülhamit'i bu ayaklanmadan sorumlu tutarak tahttan indirilmesine ve yerine V Mehmet Reşat’ın geçirilmesine karar verdi Ardından 1876 Anayasası olarak da bilinen Kanun-i Esasi üzerinde değişiklikler yaparak siyasal ve hukuksal kurumları yeniden düzenledi
Yeni anayasa padişahın yürütme yetkisini büyük ölçüde sınırlıyordu Artık vekiller heyeti (bakanlar kurulu) meclise karşı sorumluydu Ayrıca meclisin hükümetin çalışmalarını denetleme yetkisi vardı Meclisten güvenoyu alamayan vekillerin ve hükümetin görevi sona eriyordu Gerek Meclis-i Mebusan gerekse Meclisi-i Âyan, vekiller heyetinin yanı sıra yasa çıkarılmasını önerebiliyordu Meclis başkanını padişah değil, meclisin kendisi seçiyordu Padişaha meclisi kapatma yetkisi tanınmakla birlikte, bu yetki hem koşullara bağlamış, hem de üç ay içinde yeni seçimlerin yapılması zorunlu hale getirilmişti
İkinci Meşrutiyet dönemi ağırlıklı olarak İttihat ve Terakki hükümetlerinin yönetiminde geçti Devlet yönetiminde İttihat önderleri Enver Paşa, Talat Paşa ve Cemal Paşa etkili oldular Bu dönemde Osmanlı Devleti, Trablusgarp, Balkan ve I Dünya savaşlarına girdi Üç savaşta da yenilgiyle ve toprak kayıplarıyla çıktı I Dünya Savaşı’nın hemen ardından VI Mehmet, İtilaf Devletleri’nin baskısıyla 21 Aralık 1918’de parlamentoyu kapattı