T.C İnkılap Tarihi Ders Notları T.C İnkılap Tarihi Ders Notları Kurtuluş Savaşı T.C

TC İnkılap Tarihi Ders Notları TC İnkılap Tarihi Ders Notları Kurtuluş Savaşı TC İnkılap Tarihi Ders Notları Ve Kongreler
TC İnkılap Tarihi Ders Notları TC İnkılap Tarihi Ders Notları Kurtuluş Savaşı TCKURTULUŞ SAVAŞI
KUVAYI MİLLİYE HAREKETİ
Düşman işgalleri karşısında yurdun çeşitli yörelerinde ortaya çıkan milli direniş teşkilatlarına Kuvayı Milliye denirİlk direnişler, güney cephesinde Fransızlara karşı başlamıştırKuvayı Milliye, teşkilat olarak batıda Yunan işgallerine karşı ortaya çıkmıştır

İstanbul Hükümeti'nin işgaller karşısındaki çaresizliği, Mondros Ateşkes Antlaşması ile orduların dağıtılması Kuvayı Milliye'nin ortaya çıkmasına neden olan etkenlerdir

1919'un Temmuz ve Ağustos aylarında yapılan Balıkesir ve Alaşehir kongrelerinde Kuvayı Milliye'nin insani ve maddi yönden desteklenerek ortak bir cephe oluşturulması kararlaştırıldı ve böylece Batı Cephesi meydana geldi

Sivas Kongresi'nden sonra Ali Fuat Paşa ,düzenli orduların oluşturulmasından sonra da İsmet Paşa Batı Cephesi komutanlığına getirilmişlerdir

MUSTAFA KEMAL'İN SAMSUN'A ÇIKIŞI (19 Mayıs 1919)

IDünya Savaşı'nda Suriye'de görev yapan Mustafa Kemal , Mondros Ateşkes Antlaşması sonrası İstanbul'a geldiİstanbul'dan vatanın kurtuluşunu mümkün görmeyen Mustafa Kemal Anadolu'ya geçmeye karar verdi

Samsun ve çevresinde Türkler ile Rumlar arasındaki çatışmaları önlemek isteyen İstanbul Hükümeti, Mustafa Kemal'i 9Ordu Müfettişi olarak görevlendirdi

Mustafa Kemal,Doğu Anadolu'da sivil ve askeri kurumlara emretme yetkisini de alarak 16 Mayıs 1919 tarihinde Samsun'a hareket etti

Asıl amacı milli mücadeleyi başlatmak ve organize etmek olan Mustafa Kemal arkadaşlarıyla birlikte 19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun'a ayak bastı

Bu tarih ,Kurtuluş Savaşı'nın başlangıç tarihi olarak kabul edilir

HAVZA BİLDİRİSİ (28 Mayıs 1919)

MKemal,milli bilincin uyandırılması amacıyla yayınladığı bildiriyle,bütün yurtta işgallerin protesto edilmesini ve mitingler tertiplenmesini istedi

AMASYA GENELGESİ (22 Haziran 1919)

MKemal ile Rauf Paşa,Ali Fuat Paşa ve Kazım Karabekir haberleşerek ortak bir genelge yayınladılar

Bu genelgenin maddeleri şunlardır:
Vatanın bütünlüğü ve milletin istiklali tehlikededir
İstanbul Hükümeti üzerine düşen vazifeyi yerine getirememektedir
Milletin istiklalini ,milletin azim ve kararı kurtaracaktır
Vatanın her türlü etki ve denetimden uzak bir bölgesinde (Sivas'ta) milli bir kurul toplanmalıdır
Her ilden milletin güvenini kazanmış üç kişi seçilerek acele ve gizli olarak bu kurula gönderilmelidirÖNEMİ:

Kurtuluş Savaşı'nın sebebini ve yöntemini açıklar
Kurtuluş Savaşı'nın resmen ilanıdır
Milli egemenlik yolunda ilk adımdır

NOT: Yetkilerini aştığı gerekçesiyle İstanbul'a geri çağırılan Mustafa Kemal,dönmeyince görevinden alındıMKemal, hem görevinden, hem de askerlikten istifa ettiğini bildirdi(7-8 Temmuz 1919)

ERZURUM KONGRESİ (23 Temmuz 1919)

Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti tarafından Ermenilere karşı düzenlenen bu kongreye Mustafa Kemal de katılmış ve başkan olarak seçilmiştir

Kongrede alınan kararlar şunlardır:

Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür bölünemez
Vatanın bağımsızlığını İstanbul Hükümeti sağlayamazsa geçici bir hükümet kurulacaktır
Manda ve himaye kabul edilemez
Milli iradeyi hakim, Kuvayı Milliye'yi etken kılmak esastır
Azınlıklara, milli bütünlüğü ve egemenliği zedeleyici ayrıcalıklar verilemez
Meclisin toplanmasına çalışılacaktır

NOT: Kongre sonunda "Temsil Heyeti" seçilmiş ve Mustafa Kemal heyet başkanı olmuştur

SİVAS KONGRESİ (4-11 Eylül 1919)

Yurdun her tarafından temsilcilerin katıldığı kongrede, Erzurum Kongresi kararları kabul edilmiştirManda meselesi uzun tartışmaların ardından reddedilmiştirBütün cemiyetler, "Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti" adıyla birleştirilmiştir

Temsil Heyeti, sayıca genişletilmiş, yetkileri artırılmış ve başkanlığına yine Mustafa Kemal getirilmiştir

OSMANLI HÜKÜMETLERİ VE TEMSİL HEYETİ

Anadolu'da, işgallere karşı çıkanlar, Mustafa Kemal ve arkadaşlarının etrafında bir araya geliyorlardıBu ilk tepkiler zamanla yerini direnişe ve mücadeleye bıraktıİstanbul Hükümetleri, Anadolu'da işgallere karşı çıkma eylemi olarak başlayan ve milli mücadele olarak adlandırılan bu hareketten rahatsız oldularİtilaf Devletleri'nin bu direnişe kızacağını ve tüm yurdun da elden gideceğini savunan İstanbul Hükümetleri, işgalci devletlerin baskılarıyla mili mücadeleyi baltalamaya çalışmışlardırBu hükümetlerden en fazla milli mücadele karşıtlığı yapan, Damat Ferit Paşa Hükümetidir

Anadolu'da ise Temsil Heyeti, milli bir hükümet gibi, TBMM açılana kadar görevini yapmıştır

AMASYA GÖRÜŞMELERİ (22 Ekim 1919)

Ali Rıza Paşa Hükümeti'nin temsilcisi, Bahriye Nazırı Salih Paşa ile Mustafa Kemal arasında Amasya'da yapılmıştırAşağıdaki şu konularda bir anlaşma sağlanmıştır:

Türk vatanının bütünlüğünün ve bağımsızlığının korunması
Müslüman olmayan azınlıklara devletin birliğini bozacak ayrıcalıklar tanınmaması
Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin İstanbul Hükümeti'nce tanınması
Mebuslar Meclisi'nin Anadolu'da, güvenli bir yerde toplanması
İtilaf Devletleri'yle Osmanlı Devleti'nin barış amacıyla yapacağı konferansa Temsil Heyeti'nce de uygun görülecek kişilerin gönderilmesi

İstanbul Hükümeti, anlaşma maddelerini benimsediği halde, meclisin Anadolu'da toplanmasını kabul etmedi

ÖNEMİ: İstanbul Hükümeti görüşmelere katılmakla Temsil Heyeti'nin varlığını tanımış oldu

TEMSİL HEYETİ'NİN ANKARA'YA GELİŞİ (27 Aralık 1919)

Mustafa Kemal ve Temsil Heyeti, yakın bir tarihte toplanacak olan Osmanlı Mebuslar Meclisi'nin çalışmalarını yakından takip edebilmek amacıyla Ankara'ya geldilerCoğrafi konumu, ulaşım ve haberleşme kolaylığı ile Batı Cephesi'ne yakın oluşu nedeniyle Ankara merkez olarak kabul edilmiştir

SON OSMANLI MEB'USAN MECLİSİ VE MİSAK-I MİLLİ

Mustafa Kemal İstanbul'un işgal altında olması nedeniyle buradaki meclisin rahat çalışamayacağını, sıhhatli kararlar alamayacağını, alınsa bile uygulanamayacağını söylemiştir

Başşehrin İstanbul olması, padişahın varlığı ve anayasa gereği meclis,12 Ocak 1920'de İstanbul'da toplandı

Kendisi İstanbul'a gidemeyen Mustafa Kemal, meclis başkanı seçilmek ve Müdafaai Hukuk Grubu kurulmasını istediyse de bu mümkün olmadıOsmanlı meb'usları, kendi aralarında Felah-ı Vatan Grubu'nu oluşturdularBu grup, Misak-ı Milli adlı bir bildiri yayınlayarak bunu meclista ilan ettiler

MİSAK-I MİLLİ KARARLARI

Türklerin çoğunlukta olduğu yerler Türk vatanıdır
Halkının çoğunluğu Arap olan ülkelerde ve vatandan koparılmak istenen Batı Trakya ve Doğu Anadolu'da kaderini tayin için halk oylaması yapılmalıdır
Kapitülasyonlar kaldırılmalıdır
Azınlıklara, dışarıdaki Türklere verilen haklar kadar hak verilebilir
Güvenliği sağlanmak şartıyla boğazlar dünya ticaretine açılabilir

ÖNEMİ:

Misak-ı Milli,
milli mücadelenin hedefini,
vatanın sınırlarını ve
bağımsızlık esaslarını benimseyip gerçekleştirmeye çalışmıştır

İSTANBUL'UN İŞGALİ (16 Mart 1920)

Meclisin kendi yararlarına karar alacağını uman İtilaf Devletleri, Misak-ı Milli kararlarının geri alınması için önce Ali Rıza Paşa, sonra da Salih Paşa hükümetlerine baskı yaptılar

Bir sonuç alamayınca İstanbul'u resmen işgal ettiler, meclisi basarak, kimi milletvekillerini Malta'ya sürdüler

ÖNEMİ:
İstanbul'un işgali Mustafa Kemal'in haklılığını ortaya çıkardıKaçabilen bir çok mebus, aydın komutan ve gazeteci Anadolu'ya geçti
TBMM'nin açılması için ortam oluştu
MKemal, işgali protesto ederek yeni seçimlerin yapılmasını istedi TBMM'NİN AÇILIŞI (23 Nisan 1920)

Yeni seçimlere gidildiMeclis, yeni seçilenler ve Osmanlı meclisinden kaçabilenlerin katılmasıyla Ankara'da toplandıTBMM Türk milletini temsil ettiğini ve kendi üstünde güç kabul etmediğini tüm dünyaya ilan etti

TBMM'YE KARŞI AYAKLANMALAR

TBMM 'ye karşı başgösteren ayaklanmalar dört grupta değerlendirilebilir

İngilizlerin desteğiyle İstanbul hükümetince çıkarılan ayaklanmalar: Kuvayı İnzibatiye (Halifelik Ordusu), Anzavur Ayaklanması
İstanbul hükümetinin desteklediği ayaklanmalar: Bolu, Düzce, Hendek, Afyon, Adapazarı, Konya, Yozgat ve Milli Aşireti ayaklanmaları
Kuvayı Milliye yanlısı olup sonradan ayaklanmalar: Ethem Bey, Demirci Mehmet Efe, Yörük Ali Efe
Azınlık ayaklanmaları: Adana'da Ermeniler, Karadeniz'in doğusunda Rumlar, işgalci devletlerin yardımıyla kendi devletlerini kurmak için ayaklandılar

NOT: Kışkırtma ile çıkan ayaklanmalarda din istismarı yapılmış, Kuvayı Milliye liderleri ise şahsi hırsları yüzünden ayaklanmışlardır

AYAKLANMALARA KARŞI TBMM'NİN ALDIĞI TEDBİRLER

İstanbul'daki Şeyhülislam Dürrizade'nin fetvasına karşı Ankara müftüsü Rıfat Börekçi'den milli mücadelenin desteklenmesi yönünde fetva alındı
Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkarıldı
İstiklal Mahkemeleri kuruldu
İstanbul'la tüm ilişkiler kesildi

AYAKLANMALARIN SONUÇLARI

İşgallerden kurtuluşun gecikmesine neden oldu
Kardeş kanı döküldü
Düşman ilerleyişine fırsat tanınmış oldu
TBMM işgalleri bastırarak otoritesini kabul ettirdi

SEVR ANTLAŞMASI (10 Ağustos 1920)

Osmanlı Devleti'nin İtilaf Devletleri'yle imzalamış olduğu son antlaşmadırİtilaf Devletleri, kendi aralarındaki anlaşmazlıklar ve Türk Milletinin direnişi sebebiyle, diğer İttifak Devletleri'nden sonra Türklerle anlaşma yapmak zorunda kalmışlardırAntlaşma, Saltanat Şurası'nda görüşülmüş ve Damat Ferit Paşa hükümeti tarafından imzalanmıştır

ANTLAŞMA ŞARTLARI

Osmanlı ülkesi, İstanbul ile Anadolu'nun küçük bir bölümünden ibaret olarak kalacaktıOsmanlı Devleti, eğer azınlıkların haklarını gözetmezse İstanbul da elinden alınacaktı
Boğazlar tüm devletlere açık bulundurulacak ve uluslararası bir komisyon tarafından idare edilecekti
Doğu Anadolu'da iki yeni devlet kurulacaktı (Ermenistan ve Kürdistan)
İzmir ve çevresi ile Batı Trakya; Yunanistan'a,
Antalya ve Konya yöreleri ile İç Batı Anadolu; İtalya'ya,
Suriye,Adana,Malatya ve Sivas çevreleri; Fransa'ya,
Irak ve Arabistan İngiltere'ye verilecekti
Askerlik zorunlu olmayacak,asker sayısı azaltılacak ve orduda ağır silahlar bulundurulmayacaktı
Azınlıklara geniş haklar verilecek ve kapitülasyonlardan bütün devletler yararlanacaklardı

TBMM'NİN ANTLAŞMAYA TEPKİSİ

TBMM antlaşmayı tanımadığını bildirdi
Antlaşmayı imzalayanları vatan haini ilan etti

DÜZENLİ ORDULARIN KURULMASI

Kuruluş Sebepleri:

Kuvayı Milliye birlikleri her ne kadar Yunan orduları ile mücadele etse de, kesin zaferler elde ederek başarılı olamadı
Kuvayı Milliye birlikleri eğitimsiz ve disiplinsizdiİhtiyaçlarını halkta zorla alma yoluna gitmiş ve halkın tepkisini çekmeye başlamıştı
Zafer, her yönden iyi donanımlı bir orduyla elde edilebilirdi

TBMM'nin açılışının ardından düzenli orduya geçiş süreci hızlandıHaziran 1920'de Batı ve Doğu Cepesi Komutanlıkları kurulduKuvayı Milliye birlikleri de bu ordulara bağlandıDüzenli orduya katılmak istemeyen bazı Kuvayı Milliye yanlıları da ayaklandılarYunanlılara karşı başarılar elde ederek takdir toplayan Ethem Bey (Çerkez Etem), üzerine gelen düzenli ordu birliklerine direnmeden Yunanlılara sığındı

SAVAŞ DÖNEMİ

Kurtuluş Savaşı'nda Türk Ordusu, üç cephede savaştı
Doğu Cephesi'nde Ermenilerle,
Güney Cephesi'nde Fransızlarla,
Batı Cephesi'nde ise Yunanlılarla mücadele edildi

A) DOĞU CEPHESİ ve ERMENİ SORUNU

Ermeniler, yüzlerce yıl Türk hakimiyeti altında çok rahat bir hayat sürdürüyorlardıRusya, Fransa ve İngiltere'nin kışkırtmaları sonucu ayaklanmalar başladı1878 Berlin Antlaşması'na Ermenilerle ilgili maddeler konulunca Ermeni sorunu uluslararası bir sorun haline geldi

IDünya Savaşı'nda Ermeniler, Ruslarla birlikte hareket ederek Türk köylerine baskınlar düzenlediler ve bir çok yerde toplu katliamlar yaptılarBu nedenle Osmanlı Devleti, Türk ordusunu arkadan vuran ve bir çok masum insanı acımasızca öldüren Ermenileri, o zamanlar ülke sınırları içerisinde bulunan Suriye'ye göç ettirdi(1915/ErmeniTehciri)

IDünya Savaşı'nın bitiminde Kafkasya'nın güneyinde, başkenti Erivan olan bir Ermeni Devleti kurdularSınırlarını Doğu Anadolu'da da genişletmek amacıyla Türk topraklarına saldırdılar

Kazım Karabekir Paşa'nın Doğu Cephesi Komutanı olmasının ardından Ermeniler kısa sürede Doğu Anadolu'dan çıkarıldılarErmenilerin isteğiyle, 2 Aralık 1920'de Gümrü Antlaşması imzalandı Ermeniler Doğu Anadolu ile ilgili iddialarından vazgeçerek Kars'ı Türkiye'ye bıraktılar

ÖNEMİ: TBMM'nin imzaladığı ilk antlaşmadırUluslararası alanda kazanılmış ilk siyasi başarıdır

B ) GÜNEY CEPHESİ

Fransızlar ve onların destekledikleri Ermeniler, bölgede halka zulmetmeye başlayınca ilk direnişler patlak verdiKuvayı Milliye birliklerinin oluşturulmasının ardından yöre halkı, Fransızları önce Maraş'tan (12 Şubat 1920), sonra da Urfa'dan (11 Nisan 1920) kovduMaraş'ta Sütçü İmam, Antep'te ise Şahin Bey direnişin önder ve sembol kahramanları olduAntep bir yıl savunmadan sonra teslim olmak zorunda kaldı(9 Şubat 1921)

Sakarya Zaferi'nin kazanlmasından sonra Türk topraklarının işgal edilemeyeceğini anlayan Fransa çekilmek zorunda kaldı

C) BATI CEPHESİ

İngilizler, gizli anlaşmalarla Batı Anadolu'yu İtalya'ya vaad etmişlerdiAncak, Paris Konferan- sı'nda bu topraklar, Yunanlılara verildiÇünkü, İngiltere, Batı Anadolu'da güçlü bir İtalya görmek istemiyordu

Yunanlılar, Son Osmanlı Mebusan Meclisi'nin Misak-ı Milli'yi yayınlamasının ardından Sevri Türkler'e zorla kabul ettirmek için Batı Anadolu'da ilerlemeye başladılarYunanlıların İzmir'i işgali üzerine ilk olarak Kuvayı Milliye birlikleri, daha sonra da düzenli ordu birlikleri mücadeleye giriştilerMilli mücadelenin kaderini belirleyen şiddetli savaşlar bu cephede yapıldı

Iİnönü Muharebesi (6-10 Ocak 1921)

TBMM'nin kurduğu düzenli ordu birliklerinin ilk zaferidirYunanlılar, ilerledikleri Batı Anadolu'dan geri çekilmek zorunda kaldılarSavaştan sonra Ethem Bey ( Çerkez Etem) birlikleri de dağıtıldı

Savaştaki başarısı nedeniyle , Türk milletinin TBMM'ye olan güveni arttıYunanlıların bozguna uğramaları İtilaf Devletleri'ni, şaşkına çevirmiş ve durumun görüşülmesi için Londra'da bir konferans düzenlenmiştir

Londra Konferansı (21 Şubat-12 Mart 1921)

Sevr Antlaşması'nı biraz hafifleterek kabul ettirmek isteyen İtilaf Devletleri'nin isteğiyle yapıldıİtilaf Devletleri, İstanbul Hükümetinin yanı sıra, TBMM Hükümeti de konferansa davet edildi

Konferansta, İstanbul Hükümeti temsilcisi Tevfik Paşa; "Söz, milletin gerçek temsilcilerinindir" diyerek sözü TBMM temsilcisi Bekir Sami Beye bıraktı
Bekir Sami Bey, Misak-ı Milli'yi dile getirdi
Bağımsızlıktan asla vazgeçilmeyeceğini ifade etti

(Sonuçta taraflar arasında bir anlaşma sağlanamadı)

ÖNEMİ:

TBMM İtilaf Devletleri'nce resmen tanınmış oldu
Misak- Milli'yi tanıtma fırsatı doğdu
Bağımsızlık için savaştan başka bir yolun olmadığı görüldü

Ankara Antlaşması (1 Mart 1921)

TBMMHükümetini ilk tanıyan islam ülkesi Afganistan olmuştur
Afganistan ile siyasi, ekonomik, askeri ve kültürel ilişkileri geliştirmeyi amaçlar