Peygamber Efendimizin Veda Haccı

Peygamber Efendimizin Veda Haccı
Peygamber Efendimizin Veda Haccı

HzMuhammed'in veda haccı
Peygamberimizin veda haccı

Hicretin onuncu yılı ve Zilhicce ayı (Milâdî, Mart 632)Peygamber Efendimiz, Hicretin 10 yılının Zilkade ayındayken hacca hazırlandı Medine’deki Müslümanlara da haccetmek üzere hazırlanmalarını emir buyurdu Ayrıca, Medine dışındaki Müslümanlara da bu maksatla hazırlanıp Medine’de toplanmaları için haber gönderdi

Bu haber üzerine, haccetmek arzusunda olan binlerce Müslüman Medine’ye akın etmeye başladı Çok geçmeden Medine îmân ve İslâmın nuruyla münevver simalarla dolup taştı Medine etrafında çadırlar kuruldu

Müslümanlar eşsiz bir bayram sevinci yaşarken, Resûl-i Kibriyâ Efendimiz de, tebliğ ettiği azametli davanın muazzam neticesini görmenin huzur ve saadeti içinde Cenâb-ı Hakka hamd ve şükrediyordu

Medine’den ayrılış

Zilkâde ayının çıkmasına beş gün vardı Günlerden Cumartesi idi

Resûl-i Kibriyâ Efendimiz, Medine’de yerine Ebû Dücâne es-Sâidî’yi vekil tayin etti1 Hâne-i Saadetinde yıkandı Güzel kokular süründü Yeni elbiseler giydi Öğleye doğru Hâne-i Saadetinden çıkıp Mescid-i Şerife gitti Öğle namazını kıldırdı2

Fahr-i Âlem Efendimiz, etrafını nurânî halkalar halinde sarmış olan yüz bini aşkın Müslümanla birlikte Medine’den hareket ederek Zülhuleyfe mevkiine vardı Geceyi, muazzam, cemaatıyla burada geçirdi

Ertesi günü, öğle namazını burada edâ ederek ihrama girdi ve herbiri insanlık âleminin birer yıldızı olan Sahabîleriyle birlikte Mekke-i Mükerremenin yolunu tuttu

Fahr-i Âlem Efendimizin beraberinde bütün Ezvâc-ı Tahirat ve hayattaki tek evlâdı Hz Fâtıma da vardı

Resûl-i Kibriyâ Efendimiz, devesi Kasva’nın üzerinde idi On binlerce Sahabî o Mânevi Güneşin etrafında yörüngelerini kaybetmeyen gezegenleri andırıyordu Dillerde sadece telbiye vardı:

“Lebbeyk Allahümme Leybeyk Lebbeyke lâ şerîke leke Lebbeyk İnnelhamde vennimete leke ve’l-mülk Lâ şerike leke”

Sanki yeryüzü bir ağız olmuş, aynı “telbiye”yi yüzbinler dil ile tekrarlıyordu Fahr-i Âlem Efendimiz ve Sahabîlerin sevinç ve heyecanına âdeta yer ve gök iştirak ediyordu

Mekke’ye varış

Tarih: Zilhicce ayının dördü, Pazar günü, sabahın erken saatleri

Fahr-i Âlem Efendimiz, etraftan gelenlerin de katılmasıyla yüz bini aşkın Müslüman hacılarla Mekke’ye üst kısmından, Seniyyetü’l-Kedâ mevkiinden girdi1 Kâbe-i Muazzamayı görünce, “Yâ Rabbi! Bu muazzam mâbedin azamet, şeref, keramet ve mehabetini arttır”2 diye duâ etti

Bundan sonra Peygamber Efendimiz (asm) Beytullaha vardı Hacerü’l-Esvedi istilâm etti3 ve o köşeden Kâbe-i Muazzamayı tavafa başladı Tavafın ilk üç devresinde adımlarını kısaltıp, omuzlarını silkelemek suretiyle hızlı ve çalımlı bir şekilde yürüdü Kalan dört devresini ise ağır ağır yürüyerek tavafını tamamladı

Kâbe’nin etrafını yedi defa dolaşarak tavafı tamamladıktan sonra Makam-ı İbrahime vardı Orada iki rekât namaz kıldı1 Sonra tekrar dönüp Hacerü’l-Esvedi istilâm etti Bu esnada Hz Ömer’e, “Ey Ömer! Sen, güçlü kuvvetlisin Hacerü’l-Esvede yetişmek için başkasına omuz vurma! İnsanları, güçsüzleri rahatsız etme! Eğer, tenhâ bulursan onu istilâm et! Yok tenhâ bulamazsan, uzaktan el sürüp öpme işareti yap ve kelime-i Tevhid oku, tekbir getir”2 buyurdu

Peygamberimizin sa’y edişi

Resûl-i Kibriyâ Efendimiz, bundan sonra Safa Tepesine çıktı Orada Cenâb-ı Hakka hamd ve şükrünü takdim etti Buradan inerek Safâ ve Merve arasında yedi kere sa’y etti

Mina’ya gidiş

Mekke’de Pazar, Pazartesi, Salı ve Çarşamba günleri kalan Resûl-i Kibriyâ Efendimiz, Perşembe günü Mina’ya gitti Öğle, ikindi, akşam ve yatsı namazlarını orada cemâatla edâ etti Geceyi orada geçirdi Zilhicce’nin dokuzu Cuma günü sabah namazını edâ ettikten sonra Mina’dan Arafat’a doğru hareket etti3

Ashab-ı Kiramın getirdiği telbiye ve tekbirlerle âdeta yer gök çınlıyordu

Vedâ Hutbesi

Arafat’ta Allah’a hamd ve senâdan sonra hususî olarak o sırada hazır bulunan yüz bini aşkın (120000) Sahabîye, umumî olarak da bütün Müslümanlara, bütün insanlığa değişmez, eskimez ölçüler ihtiva eden şu hutbesini irâd buyurdu:

“Bismillâhirrâhmânirrahîm

“Ey insanlar!

“Sözümü iyi dinleyiniz Bilmiyorum, belki bu seneden sonra sizinle burada bir daha buluşamayacağım

“İnsanlar!

“Bugünleriniz nasıl mukaddes bir gün ise, bu aylarınız nasıl mukaddes bir ay ise, bu şehriniz (Mekke) nasıl mübarek bir şehir ise, canlarınız, mallarınız, namuslarınız da öyle mukaddestir, her türlü tecâvüzden korunmuştur

“Ashabım!

“Muhakkak Rabbinize kavuşacaksınız O da sizi yaptıklarınızdan dolayı sorguya çekecektir Sakın benden sonra eski sapıklıklara dönmeyiniz ve birbirinizin boynunu vurmayınız! Bu vasiyetimi, burada bulunanlar, bulunmayanlara ulaştırsın Olabilir ki, burada bulunan kimse, bunları daha iyi anlayan birisine ulaştırmış olur

“Ashabım!

“Kimin yanında bir emanet varsa, onu hemen sahibine versin Biliniz ki, faizin her çeşidi kaldırılmıştır Allah böyle hükmetmiştir İlk kaldırdığım faiz de Abdülmuttalib’in oğlu (amcam) Abbas’ın faizidir Lâkin anaparanız size âittir Ne zulmediniz, ne de zulme uğrayınız

“Ashabım!

“Dikkat ediniz, Cahiliyeden kalma bütün âdetler kaldırılmıştır, ayağımın altındadır Cahiliye devrinde güdülen kan dâvâları da tamamen kaldırılmıştır Kaldırdığım ilk kan dâvâsı, Abdülmuttalib’in torunu İyas bin Rabia’nın kan dâvâsıdır

“Ey insanlar!

“Muhakkak ki, şeytan şu toprağınızda kendisine tapılmaktan tamamen ümidini kesmiştir Fakat siz bunun dışında ufak tefek işlerinizde ona uyarsanız, bu da onu memnun edecektir Dininizi korumak için bunlardan da sakınınız

“Ey insanlar!

“Kadınların haklarını gözetmenizi ve bu hususta Allah’tan korkmanızı tavsiye ederim Siz kadınları, Allah’ın emaneti olarak aldınız ve onların namusunu kendinize Allah’ın emri ile helâl kıldınız Sizin kadınlar üzerinde hakkınız, kadınların da sizin üzerinizde hakkı vardır Sizin kadınlar üzerindeki hakkınız; yatağınızı hiç kimseye çiğnetmemeleri, hoşlanmadığınız kimseleri izniniz olmadıkça evlerinize almamalarıdır Eğer gelmesine müsaade etmediğiniz bir kimseyi evinize alırlarsa, Allah, size onları yataklarında yalnız bırakmanıza ve daha olmazsa hafifçe dövüp sakındırmanıza izin vermiştir Kadınların da sizin üzerinizdeki hakları, meşru örf ve âdete göre yiyecek ve giyeceklerini temin etmenizdir

“Ey mü’minler!

“Size iki emanet bırakıyorum, onlara sarılıp uydukça yolunuzu hiç şaşırmazsınız O emanetler, Allah’ın kitabı Kur’ân-ı Kerim ve Peygamberinin (asm) sünnetidir

“Mü’minler!

“Sözümü iyi dinleyiniz ve iyi belleyiniz! Müslüman Müslümanın kardeşidir ve böylece bütün Müslümanlar kardeştirler Bir Müslümana kardeşinin kanı da, malı da helâl olmaz Fakat malını gönül hoşluğu ile vermişse o başkadır

“Ey insanlar!

“Cenab-ı Hak her hak sahibine hakkını vermiştir Her insanın mirastan hissesini ayırmıştır Mirasçıya vasiyet etmeye lüzum yoktur Çocuk kimin döşeğinde doğmuşsa ona âittir Zina eden kimse için mahrumiyet vardır Babasından başkasına âit soy iddia eden soysuz yahut efendisinden başkasına intisâba kalkan köle, Allah’ın, meleklerinin ve bütün insanların lânetine uğrasın Cenâb-ı Hak, bu gibi insanların ne tevbelerini, ne de adalet ve şehâdetlerini kabul eder

“Ey insanlar!

“Rabbiniz birdir Babanız da birdir Hepiniz Âdem’in çocuklarısınız, Âdem ise topraktandır Arabın Arap olmayana, Arap olmayanın da Arap üzerine üstünlüğü olmadığı gibi; kırmızı tenlinin siyah üzerine, siyahın da kırmızı tenli üzerine bir üstünlüğü yoktur Üstünlük ancak takvada, Allah’tan korkmaktadır Allah yanında en kıymetli olanınız, Ondan en çok korkanınızdır

“Âzâsı kesik siyahî bir köle başınıza âmir olarak tayin edilse, sizi Allah’ın kitabı ile idare ederse, onu dinleyiniz ve itaat ediniz

“Suçlu kendi suçundan başkası ile suçlanamaz Baba, oğlunun suçu üzerine, oğlu da babasının suçu üzerine suçlanamaz

“Dikkat ediniz! Şu dört şeyi kesinlikle yapmayacaksınız: Allah’a hiçbir şeyi ortak koşmayacaksınız Allah’ın haram ve dokunulmaz kıldığı canı, haksız yere öldürmeyeceksiniz Zina etmeyeceksiniz Hırsızlık yapmayacaksınız

“İnsanlar Lâ ilâhe illallah deyinceye kadar onlarla cihad etmek üzere emrolundum Onlar bunu söyledikleri zaman kanlarını ve mallarını korumuş olurlar Hesapları ise Allah’a âittir

“İnsanlar!

“Yarın beni sizden soracaklar, ne diyeceksiniz?”

Sahabe-i Kiram hep birden şöyle dediler:

“Allah’ın elçiliğini ifâ ettiniz, vazifenizi hakkıyla yerine getirdiniz, bize vasiyet ve nasihatta bulundunuz, diye şehâdet ederiz”

Bunun üzerine Resûl-i Ekrem Efendimiz (asm) şehâdet parmağını kaldırdı, sonra da cemaatin üzerine çevirip indirdi ve şöyle buyurdu:

“Şahid ol, yâ Rab! Şahid ol, yâ Rab! Şahid ol, yâ Rab!”1

Öğle ve ikindi namazlarının beraber kılınışı

Resûl-i Ekrem Efendimiz, bütün insanlığa en yüksek ve kudsî bir ders olan Vedâ Hutbesini sona erdirdiği sırada Hz Bilâl-i Habeşî öğle ezanını okumaya başladı Resûl-i Ekrem Efendimiz ve Ashab-ı Kiram, huşu içinde susup ezanı dinlediler Ezan bitince, Hz Bilâl kaamet getirdi Fahr-i Kâinat Efendimiz, o muhteşem cemaata imam olup önce öğle namazını kıldırdı Sonra yine kaamet getirilerek ikindi namazını kıldırdı Böylece Resûl-i Ekrem Efendimiz, bir ezan iki kaametle iki vaktin namazını birleştirdi2

İlk işâret

İkindiden sonraydı, vakit akşama yakındı Resûl-i Ekrem Efendimiz, devesi Kasvâ’nın üzerindeydi Bu sırada şu âyet-i kerime nâzil oldu:

“Bugün sizin dininizi kemâle erdirdim, üzerinizdeki nimetimi tamamladım ve size din olarak İslâmı seçtim”1

Resûl-i Ekrem Efendimiz, bu âyeti okuyunca, Ashab-ı Kiram son derece sevinip ferah duydular Sadece biri ağlıyordu: Hz Ebû Bekir Sahabîler buna bir mânâ veremediler Niçin ağladığını sorduklarında, “Bu âyet, Resûlullahın (asm) vefâtının yakın olduğuna delâlet ediyor Onun için ağlıyorum”2 cevabını aldılar

Hz Ebû Bekir’in söylediği ve anladığı sır doğru idi Zira bu âyet, Fahr-i Kâinat Efendimizin dünyadan göç etme zamanının yaklaşmış olduğuna ilk işâret idi Çünkü, teklif ve tebliğ edilmesi gereken şeyler bittiğine göre, teklif ve tebliğ edenin vazifesi de son bulacak demekti

Aynı sırrı, Hz Ömer’in de idrak ettiğini kaynaklar zikrederler3

Arafat’tan Müzdelife’ye

Cuma günü, güneş battıktan sonra Fahr-i Kâinat Efendimiz (asm) devesi Kasvâ’nın üzerinde ve terkisinde Üsâme bin Zeyd ile birlikte, Arafat’tan Müzdelife’ye geldi Bu sırada akşam namazı vakti çıkmış, yatsı namazı vakti girmişti Resûl-i Ekrem Efendimiz bir ezan iki kaametle önce akşam, arkasından da yatsı namazını kıldırdı4

Peygamber Efendimiz Cuma’yı Cumartesi’ye bağlayan geceyi Müzdelife’de geçirdi Cumartesi günü sabah namazını orada edâ ettikten sonra Meş’ar-ı Harama geldi

Resûl-i Ekrem Efendimiz, Ashabına “Cemre’de1 atılacak ufak taşları toplayınız” diye emretti ve taşların nasıl atılacağını gösterdi

Sonra Akabe Cemresine birer birer yedi ufak taş attı Her taş atışında “Allahü ekber” diyerek tekbir getiriyordu Bu arada Ashab-ı Kiram da aynı şekilde Cemre taşlarını atıyorlardı

Peygamberimiz Akabe Cemresine yedi taşı attıktan sonra Mina’ya döndü

Kurban kesme

Resûl-i Kibriyâ Efendimiz oradan kurban kesme yerine gitti Ömr-ü saadetlerinin her bir senesi için bir kurban olmak üzere atmış üç kurbanı bizzat mübarek elleriyle kesti2 Saçlarını traş ettirdi Kesilen saçlarını hatıra olsun diye Sahabîlerine birer ikişer dağıttı Bu da ashabından ayrılığının yaklaştığına işâretti Ayrıca: “Ey insanlar! Haccın usûl ve erkânını benden öğrendiniz Bilmem, ama belki bundan sonra benimle görüşemezsiniz” buyurarak da bu işâreti kuvvetlendirdi

Peygamberimizin (asm) saçının ön kısmı traş edildiği sırada, Hz Halid bin Velid, “Yâ Resûlallah” dedi, “alnın üzerindeki saçınızdan bana verir misiniz?”

Peygamber Efendimiz onun bu isteğini kabul etti ve kendisine saçının ön kısmından bir kaç tel verip hayatında devamlı muzaffer olması için duâ etti Hz Halid, mübârek saçları alıp gözüne sürdü, sonra da külâhının önüne yerleştirdi

Resûl-i Ekrem Efendimizin o saç ve duâsının bereketi hürmetine Hz Halid girdiği her harpten muzaffer çıkmıştır Nitekim kendisi de, “Ben, onu hangi tarafa yönelttimse, orası fetholundu”3 demiştir

Peygamberimizin ifâza tavafı

Resûl-i Ekrem Efendimiz, kurban bayramının birinci günü öğle vaktinden önce ifâza (ziyâret) tavafını yapmak üzere Kâbe-i Muazzamaya gitti Müslümanlara da gitmelerini emir buyurdu Tavafını yaptıktan sonra öğle namazını kıldı Zemzem Kuyusundan su içti1

Resûl-i Ekrem Efendimiz o gün akşama doğru Mina’ya döndü

Resûl-i Ekrem Efendimiz, kurban bayramının ikinci ve üçüncü günü, güneş batıya doğru eğrildiği zaman yaya olarak Mina Mescidinden sonraki İlk Cemrenin yanına vardı Oraya birer birer yedi tane çakıl taşı attı Her birini atarken “Allahü ekber” diyerek tekbir getiriyordu

Bundan sonra İkinci Cemre, ondan sonra da Cemre-i Akabe denilen Üçüncü Cemre’nin yanına vardı Her birisine birer birer yedi taş attı Her birini atarken “Allahü Ekber” diyerek tekbir getiriyordu2

Muhassab’a gidiş

Zilhicce’nin on üçü, Salı günü Resûl-i Ekrem Efendimiz, Mina’dan Muhassab denilen taşlık yere gitti Orada çadırı kurulmuştu Bu sırada Ashab-ı Kirama hitaben şöyle buyurmuştu

“Allah, sözümü güzelce ezberleyip, sonra da onu duymayanlara ulaştıran kimselerin yüzünü nurlandırıp neşelendirsin Olabilir ki, anlayan kendisinden daha iyi anlayana onu ulaştırır

“İyi biliniz ki, üç şey mü’min ve Müslümanların kalblerine kin ve kıskançlık sokmaz

1 Allah’ın rızasını gözeterek ihlâs ile amel,

2 Müslüman olan âmirlere nasihat ve itaatta bulunmak,

3 Müslüman cemaata îtikâd ve sâlih âmelde tabi olmak”3

Vedâ tavafı

Resûl-i Kibriyâ Efendimiz sabah namazından önce, Beytullaha tavaf için gidileceğini Ashab-ı Kirama ilân etti Daha Sonra Kabe-i Muazzamaya gidip veda tavafını yaptı1

Zilhicce’nin on dördü, Çarşamba günü Resûl-i Kibriyâ Efendimiz ve Ashab-ı Kiram, Vedâ Tavafından sonra, Mekke-i Mükerremeden Medine-i Münevvereye doğru yola çıktılar Gadir-i Hum Vadisinde konakladılar Efendimiz orada öğle namazını kıldırdı Namaz bitince Ashabına, “Ey insanlar! Biliniz ki, ben de bir insanım! Çok sürmez yüce Rabbimin elçisi gelecek, beni ebedî âleme çağıracak Ben de onun dâvetine icâbet edeceğim Yakında size vedâ edeceğim” dedikten sonra sözlerine şöyle devam etti:

“Eğer sadâkatle sarılırsanız, sizi doğru yolda muhafaza edecek iki şey bırakıyorum: Onların birincisi Allah’ın Kitabı Kur’an’dır ki, içinde hidâyet ve nur vardır Ona sım sıkı sarılınız! İkincisi de Ehl-i Beytim’dir”2 (*)

Bu sözlerinden sonra Hz Ali’nin elinden tuttu “Ben kimin mevlâsı isem, Ali de onun mevlâsıdır” buyurdu ve arkasından, “Allah’ım! Ona dost olana dost, düşman olana düşman ol!” diye niyazda bulundu1

Peygamberimizin (asm) yakında ebedî âleme göç edeceğini haber veren yukarıdaki sözleri, Ashab-ı Kiramı hüzne boğdu Uğrunda canlarını fedâ ettikleri, öz nefislerinden daha çok sevdikleri Kâinatın Efendisi aralarından gidecekti

Şimdiden âdeta kendilerini bir yetim kabul edip gözyaşları döküyorlardı

Medine’ye varış

Medine görününce Peygamber Efendimiz üç defa tekbir getirdi Sonra âdetleri olan duâyı yaptı:

“Allah’tan başka ilâh yoktur Allah tektir, ortağı yoktur Mülk Onundur Bütün hamd de Ona mahsustur O, her şeye kadîrdir

“Rabbimize yönelici, günahlarımızdan tevbe edici, Rabbimize kulluk, secde ve hamd edici olarak dönüyoruz”2

Medine’ye girince Efendimiz doğruca Mescid-i Şerife vardı Orada iki rekât namaz edâ ettikten sonra Hâne-i Saadetine döndü

Bu, Resûl-i Kibriyâ Efendimizin ilk ve son haccı oldu

Veda Haccı HzMuhammed
Salih Suruç "Peygamberimizin Hayatı" isimli kitaptan alıntıdır