Astım Hakkında Bilgilendirme

Astım Nedir?
Astım, ana soluk borusunun devamı olan ve akciğerler içinde giderek incelen dallar halinde uzanan, "bronş" adı verilen hava yollarının müzmin (uzun süreli, kronik), iltihabi bir hastalığıdır Ancak buradaki iltihabın nedeni mikroplar değildir
Bir uyarana (tetikleyici bir faktöre) cevap olarak bronşiyal hava yolları daralır Astımlı hastalarda ise küçük miktarlardaki uyarana cevap olarak çok kolay ve çok fazla daralır Bu daralma akciğerlere hava girişini ve çıkışını zorlaştırır
Hastaların belirtileri zaman zaman, özellikle çevresel uyaranların etkisi ile kötüleşme gösterebilir (astım nöbeti) Bu dönemlerde, hava yollarında görülen iltihap artar, ödem belirginleşir; ek olarak hava yollarını çevreleyen kasların kasılması ile hava yolları belirgin olarak daralır

Astım belirtileri nelerdir?
Hastalarda öksürük, nefes darlığı, göğüste sıkışma hissi, hırıltılı / hışıltılı solunum (ıslık çalar tarzda sesler duyulur) gibi belirtiler görülür Bu belirtilerin hepsinin bir arada bulunması gerekmez Hastaların yakınmaları ile ilgili detaylı şekilde sorgulanması ve muayenesi genellikle tanı koydurucudur Bazı ipuçları astım olasılığını öncelikle akla getirir
Şikayetler ataklar halinde tekrarlar
Şikayetler özellikle gece, sabaha karşı ortaya çıkar
Belirtiler sıklıkla ilaç tedavisi ile veya kendiliğinden kaybolur
Çevresel etkenler hastalık belirtilerinin ortaya çıkışını kolaylaştırır
Ailede başka bireylerde astım veya diğer allerjik (saman nezlesi, atopik ekzema gibi) hastalıklar bulunabilir
Şikayetler mevsimsel değişkenlik gösterebilir

Astım ataklarını tetikleyen faktörler nelerdir?
Astımın kesin nedeni bilinmemektedir ancak genetik ve çevresel faktörler astım ataklarının ortaya çıkmasında rol oynar Bazı faktörler astımlı bir kişide astım atağına neden olur veya atağı tetikler
Allerjenler - toz, küf, polenler, hayvan tüyleri
Egzersiz - koşu tipi ağır egzersiz türleri
Soğuk hava
İritasyona neden olan maddeler – sigara dumanı, temizlik maddeleri
Gün içindeki zaman - sabah erken saatler
Solunum yolu infeksiyonları - virüsler
Duygu durumları - gülme, ağlama
İlaçlar - özellikle aspirin ve diğer nonsteroid antienflamatuar ilaçlar
Mesleki faktörler - işyerinde mevcut olan tetikleyici faktörler
Astım tanısı nasıl konur?
Hastanın sorgulanması ve muayenesi sıklıkla tanı koydurucu ise de hava yollarındaki darlığı değerlendirmeye yönelik tetkikler (solunum fonksiyon testleri) tanı ve takipte önemlidir İhtiyaca göre kan ve balgam tetkikleri, allerji testleri (özellikle ev tozu akarları, polenler, küf mantarları, hayvan tüyleri ve salgıları ile hamam böcekleri için) gibi ek tetkiklere başvurulabilir

Astım atakları nasıl önlenebilir?
Astım atağını tetikleyen faktörlerden uzak durulması, düzenli doktor takibi ve uygun ilaç tedavisi uygulanması önemlidir
Astım ataklarını önlemek için alınabilecek tedbirler nelerdir?
Ev tozu akarları: Halı-kumaş kaplı mobilya kullanımından kaçınılması,ortamın havalandırılması,rutubetin önlenmesi, çarşaf ve yastık kılıflarının en az haftada 1 kez yüksek ısıda yıkanması (60 derece üzeri) gerekir
Polenler: Polen yayma döneminde olabildiğince dış ortamlarda bulunmaktan kaçınılmalıdır Maske, gözlük gibi koruyucular, polen filtreleri kullanılabilir
Küf mantarları: Nemin önlenmesi, küflü malzemelerin imha edilmesi gerekir
Tüylü hayvanlar (kuş, kedi, köpek, at, vs): Temastan olabildiğince kaçınılmalıdır
Hamam böcekleri: İlaçlama yapılmalıdır
Hava kirliliği: Sigara dumanı, ani ısı değişiklikleri ve egzost dumanından kaçınılmalıdır
İnfeksiyonlar (özellikle virüslere bağlı): Astım belirtilerinin ortaya çıkışını kolaylaştırır Yılda bir kez, sonbaharda grip aşısı olunması önerilir
Mesleki maruziyetler (tozlar, kimyasallar): Duyarlı olunan maddelerle temastan kaçınılması ve mümkünse iş ortamının değiştirilmesi önerilir
İlaçlar (başta bazı ağrı kesiciler): Hastaların her türlü ilaç kullanımında dikkatli olmaları gereklidir Hekime danışmadan ilaç kullanılmamalıdır
Egzersiz: Soğuk ve kuru havada egzersiz yapılması astım belirtilerini ortaya çıkarabilir Jimnastik, aerobik, yüzme ve bisiklet astımlı hastalar için en uygun spor dallarıdır
Çocuklar ve astım
Astım çocuklarda en sık görülen kronik hastalıktır Çocuklarda astım sıklığı artmaktadır Çocukluk çağı astımının kalıtımsal bir eğilim taşıdığı ve allerjiler ile yakın ilişkisi olduğu düşünülmektedir
Solunum yolu infeksiyonları sık geçiriliyorsa ve öksürük (egzersizden sonra öksürük, tekrarlayan gece öksürüğü ve kaba öksürük) mevcutsa çocuk astım açısından değerlendirilmelidir Sık ortaya çıkan hırıltılı hışıltılı solunum, ailenin doktora danışmasını gerektirir
Astımlı çocuklarda allerji testi yapılmalı ve allerjen maddeler saptandığında çocuk bu maddelerden uzak tutulmalıdır Çocuklarda tedavinin amacı semptomları ortadan kaldırmak, akciğer fonksiyonunu normal sınırlarda tutmak ve çocuğun aktif ve normal yaşam sürmesini sağlamaktır
Çocuklarda astım atakları nasıl önlenebilir?
Astımlı çocuklarda atakların ve olası yaşamı tehdit edici durumların önlenmesi açısından ailelerin bilgilendirilmesi çok önemlidir Allerjenlerden kaçınma, uygun ilaç tedavisi ve düzenli takip tehlikeli astım ataklarının ve hastaneye yatışların önüne geçilmesinde temel önlemlerdir
Soğuk algınlığından ve solunum infeksiyonlarından korunmalı
Evi içi korunma: Kedi, köpek tüylerinden kaçınmalı
Ev dışı korunma: Egzost dumanı, sis, polenler vs korunmalı
Sigara dumanından korunmalı
Soğuk, kuru havalarda yüzme, koşu gibi egzersizden kaçınılmalı
Sonuç olarak aile; çocuğun ataklarını, allerjene veya tetikleyici bir ajana maruziyetini ve tedavinin önerilen şekilde uygulanmasını yakından izlemelidir

Astım tedavisi nasıldır?
Hastalığı kötüleştirdiği bilinen faktörlerden uzak durulması esastır Belirtiler olmasa dahi, düzenli doktor takibi çok önemlidir Önerilen ilaçlar, yakınmalar olmasa bile, önerilen miktarda ve sıklıkta kullanılmalıdır Yetersiz ve düzensiz tedavi alınması astım belirtilerinin süreklilik kazanmasına yol açabilir
İlaç tedavisi:
Astım tedavisinde hem koruyucu (iltihabı baskılayan), hem de ortaya çıkan belirtileri giderici (hava yolundaki kasları gevşetip hava yolu darlığını gideren) ilaçların yeri vardır
Hastalığın ağırlığına göre uygulanan ilaç türleri, miktarı ve ilaç alma sıklığı değişir Hastalık değişken olduğundan, tedavilerin dönemsel olarak yeniden ayarlanması gerekebilir
Astım hastalığında temel sorun hava yollarında olduğundan, ilaçların doğrudan hava yollarına uygulanması (çeşitli cihazlar yardımı ile nefes yolu ile alınması) tercih edilir
Nefes yoluyla alınan ilaçların yanı sıra ağız yoluyla veya enjeksiyon (iğne) olarak uygulanan çeşitli tedavi seçenekleri de vardır Sıklıkla birden fazla ilacın birlikte kullanılması gerekir
Aşı tedavisi de bazı hastalarda uygulanmakla birlikte, bu kararın konunun uzmanı hekimler tarafından alınması ve uygulanması önemlidir